“Бир бахяда бойиди” – хато гап
Бахя сўзи вақт маъносини билдирмайди. У масофани англатади. Шу сабабли уни вақт маъносида қўллаш хато.
Мисоллар орқали ўрганамиз:
Бир бахяда етиб келди. ❌
Бир бахя кутганида, машмашадан қутуларди. ❌
Бир бахяда бойиди. ❌
Юқоридаги мисолларда бахя сўзи вақт маъносида қўлланяпти. Шу сабабли хато. Бахя сўзи чокни билдиради. Бир бахя ибораси эса кичкина, озгина маъносини билдиради ва бунда масофа, узунлик назарда тутилади:
Урилиб кетишига бир бахя қолди. ✅
Бир бахя ҳам жой бўш қолмасин! ✅
Ишончим яна бир бахя ортди. ✅
@oriftolib
Бахя сўзи вақт маъносини билдирмайди. У масофани англатади. Шу сабабли уни вақт маъносида қўллаш хато.
Мисоллар орқали ўрганамиз:
Бир бахяда етиб келди. ❌
Бир бахя кутганида, машмашадан қутуларди. ❌
Бир бахяда бойиди. ❌
Юқоридаги мисолларда бахя сўзи вақт маъносида қўлланяпти. Шу сабабли хато. Бахя сўзи чокни билдиради. Бир бахя ибораси эса кичкина, озгина маъносини билдиради ва бунда масофа, узунлик назарда тутилади:
Урилиб кетишига бир бахя қолди. ✅
Бир бахя ҳам жой бўш қолмасин! ✅
Ишончим яна бир бахя ортди. ✅
@oriftolib
👍6
Ирмоқ ҳақида масал
Ирмоқ ўрмондан кетиб борарди. Оқаркан, ўзидан ғурурланар, қандай тез, қандай тиниқман-а, деб ўйларди ичида.
Бошқа ҳеч бир ирмоқ билан қўшилишни истамас, ўзини энг кучли ҳисоблар ва ўрмонни ёлғиз ўзи кесиб ўтишни ўйларди. Тўсатдан йўлида далага дуч келди-ю, уни енгиб ўтишга кучи етмади, ёйилиб, тупроққа сингиб кетди.
Ирмоқ ерости сув йўлига тушиб, лойқаланди, балчиқларга аралашиб оқди. Ниҳоят дарёга етиб борди ва унга нолишни бошлади: “Агар анави дала йўлимга тўғаноқ бўлмаганида, мен ўзим аллақачон улкан дарёга айланган бўлардим!”
Бу гапни эшитган дарё оғир чайқалди ва деди: “Эҳ, аҳмоқ ирмоқча-я! Сенинг ерга шимилиб, бундай лойқа ҳолга келишингда даланинг нима айби бор? Билиб қўй, бировларни менсимайдиган, бошқаларга айб юклайдиганлар ҳеч қачон дарёга айлана олмайди!”
@oriftolib
Ирмоқ ўрмондан кетиб борарди. Оқаркан, ўзидан ғурурланар, қандай тез, қандай тиниқман-а, деб ўйларди ичида.
Бошқа ҳеч бир ирмоқ билан қўшилишни истамас, ўзини энг кучли ҳисоблар ва ўрмонни ёлғиз ўзи кесиб ўтишни ўйларди. Тўсатдан йўлида далага дуч келди-ю, уни енгиб ўтишга кучи етмади, ёйилиб, тупроққа сингиб кетди.
Ирмоқ ерости сув йўлига тушиб, лойқаланди, балчиқларга аралашиб оқди. Ниҳоят дарёга етиб борди ва унга нолишни бошлади: “Агар анави дала йўлимга тўғаноқ бўлмаганида, мен ўзим аллақачон улкан дарёга айланган бўлардим!”
Бу гапни эшитган дарё оғир чайқалди ва деди: “Эҳ, аҳмоқ ирмоқча-я! Сенинг ерга шимилиб, бундай лойқа ҳолга келишингда даланинг нима айби бор? Билиб қўй, бировларни менсимайдиган, бошқаларга айб юклайдиганлар ҳеч қачон дарёга айлана олмайди!”
@oriftolib
👍3
#Soʻragan_edingiz
Tashriflar va ularning bir-biridan farqi
Davlatning yuqori martabali shaxslari tashrifi bilan bogʻliq maʼlumotlarni na milliy ensiklopediyadan, na izohli lugʻatdan topa oldim. Hatto yuridik ensiklopediyada ham yoʻq ekan. Chet tilidagi manbalardan topib, oʻrganganlarim boʻyicha maʼlumot berishga harakat qilaman.
Xorijiy martabali mehmonlarni kutib olish protokoli umum qabul qilingan normalarga ega.
Amaliyotda tashriflarning quyidagi turlari uchraydi:
1️⃣ Davlat tashrifi.
2️⃣ Rasmiy tashrif.
3️⃣ Amaliy tashrif.
4️⃣ Norasmiy tashrif.
5️⃣ Yoʻl-yoʻlakay tashrif.
6️⃣ “Galstuklarsiz” uchrashuv.
7️⃣ Davlat va jamoat namoyandalari yoki delegatsiyaning tadbirlarga tashrifi.
Yuqorida sanalgan har bir tashrif oʻziga xos xususiyatlarga ega.
👉 Davomi bor...
@oriftolib
Tashriflar va ularning bir-biridan farqi
Davlatning yuqori martabali shaxslari tashrifi bilan bogʻliq maʼlumotlarni na milliy ensiklopediyadan, na izohli lugʻatdan topa oldim. Hatto yuridik ensiklopediyada ham yoʻq ekan. Chet tilidagi manbalardan topib, oʻrganganlarim boʻyicha maʼlumot berishga harakat qilaman.
Xorijiy martabali mehmonlarni kutib olish protokoli umum qabul qilingan normalarga ega.
Amaliyotda tashriflarning quyidagi turlari uchraydi:
1️⃣ Davlat tashrifi.
2️⃣ Rasmiy tashrif.
3️⃣ Amaliy tashrif.
4️⃣ Norasmiy tashrif.
5️⃣ Yoʻl-yoʻlakay tashrif.
6️⃣ “Galstuklarsiz” uchrashuv.
7️⃣ Davlat va jamoat namoyandalari yoki delegatsiyaning tadbirlarga tashrifi.
Yuqorida sanalgan har bir tashrif oʻziga xos xususiyatlarga ega.
👉 Davomi bor...
@oriftolib
Оқибат ришталари
Брайан чўл йўлидан кетиб борарди. Тўсатдан кўзи йўл четидаги машинага тушди. Унда бир қария аёл ўтирар, атрофга чорасиз ва умидсиз боқарди. Йигит машина ёнига келиб, эски “Понтиак”ини тўхтатди. Аёл қўрқиб кетди, чунки шунча вақтдан буён ҳеч ким унга эътибор бермаган, ёрдам қўлини чўзмаган эди. Бу одам бирор ёмонликни кўзламаганмикан?
– Менинг исмим Брайан Андерсон, – деб ўзини таништирди йигит. – Сизга ёрдам бераман, мадам. Унгача менинг машинамда ўтириб туринг, озроқ исиниб оласиз.
Йигит машинанинг у ёқ-бу ёғини текширган бўлди. Йўқ, унақа ваҳимали нарсанинг ўзи йўқ экан. Ғилдирак дарз ебди, холос. Бироқ қария аёл буни қандай тўғрилашни билмай анча азоб чеккан кўринади. Брайан чўккалаб, машина остига қаради. Қулай жой топиб, кўтармани қўйди. Сўнг қўлларини куҳлаб, иситгач, ишга киришди. Ғилдиракни алмаштириб бўлгач, юзига табассум инди.
Муаммо ҳал бўлганини кўрган аёл:
– Сизга неча пул беришим керак? – деб сўради, сўнг шоша-пиша қўшиб қўйди. – Тортинмай айтаверинг, қанчалигининг аҳамияти йўқ.
Брайан шундай жавоб берди:
– Хижолат бўлманг, ҳеч нарсанинг кераги йўқ. Мен бир ёрдамга муҳтож одамга кўмаклашдим, холос. Менинг ўзимга шу пайтгача қанча одам ёрдам қўлини чўзган – биргина Худога аён. Агар миннатдорчилик билдиришни жудаям хоҳлаётган бўлсангиз, ёрдамга муҳтож бирорта одамга дуч келганингизда унга ёрдам беринг ва мени эсланг.
Аёл қайта-қайта раҳмат айтди ва машинасига ўтирди. Бир неча чақирим юргач, бир ресторанга кўзи тушди. Йўл олдидан бироз исиниб, тамадди қилиб олиш ниятида ресторанга кирди. Унга хизмат қилган жувон жуда истарали экан. Бутун кун давомида оёқда тик турган бўлса-да, табассум билан муомала қилди. Иши ҳам, ҳомиладорлиги ҳам, кундалик ташвишлар ҳам ундаги мулойимликни йўқота олмагани шундоқ кўриниб турар эди.
Аёл овқатланиб бўлгач, ҳақини ортиғи билан тўлади. Қайтим олиб келингунича эса ресторанни тарк этди. Унинг кетиб қолганидан хабардор бўлган жувон ҳайрон қолди. Шу пайт кўзи стол устидаги қайд қоғозга тушди. Варақдаги сўзларни ўқиган жувоннинг кўзларидан шашқатор ёш қуйилиб келди: “Ҳайрон ҳам, хижолат ҳам бўлманг. Мен шунчаки, йўл усти кирган эдим. Бугун менга бир инсон самимий ёрдам қилди ва мен ҳам сизга беғараз ёрдам қўлини чўздим. Агар чиндан ҳам менга миннатдорчилик билдирмоқчи бўлсангиз, ушбу оқибат риштасини узиб қўйманг. Вақти келиб бирорта муҳтож кишига кўмак беринг”. Жувон хатни ўқиб бўлгач, сочиқ остида бир даста пул турганини кўрди. Юраги тўлқинланиб, ҳайрат-ҳаяжонга тушди. Бу нотаниш аёл у ва эри анчадан буён пулга зориқиб юрганини қандай сезди экан-а?
Жувон уйига келгач, эрини қучди ва ички бир ишонч билан деди:
– Ҳаммаси яхши бўлади! Мен сени яхши кўраман, Брайан Андерсон!
@oriftolib
Брайан чўл йўлидан кетиб борарди. Тўсатдан кўзи йўл четидаги машинага тушди. Унда бир қария аёл ўтирар, атрофга чорасиз ва умидсиз боқарди. Йигит машина ёнига келиб, эски “Понтиак”ини тўхтатди. Аёл қўрқиб кетди, чунки шунча вақтдан буён ҳеч ким унга эътибор бермаган, ёрдам қўлини чўзмаган эди. Бу одам бирор ёмонликни кўзламаганмикан?
– Менинг исмим Брайан Андерсон, – деб ўзини таништирди йигит. – Сизга ёрдам бераман, мадам. Унгача менинг машинамда ўтириб туринг, озроқ исиниб оласиз.
Йигит машинанинг у ёқ-бу ёғини текширган бўлди. Йўқ, унақа ваҳимали нарсанинг ўзи йўқ экан. Ғилдирак дарз ебди, холос. Бироқ қария аёл буни қандай тўғрилашни билмай анча азоб чеккан кўринади. Брайан чўккалаб, машина остига қаради. Қулай жой топиб, кўтармани қўйди. Сўнг қўлларини куҳлаб, иситгач, ишга киришди. Ғилдиракни алмаштириб бўлгач, юзига табассум инди.
Муаммо ҳал бўлганини кўрган аёл:
– Сизга неча пул беришим керак? – деб сўради, сўнг шоша-пиша қўшиб қўйди. – Тортинмай айтаверинг, қанчалигининг аҳамияти йўқ.
Брайан шундай жавоб берди:
– Хижолат бўлманг, ҳеч нарсанинг кераги йўқ. Мен бир ёрдамга муҳтож одамга кўмаклашдим, холос. Менинг ўзимга шу пайтгача қанча одам ёрдам қўлини чўзган – биргина Худога аён. Агар миннатдорчилик билдиришни жудаям хоҳлаётган бўлсангиз, ёрдамга муҳтож бирорта одамга дуч келганингизда унга ёрдам беринг ва мени эсланг.
Аёл қайта-қайта раҳмат айтди ва машинасига ўтирди. Бир неча чақирим юргач, бир ресторанга кўзи тушди. Йўл олдидан бироз исиниб, тамадди қилиб олиш ниятида ресторанга кирди. Унга хизмат қилган жувон жуда истарали экан. Бутун кун давомида оёқда тик турган бўлса-да, табассум билан муомала қилди. Иши ҳам, ҳомиладорлиги ҳам, кундалик ташвишлар ҳам ундаги мулойимликни йўқота олмагани шундоқ кўриниб турар эди.
Аёл овқатланиб бўлгач, ҳақини ортиғи билан тўлади. Қайтим олиб келингунича эса ресторанни тарк этди. Унинг кетиб қолганидан хабардор бўлган жувон ҳайрон қолди. Шу пайт кўзи стол устидаги қайд қоғозга тушди. Варақдаги сўзларни ўқиган жувоннинг кўзларидан шашқатор ёш қуйилиб келди: “Ҳайрон ҳам, хижолат ҳам бўлманг. Мен шунчаки, йўл усти кирган эдим. Бугун менга бир инсон самимий ёрдам қилди ва мен ҳам сизга беғараз ёрдам қўлини чўздим. Агар чиндан ҳам менга миннатдорчилик билдирмоқчи бўлсангиз, ушбу оқибат риштасини узиб қўйманг. Вақти келиб бирорта муҳтож кишига кўмак беринг”. Жувон хатни ўқиб бўлгач, сочиқ остида бир даста пул турганини кўрди. Юраги тўлқинланиб, ҳайрат-ҳаяжонга тушди. Бу нотаниш аёл у ва эри анчадан буён пулга зориқиб юрганини қандай сезди экан-а?
Жувон уйига келгач, эрини қучди ва ички бир ишонч билан деди:
– Ҳаммаси яхши бўлади! Мен сени яхши кўраман, Брайан Андерсон!
@oriftolib
👍6
😎2
Давлат ташрифи
Давлат раҳбарларининг энг юқори даражадаги ташрифи. Тадбирлар протоколи ва кутиб олиш маросимлари сони жиҳатидан энг тўлиқ ташриф тури. Делегация таркиби одатда чекланмайди. Хавфсизлик, жойлашув, овқатланиш, хизмат кўрсатиш ва меҳмонларни кузатиб борувчилар олдиндан келишилади. Тантанали кутиб олиш маросимларига катта эътибор қаратилади. Бундай маросимлар орқали икки мамлакат ўртасидаги муносабатлар қай даражада эканига урғу берилади.
Протоколда учрашувларнинг вақти ва жойи, қатнашувчилар қатъий белгилаб қўйилади. Меҳмон ёки унинг турмуш ўртоғи истагига кўра, диққатга сазовор жойларга саёҳат ҳам уюштирилиши мумкин.
Давлат ташрифини фақат давлат раҳбарлари амалга оширади.
@oriftolib
Давлат раҳбарларининг энг юқори даражадаги ташрифи. Тадбирлар протоколи ва кутиб олиш маросимлари сони жиҳатидан энг тўлиқ ташриф тури. Делегация таркиби одатда чекланмайди. Хавфсизлик, жойлашув, овқатланиш, хизмат кўрсатиш ва меҳмонларни кузатиб борувчилар олдиндан келишилади. Тантанали кутиб олиш маросимларига катта эътибор қаратилади. Бундай маросимлар орқали икки мамлакат ўртасидаги муносабатлар қай даражада эканига урғу берилади.
Протоколда учрашувларнинг вақти ва жойи, қатнашувчилар қатъий белгилаб қўйилади. Меҳмон ёки унинг турмуш ўртоғи истагига кўра, диққатга сазовор жойларга саёҳат ҳам уюштирилиши мумкин.
Давлат ташрифини фақат давлат раҳбарлари амалга оширади.
@oriftolib
👍2
Эй: вергул керакми ёки йўқ?
Эй ундов сўзи билан вергул ишлатишда кўп хато қилинади. Бу асосан сўз ундалма билан бирга келганда кузатилади.
Ундов сўз ва ундалма орасига вергул қўйиш хатодир:
Эй инсон, нега шу оддий нарсани тушунмайсиз?
Юқоридаги каби гапларда эй сўзидан кейин вергул ишлатиш писандсизроқ муносабат ёки овозни кўтариб қилинаётган муомала маъносини ҳосил қилади:
Эй, инсон, нега шу оддий нарсани тушунмайсиз?!
Сўзловчи мурожаат қилинаётган шахсга бармоғини нуқиб гапирса, шу хилдаги пунктуация ўзини оқлайди. Лекин аксарият ҳолатларда гапларда бунақа қўпол маъно ифодаланмайди. Шу сабабли эй ундалма билан бирга келганда улар орасига вергул қўймаслик керак.
Эй сўзи ўзбек тилида икки хил маънога эга. Бу сўз ёлғиз ишлатиладиган ўринларда вергул билан ажратилиши зарур:
1️⃣ Мурожаат, чақириқ маъносини билдиради.
– Тўхта, эй, тўхта дейман!
П. Турсун, Ўқитувчи.
2️⃣ Ачиниш, эътироз, қўшилмаслик маъноларини ифодалайди.
Эй, ҳаммаси баҳона...
Ойбек, Танланган асарлар.
👉 Тўлиқ ўқиш
@oriftolib
Эй ундов сўзи билан вергул ишлатишда кўп хато қилинади. Бу асосан сўз ундалма билан бирга келганда кузатилади.
Ундов сўз ва ундалма орасига вергул қўйиш хатодир:
Эй инсон, нега шу оддий нарсани тушунмайсиз?
Юқоридаги каби гапларда эй сўзидан кейин вергул ишлатиш писандсизроқ муносабат ёки овозни кўтариб қилинаётган муомала маъносини ҳосил қилади:
Эй, инсон, нега шу оддий нарсани тушунмайсиз?!
Сўзловчи мурожаат қилинаётган шахсга бармоғини нуқиб гапирса, шу хилдаги пунктуация ўзини оқлайди. Лекин аксарият ҳолатларда гапларда бунақа қўпол маъно ифодаланмайди. Шу сабабли эй ундалма билан бирга келганда улар орасига вергул қўймаслик керак.
Эй сўзи ўзбек тилида икки хил маънога эга. Бу сўз ёлғиз ишлатиладиган ўринларда вергул билан ажратилиши зарур:
1️⃣ Мурожаат, чақириқ маъносини билдиради.
– Тўхта, эй, тўхта дейман!
П. Турсун, Ўқитувчи.
2️⃣ Ачиниш, эътироз, қўшилмаслик маъноларини ифодалайди.
Эй, ҳаммаси баҳона...
Ойбек, Танланган асарлар.
👉 Тўлиқ ўқиш
@oriftolib
👍4🤣1
Расмий ташриф
Хорижий делегациялар ва расмий меҳмонларни кутиб олишнинг юқори даражали турларидан бири.
Давлат раҳбарининг бир давлатга иккинчи ёки ундан кейинги юқори даражадаги ташрифи ҳам шундай аталади. Расмий ташрифда давлат ташрифидаги каби тадбирлар ўтказилади, бироқ тантаналар ва кутиб олиш-кузатиш билан боғлиқ маросимлар нисбатан камтарроқ бўлади.
Расмий ташриф билан Бош вазир ёки ташқи ишлар вазири раҳбарлигидаги делегация ҳам келиши мумкин.
@oriftolib
Хорижий делегациялар ва расмий меҳмонларни кутиб олишнинг юқори даражали турларидан бири.
Давлат раҳбарининг бир давлатга иккинчи ёки ундан кейинги юқори даражадаги ташрифи ҳам шундай аталади. Расмий ташрифда давлат ташрифидаги каби тадбирлар ўтказилади, бироқ тантаналар ва кутиб олиш-кузатиш билан боғлиқ маросимлар нисбатан камтарроқ бўлади.
Расмий ташриф билан Бош вазир ёки ташқи ишлар вазири раҳбарлигидаги делегация ҳам келиши мумкин.
@oriftolib
👍3🔥3💯1🤨1
#Дарё
Тилимизни биламизми?
“Дарё” интернет нашри билан ҳамкорликда “Тилимизни биламизми?” лойиҳасини бошладик. Бу рукнда ўзбек тили билан боғлиқ қизиқарли, фойдали маълумотларни бериб бориш ниятидаман.
Канал ва ушбу рукнга мавзу топилишида обуначиларнинг ҳиссалари катта. Ўзбек тилига оид мавзуларингиз, ғояларингиз бўлса, @oriftolib_xatlar_bot манзили орқали юборишингиз мумкин. Мақсад – кўпчиликнинг назаридан четда қолган, лекин аслида қизиқ ва фойдали бўлган мавзуларни ёритиб бориш.
Лойиҳанинг дебочаси билан мана бу ерда танишишингиз мумкин:
👉 https://daryo.uz/2021/05/09/tilimizni-bilamizmi-tinch-okeanning-tinch-okeanidan-farqi-bor-quloq-organgan-lekin-aslida-xato-iboralar/
@oriftolib
Тилимизни биламизми?
“Дарё” интернет нашри билан ҳамкорликда “Тилимизни биламизми?” лойиҳасини бошладик. Бу рукнда ўзбек тили билан боғлиқ қизиқарли, фойдали маълумотларни бериб бориш ниятидаман.
Канал ва ушбу рукнга мавзу топилишида обуначиларнинг ҳиссалари катта. Ўзбек тилига оид мавзуларингиз, ғояларингиз бўлса, @oriftolib_xatlar_bot манзили орқали юборишингиз мумкин. Мақсад – кўпчиликнинг назаридан четда қолган, лекин аслида қизиқ ва фойдали бўлган мавзуларни ёритиб бориш.
Лойиҳанинг дебочаси билан мана бу ерда танишишингиз мумкин:
👉 https://daryo.uz/2021/05/09/tilimizni-bilamizmi-tinch-okeanning-tinch-okeanidan-farqi-bor-quloq-organgan-lekin-aslida-xato-iboralar/
@oriftolib
Кун сўзи: хотира
Хотира араб тилидан кирган, аслиятда фикр, тафаккур; ғоя; хаёл каби маъноларни англатади. Ўзбек тилида қуйидаги маъноларда қўлланади:
1️⃣ Эсда сақлаш, эслаб қолиш, эсга тушириш қобилияти; эс, ёд; хаёл.
Хотираси кучли одам.
2️⃣ Бирор кимса ёки нарса ҳақидаги ёдда, эсда сақланган таассурот.
Саёҳат хотиралари.
3️⃣ Эсдалик, ёдгорлик.
Бу мендан сизга хотира.
Хотира ва қадрлаш куни ҳақида гап кетганда сўзнинг юқорида кўрсатилган иккинчи маъноси англашилади.
@oriftolib
Хотира араб тилидан кирган, аслиятда фикр, тафаккур; ғоя; хаёл каби маъноларни англатади. Ўзбек тилида қуйидаги маъноларда қўлланади:
1️⃣ Эсда сақлаш, эслаб қолиш, эсга тушириш қобилияти; эс, ёд; хаёл.
Хотираси кучли одам.
2️⃣ Бирор кимса ёки нарса ҳақидаги ёдда, эсда сақланган таассурот.
Саёҳат хотиралари.
3️⃣ Эсдалик, ёдгорлик.
Бу мендан сизга хотира.
Хотира ва қадрлаш куни ҳақида гап кетганда сўзнинг юқорида кўрсатилган иккинчи маъноси англашилади.
@oriftolib
Расул Ҳамзатов
Қўшиқ
Отангиз жангларда тўккан эди қон,
Сиз бугун эр етган, забардаст ўғлон.
Чунки тиним билмас бу йиллар – дарё,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Ерларга сиёҳмас, тўкилганди қон,
Эгарда битилган бу шонли достон.
Сатрлар ол рангга бўялмиш гўё,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Сизнинг ёшингизда қўшинни бошлаб,
Жанг қилдик душманнинг кўзини ёшлаб.
Қилич эдик, қиндай ютди ер – юҳо,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Қўрқмадик майда гап-сўздан ҳеч маҳал,
Дўст учун жон бердик мардона, дангал.
Оталар бизлардан бўлдилар ризо,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Сиз ҳам асрагайсиз биз асраганни,
Омонатдай сақланг бу ҳур Ватанни.
Фақат озодликда бордир бахт, маъно,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Оқил бўлинг, тоғдай узоқни кўринг,
Ўт бўлинг, денгиздай гувраб, жўш уринг.
Ҳалолу пок бўлинг, сизга ёр Худо,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Рус тилидан
Ориф Толиб
таржимаси
@oriftolib
Қўшиқ
Отангиз жангларда тўккан эди қон,
Сиз бугун эр етган, забардаст ўғлон.
Чунки тиним билмас бу йиллар – дарё,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Ерларга сиёҳмас, тўкилганди қон,
Эгарда битилган бу шонли достон.
Сатрлар ол рангга бўялмиш гўё,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Сизнинг ёшингизда қўшинни бошлаб,
Жанг қилдик душманнинг кўзини ёшлаб.
Қилич эдик, қиндай ютди ер – юҳо,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Қўрқмадик майда гап-сўздан ҳеч маҳал,
Дўст учун жон бердик мардона, дангал.
Оталар бизлардан бўлдилар ризо,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Сиз ҳам асрагайсиз биз асраганни,
Омонатдай сақланг бу ҳур Ватанни.
Фақат озодликда бордир бахт, маъно,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Оқил бўлинг, тоғдай узоқни кўринг,
Ўт бўлинг, денгиздай гувраб, жўш уринг.
Ҳалолу пок бўлинг, сизга ёр Худо,
Ўғиллар, бизларни унутманг асло.
Рус тилидан
Ориф Толиб
таржимаси
@oriftolib
😱2
Ичимлик сув
Бирор хатони тўғри деб билган ва муттасил қилиб юрган киши унинг янглишлигини жуда қийин қабул қилади. Агар қабул қилса. Ҳатто сўз ва иборалар билан боғлиқ ҳолатда ҳам шундай.
Ичимлик суви деган бирикмани кўп эшитамиз, ишлатамиз. Шу ибора – хато. Таг-туги билан. Нега? Ичимлик сўзи ўзбек тилида ичиладиган нарсаларни, масалан, шарбат, сув кабиларни билдиради. Ичимлик суви дейилса, ичимликнинг суви – сувнинг суви деганга ўхшаш маъно ҳосил бўлади.
Аслида нима бўлиши керак? Ичиладиган ёки ичгулик (буниси энди анча олифтароқ 😄) сув. Хўп, ичимлик сўзи бу ўринда ғалати машҳурга айланган, ичиладиган маъносида қўлланяпти, дейлик. Унда бирикманинг тўғри варианти ичимлик сув бўлади. Чунки у сифатдош ўрнида келяпти, у ифодалайдиган маънони беряпти. Ўрнига маънодошини қўйиб кўрганда ҳам, сув сўзига эгалик қўшимчаси қўшилмайди: ичиладиган сув.
Экин-тикин учун ва бошқа хўжалик мақсадларида ишлатидаган сув оқова сув бўлади. Бирор ўзанда доим оқиб турадиган сув оқар сув дейилади. Ер остидан сизиб чиқадиган, зах суви эса сизот сувдир. Ичимлик сув ибораси худди шунга ўхшаш.
Ичимлик от сўз туркумига мансуб-ку, икки от келадиган сўз бирикмаларида иккинчи қисмга эгалик қўшимчаси қўшилади, деган эътироз бўлиши мумкин. Бу ўринда ичимлик сўзи отлик хусусиятини йўқотяпти. Худди камон қош, аълочи бола, ўлчагич асбоб, ўтлоқ жой каби бирикмалардаги биринчи сўз каби. Айни бирикмага ўхшаш тошкентлик мухлис, фарғоналик киши бирикмаларини олиб кўрайлик. Тошкентлик мухлиси, фарғоналик кишиси демаймиз-ку!
Ичимлик суви тураверса-чи, шунга тегиб нима қиламиз 🙃 деганга ўхшаш мулоҳаза ҳам бўлиши мумкин. Унда сувнинг суви иборасини ҳам тўғри дейишимиз керак. Бунчаликка бормай турамиз.
Миллий энциклопедияда кўп ўринларда ичимлик сув варианти ишлатилган, лекин ичимлик суви тарзида қўлланган ҳолатлар ҳам кам эмас. Энциклопедик луғат (1988)да эса ичимлик сув шакли ишлатилган.
📌 Демак:
Ичимлик сув ✅
Ичимлик суви ❌
👉 Тўлиқ ўқиш
@oriftolib
Бирор хатони тўғри деб билган ва муттасил қилиб юрган киши унинг янглишлигини жуда қийин қабул қилади. Агар қабул қилса. Ҳатто сўз ва иборалар билан боғлиқ ҳолатда ҳам шундай.
Ичимлик суви деган бирикмани кўп эшитамиз, ишлатамиз. Шу ибора – хато. Таг-туги билан. Нега? Ичимлик сўзи ўзбек тилида ичиладиган нарсаларни, масалан, шарбат, сув кабиларни билдиради. Ичимлик суви дейилса, ичимликнинг суви – сувнинг суви деганга ўхшаш маъно ҳосил бўлади.
Аслида нима бўлиши керак? Ичиладиган ёки ичгулик (буниси энди анча олифтароқ 😄) сув. Хўп, ичимлик сўзи бу ўринда ғалати машҳурга айланган, ичиладиган маъносида қўлланяпти, дейлик. Унда бирикманинг тўғри варианти ичимлик сув бўлади. Чунки у сифатдош ўрнида келяпти, у ифодалайдиган маънони беряпти. Ўрнига маънодошини қўйиб кўрганда ҳам, сув сўзига эгалик қўшимчаси қўшилмайди: ичиладиган сув.
Экин-тикин учун ва бошқа хўжалик мақсадларида ишлатидаган сув оқова сув бўлади. Бирор ўзанда доим оқиб турадиган сув оқар сув дейилади. Ер остидан сизиб чиқадиган, зах суви эса сизот сувдир. Ичимлик сув ибораси худди шунга ўхшаш.
Ичимлик от сўз туркумига мансуб-ку, икки от келадиган сўз бирикмаларида иккинчи қисмга эгалик қўшимчаси қўшилади, деган эътироз бўлиши мумкин. Бу ўринда ичимлик сўзи отлик хусусиятини йўқотяпти. Худди камон қош, аълочи бола, ўлчагич асбоб, ўтлоқ жой каби бирикмалардаги биринчи сўз каби. Айни бирикмага ўхшаш тошкентлик мухлис, фарғоналик киши бирикмаларини олиб кўрайлик. Тошкентлик мухлиси, фарғоналик кишиси демаймиз-ку!
Ичимлик суви тураверса-чи, шунга тегиб нима қиламиз 🙃 деганга ўхшаш мулоҳаза ҳам бўлиши мумкин. Унда сувнинг суви иборасини ҳам тўғри дейишимиз керак. Бунчаликка бормай турамиз.
Миллий энциклопедияда кўп ўринларда ичимлик сув варианти ишлатилган, лекин ичимлик суви тарзида қўлланган ҳолатлар ҳам кам эмас. Энциклопедик луғат (1988)да эса ичимлик сув шакли ишлатилган.
📌 Демак:
Ичимлик сув ✅
Ичимлик суви ❌
👉 Тўлиқ ўқиш
@oriftolib
👍5
#Кундаликдан
Фикр унинг миячасига сиғмади, шу сабабли фикр эгасини аҳмоқликда айблаб қўя қолди.
@oriftolib
Фикр унинг миячасига сиғмади, шу сабабли фикр эгасини аҳмоқликда айблаб қўя қолди.
@oriftolib
👍2
Қолган ишга қор ёғмаса бўлди
Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига ўзгартиришлар киритиш ҳақидаги қонун лойиҳаси муҳокамаси 2021 йил 1 ноябргача узайтирилибди.
Лойиҳа эълон қилинганда тез орада янгиликлар бўлади деган умид пайдо бўлганди. Насиб қилса, сайт ва канални ҳам бутунлай янгича алифбога ўтказмоқчи эдим. Режаларим яна чўзилар экан. Ишқилиб, режалигича қолиб кетмаса бўлди.
Одатда бирор мавзуда ҳаддан ортиқ баҳс-мунозара қилинса, масаланинг моҳиятидан узоқлашиб кетилади.
Сизу биз қўшалифбодан қийналдик, лотинда саводи чиққанлар унинг ноқулайлигини сезиб-сезмай жабрини чекяпти.
Муҳокамаларда қатнашинг. Ўзбек тили икки алифболилик балосидан қутулиши керак. Биз ҳам, биздан кейингилар ҳам нормал алифбода ёзиш имконига эга бўлсин.
@oriftolib
Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига ўзгартиришлар киритиш ҳақидаги қонун лойиҳаси муҳокамаси 2021 йил 1 ноябргача узайтирилибди.
Лойиҳа эълон қилинганда тез орада янгиликлар бўлади деган умид пайдо бўлганди. Насиб қилса, сайт ва канални ҳам бутунлай янгича алифбога ўтказмоқчи эдим. Режаларим яна чўзилар экан. Ишқилиб, режалигича қолиб кетмаса бўлди.
Одатда бирор мавзуда ҳаддан ортиқ баҳс-мунозара қилинса, масаланинг моҳиятидан узоқлашиб кетилади.
Сизу биз қўшалифбодан қийналдик, лотинда саводи чиққанлар унинг ноқулайлигини сезиб-сезмай жабрини чекяпти.
Муҳокамаларда қатнашинг. Ўзбек тили икки алифболилик балосидан қутулиши керак. Биз ҳам, биздан кейингилар ҳам нормал алифбода ёзиш имконига эга бўлсин.
@oriftolib