​​Tarjima tahriri: mashgʻulotni yopish mumkinmi?

Tarjimon baʼzida asliyatdagi til taʼsiriga tushib qoladi va soʻz yoki iborani toʻgʻridan toʻgʻri agʻdarib qoʻya qoladi. Bu oʻzaro yaqin tillardan oʻgirganda ayniqsa koʻp kuzatiladi. Eʼtibor qilgan boʻlsangiz, turk tilidan tarjimalar shunaqa sunʼiy agʻdarmalarga nisbatan boyroq boʻladi. Tarjimon turkcha iborani oʻzbekchada ham deyarli bir xil takrorlaydi. Bu esa koʻpincha oʻzini oqlamaydi.

Tarjima tiliga ergashish uzoq tillardan tarjima qilishda ham kuzatiladi. Inglizchadan oʻgirilgan bir materialni tahrir qilayotib shunaqa holatlarga uchradim. Bir misol. Close the session iborasi mashgʻulotni yopish deb tarjima qilingan. Tarjimon session soʻzini mashgʻulot deb oʻgirib toʻgʻri qilgan. Chunki gap oʻqituvchilar treningi haqida. Biroq yopish soʻzini yanglish tanlagan. Oʻzbekcha ifodaga mos emas. Bu oʻrinda tugatish, yakunlash soʻzlarini qoʻllash toʻgʻri boʻladi.

📌 Demak:

Then the coach can close the session.

Keyin (yoki shundan soʻng) murabbiy mashgʻulotni tugatishi mumkin. ✅
Keyin murabbiy mashgʻulotni yakunlashi mumkin. ✅
Keyin murabbiy mashgʻulotni yopishi mumkin. ❌

Darvoqe, can hamisha ham qila olmoq deb tarjima qilinavermaydi. Baʼzan mumkin deb ham oʻgiriladi. Bunda imkoniyatga ega boʻlish maʼnosi anglashiladi.

Do you understand? 😉

@oriftolib

​​Agar gapirmaganingga bir marta afsuslansang, sukut saqlamaganingdan yuz bor nadomat chekasan.

Lev Tolstoy

@oriftolib

Chiziqcha bilan yozish qoidalari | 6️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

​​Yaxshi kitob izlayotganlarga tavsiya

Yaqinda internetda ChatGPT boti haqidagi xabarlar shov-shuv boʻldi. Bot odam bilan muloqot qila oladi va soʻrovingizga javob topib beradi. Zamon shunaqa shiddat bilan rivojlanyapti. Agar kelajak avlod yetarlicha bilim va koʻnikmalarga ega boʻlmasa, hayotda munosib oʻrin topishi qiyin.

Adabiyotda ilmiy fantastika degan yoʻnalish bor. Bu shunchaki uchar gilam, sehrli shamchiroq haqidagi ertak yo hikoyalar emas. Bunda fantastika ilmiy maʼlumotlar, gʻoyalarga asoslanadi. Bola yoki oʻsmir bunday asarlarni oʻqish jarayonida ham maʼlum bir fanlar boʻyicha maʼlumotlarga ega boʻlib boradi, ham tasavvur doirasini kengaytiradi.

Afsuski, oʻzbek adabiyotida bunday asarlar koʻp emas. Zamondosh adiblar ichida ilmiy fantastika yoʻnalishida ijod qilayotgan kam sonli yozuvchilardan biri Saʼdullo Quronovdir. Uning “Galaktikada bir kun”, “Koinot javohiri” qissalari allaqachon oʻquvchilar orasida shuhrat qozongan. Bu kitoblarni sifatli nashrlari bilan obroʻ topgan “Akademnashr” nashriyoti chop etgan.

👉 “Galaktikada bir kun” asarining audiosi va pdf nusxasini muallif sahifasidan bepul yuklab olishingiz mumkin.

“Koinot javohiri” kitobiga masʼul muharrirlik qilganman. Bu asardan nafaqat bolalar yoki oʻsmirlar, balki kattalar ham manfaat topadi deb oʻylayman. Farzandlaringizga ana shunday kitoblarni olib bering. Shunchaki olib bermang, oʻzingiz oʻqib namuna boʻling.

@oriftolib

​​Bilim oson ish beradi, jaholat – qiyin mehnat.

Tay xalq maqoli

@oriftolib

Yuklamalar imlosi

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Unda qoʻshimcha koʻrinishidagi yuklamalar imlosi haqida gap borgan. Amaliyotda ayni shu yuklamalarni yozishda koʻp xato qilinadi. Yaxshilab oʻrganib, farqlab olsangiz, imlodagi yana bir muammodan xalos boʻlasiz.

👉 https://youtu.be/ZiH9o77nXfE

@oriftolib

Ayb kimda?

Bir kishi xotini oldingiday eshitmayotganini payqab qoldi. Bundan tashvishga tushdi, balki, qulogʻiga maxsus eshitish uskunasi taqishi kerakdir degan oʻy ham oʻtdi boshidan. Shunday mulohazalar bilan doʻxtir huzuriga yoʻl oldi. Har holda, mutaxassis bilan maslahatlashgan yaxshi-da.

Uning arzini tinglagan shifokor bir sinov usulini oʻrgatdi:

– Xotiningizdan qirq qadam narida turasiz, odatiy suhbatdagiday tovushda gapirib koʻrasiz. Agar eshitmasa, masofani oʻttiz qadamga qisqartirasiz. Yana boʻlmasa, yigirma qadam. Xullas, sizni eshitguncha yaqinlashaverasiz.

U bu tajribani oʻsha kuni oqshomdayoq qoʻllashga kirishdi. Xotini oshxonada kuymalanib yurganini koʻrgach, qirq odim nariga bordi-da:

– Onajonisi, bugun kechki ovqatga nima pishiryapsiz? – dedi.

Javob yoʻq. Odam masofani oʻttiz qadamga qisqartirib, savolini qaytardi:

– Onajonisi, bugun kechki ovqatga nima pishiryapsiz?

Yana javob yoʻq. Endi yigirma metr masofada turib soʻradi:

– Onajonisi, bugun kechki ovqatga nima pishiryapsiz?

Nahotki! Yana javob boʻlmadi-ku!

Er oshxona eshigi yaqiniga keldi-da, soʻrovini tagʻin takrorladi:

– Onajonisi, bugun kechki ovqatga nima pishiryapsiz?

Tavba-tavba! “Nima balo, ayolimning qulogʻi tom bitganmi?!” deb oʻyladi u. Bu safar xotiniga judayam yaqin keldi:

– Onajonisi, bugun kechki ovqatga nima pishiryapsiz?

Va nihoyat shu gal ayoli javob berdi:

– Dadajonisi, beshinchi marta qaytaryapman: osh damlayapman, osh.

Biz koʻpincha muammoni qarshimizdagi kishilardan axtaramiz. Balki, ayb oʻzimizdadir. Buni esa xayolimizga ham keltirmaymiz. Oqil odamning eng ustun jihatlardan biri boshqalarning emas, oʻzining nuqsonlari haqida mushohada yuritishi va ularni toʻgʻrilashidir.

👉 Ibratli hikoyalardan

@oriftolib

Oʻzbekcha yozing

Rasmdagi ogohlantirish kutubxonadagi eʼlon ekan. Oʻzlashma soʻz turdosh ot boʻlsa, oʻzbek tili imlosiga koʻra yoziladi. Qandaydir mashhur firma yo mahsulotning atab qoʻyilgan nomidagina istisno qilish mumkin. Mabodo biz yozmoqchi boʻlgan olinma soʻz hali lugʻatlarga kirmagan boʻlsa, talaffuzi asos qilib olinadi.

Noutbuk favqulodda yangi oʻzlashma emas. Allaqachon lugʻatlarimizdan joy olib ulgurgan.

Jumlani ham qisqa-loʻnda tuzsa boʻladi. Kompyuter elektr tarmoqlari degan ibora gʻaliz.

📌 Demak:
Noutbuk ✅
Notebook ❌

Jumla:
Noutbuk va telefonlaringizni elektr manbalariga ulamang.

* Rasm obunachilardan.

P.S. Noutbuk yoki telefonining quvvati tugab qolgan odam nima qiladi? Uyga ketaveradimi?

🔄 Mavzuga aloqador:
🔹 Sifatlovchili oʻzlashma soʻzlar imlosi
🔹 H tovushli oʻzlashma soʻzlar imlosi
🔹 Charlzmi yo Karl?
🔹 QR kod
🔹 Islohtalab imlo: yonma-yon undoshlar

@oriftolib

Nega rasmga tushiladi, chiqilmaydi?

Ertalab “Subyektiv” ijodkorlari instagram hikoyasida savol berishdi: nega rasmga tushiladi, chiqilmaydi? Yaʼni shu jarayonga nisbatan nega aynan tushmoq feʼli ishlatiladi?

Demak, tahlil qilishga urinib koʻramiz. Bu mening tilshunos sifatidagi gipotezam: rasmlar dastlab va yaqin-yaqingacha qogʻozda boʻlgan.

Qogʻoz bilan bogʻliq harakat fotografiya paydo boʻlgunicha yozish edi. “Oʻz fikrlarini/hissiyotlarini qogʻozga tushirdi” degan ifoda bor tilimizda.

Demak, chiqmoq emas, tushmoq soʻzining avvalboshda yozish harakatiga nisbatan qoʻllanishi bu qogʻozning pastda turgani, siyohning qogʻozga, yaʼni pastga tushishi bilan bogʻliq boʻlgan. Shu bilan tushmoq/tushirmoq feʼlida ifodalash, aks ettirish koʻchma maʼnolari shakllangan.

Shu sabab rasmga tushiladi, chiqilmaydi.

Lingvist Iroda Azimova sahifasidan

@oriftolib

Yuklamalar imlosi | 7️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

​​Qoplonning tishi ogʻrib turgandagina echki qarzini soʻrab kelishi mumkin.

Afgʻon xalq maqoli

@oriftolib

Koʻmakchilar imlosi

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Unda imlosida qiyinchiliklar uchraydigan bilan, uchun, haqida koʻmakchilari toʻgʻrisida gap borgan.

Senla yoki sen-la?
Senchun yoki sen-chun?
Bu haqda yoki bu haqida?

👉 https://youtu.be/R9rGGHrxwFM

@oriftolib