​“Bilmoq” haqida bilib oling

Arabcha علم (bilmoq) soʻzidan yasalgan va oʻzbek tiliga oʻzlashgan soʻzlar:

1️⃣ Ilm علم – bilmoq, bilim.

2️⃣ Olim عالم – biluvchi, bilimdon.

3️⃣ Maʼlum معلوم – bilingan, kimdir bilgan narsa.

4️⃣ Muallim معلم – bildiruvchi, bilim beruvchi.

5️⃣ Taʼlim تعليم – bilim berish, bildirish.

6️⃣ Maʼlumot معلومات – bilingan narsalar, “maʼlum”ning koʻplik shakli.

7️⃣ Alloma علامة – oʻta biluvchi.

8️⃣ Ulamo علماء – biluvchi, olim (aslida bu soʻz “olim” soʻzining koʻpligi – olimlar degani. Lekin bizga koʻplik shakli birlik maʼnoni anglatadigan soʻz boʻlib oʻzlashgan).

9️⃣ Olam عالم – bilingan, yoki bilish mumkin boʻlgan borliq.

🔟 Alam علم – bildirib turuvchi, belgi, yaʼni bayroq. “Alambardor” degani bayroqdor degani.

1️⃣1️⃣ Aʼlam أعلم – biluvchiroq. “Allohu aʼlam” iborasi Alloh biluvchiroq degani.

1️⃣2️⃣ Alomat علامة – bildirib turuvchi narsa, belgi.

Husan Xidirboyev sahifasidan olindi.

Manba

@oriftolib

Tang qolmoq: “tang” nima degani?

Tang soʻzi fors tilidan oʻtgan, asliyatda tor, siqiq, zich maʼnolariga ega. Oʻzbekchada ikki xil maʼnoda qoʻllanadi:

1️⃣ Oraligʻi, eni, hajmi yetarlicha katta boʻlmagan; tor, chogʻ.

Tang yoʻlak.

Vaqt tang, dalada ish tigʻiz.
Oybek, Tanlangan asarlar.

2️⃣ Qutulish, hal qilish yoki iloji, davosini topish juda qiyin boʻlgan, gʻoyat ogʻir, mushkul, nochor.

Tang ahvol. Tang vaziyat. Bemorning ahvoli tang.

Ishning eng tang joyi – qum bilan shagʻalning yetishmasligida.
A. Muxtor, Tugʻilish.

Baʼzan soʻzlar iboralar tarkibida lugʻaviy maʼnosidan uzoqlashadi. Tang qolmoq (yoki qotmoq) iborasida ham tang soʻzi yuqorida sanalgan maʼnolarni anglatmaydi. Ibora butun holatda hayratda qolmoq degan maʼnoga ega:

Zulayxoning osoyishta yuziga qarab tang qoldim.
P. Qodirov, Qadrim.

“Har qalay, uygʻotay”, dedi yana ona va oʻgʻlining boshiga egildi, egildi-yu, tang qotdi.
I. Rahim, Chin muhabbat.

@oriftolib

#Kundalikdan

Birovning haqqidan qoʻrqmaydigan odamga ishonish – koʻzni yumib mashina haydashday gap. Halokati koʻp kuttirmaydi.

@oriftolib

#Kundalikdan

“Gʻiybat qilishmas-u” deb boshlanadigan gaplarning aksariyati gʻiybat boʻladi.

@oriftolib