ЦУРА́ЦЦА (curacca)
(дзеяслоў | незакончанае трываньне)
⠀
1. Пазьбягаць каго-, чаго-н.; ухіляцца ад зносін з кім-н., ад выкананьня чаго-н.
⠀
🔸Ня зьведаў хлапчук .. пяшчотаў змалку і цяпер цураўся іх. (Пальчэўскі).
🔸[Сымон:] — Ды гэта і няважна, дзе чалавек аблюбуе сабе прыстанішча — у вёсцы ці ў горадзе, важна тое, каб свайго люду не цураўся. (М. Ткачоў).
🔸Заўсёды жартаўлівы і вясёлы, ён [Міхал], здавалася, ніколі ні на каго не крыўдаваў, не цураўся ніякай працы. (Машара).
⠀
2. Адракацца ад каго-, чаго-н., выракацца каго-, чаго-н.

🔸[Ціток:] — Хоць ты бяры, чалавек, ды сваёй хаты цурайся. (Лобан).
⠀
📍І урывак зь вядомага многім верша Алеся Гаруна:
⠀
''Ты, мой брат, каго зваць Беларусам,
Роднай мовы сваёй не цурайся;
Як не зрокся яе пад прымусам,
Так і вольны цяпер не зракайся...''
#словы_Ц

ЦІКÁЎНЫ (cikaŭny)
(прыметнік | мужчынскі род)
⠀
1. Які імкнецца ўсё ўведаць, убачыць ва ўсіх падрабязнасьцях.
⠀
🔸[Стрэлачнік] быў чалавек цікаўны і вельмі любіў прачуць сёе-тое. (Колас). Цікаўныя суседкі адна за адной падбягалі зірнуць на Сташэвічаў лён. (Чарнышэвіч).
⠀
2. Які пашырае свой кругагляд, напаўняе веды; дапытлівы.
⠀
🔸Многаму навучыла яго [Тураўца] — уважлівага, цікаўнага — партыйная работа. (Мележ).
#словы_Ц

ЦЫРАВА̜́ЦЬ (cyravać)
(дзеяслоў | незакончанае трываньне)
⠀
1. Зашываць дзірку ў якой-н. тканіне, вырабе, ня сьцягваючы краі ў рубец, а пераплятаючы ніткі тым або іншым спосабам.
⠀
[Маці] падняла Алесевы шкарпэткі з падлогі і.. пачала іх цыраваць. (Броўка).
⠀
2. Рамантаваць сетку (у 1 знач.), зьвязваючы разарваныя канцы.
#словы_Ц

ЦЫРÁТА (cyrata)
(назоўнік | жаночы род)

Тканіна, накрытая з аднаго боку ці з абодвух бакоў асобым саставам, які робіць яе непрамакальнай.

🔸Стол быў засланы цыратай, чатыры крэслы стаялі навокал стала. (Чорны).
🔸На століках у [машынным] бюро стаялі чатыры пішучыя машынкі. Усе яны былі пакрытыя чахламі з чорнай цыраты. (Машара).
#словы_Ц

ЦУ́ГЛІ (cugli)
(назоўнік)

Два мэталічныя зьвяны, якія прымацоўваюцца да рамянёў вуздэчкі і служаць для закілзваньня (рас. "взнуздывания") каня.

🔸А Коля, хоць быў і маленькі, як вузел, спрытна рассупоніў каня і выняў з рота цуглі. (Колас).
🔸Гарцавалі пародзістыя.. коні, фыркалі, грызьлі цуглі. (Гурскі).
#словы_Ц

Ты, мой брат, каго зваць Беларусам,
Роднай мовы сваёй не цурайся;
Як ня зрокся яе пад прымусам,
Так і вольны цяпер не зракайся... (А. Гарун).

ЦУРА́ЦЦА (curacca)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)
⠀
1. Пазьбягаць каго-, чаго-н.; ухіляцца ад зносін з кім-н., ад выкананьня чаго-н.
⠀
🔸Ня зьведаў хлапчук .. пяшчотаў змалку і цяпер цураўся іх. (Пальчэўскі).
🔸[Сымон:] — Ды гэта і няважна, дзе чалавек аблюбуе сабе прыстанішча — у вёсцы ці ў горадзе, важна тое, каб свайго люду не цураўся. (М. Ткачоў).
🔸Заўсёды жартаўлівы і вясёлы, ён [Міхал], здавалася, ніколі ні на каго не крыўдаваў, не цураўся ніякай працы. (Машара).
⠀
2. Адракацца ад каго-, чаго-н., выракацца каго-, чаго-н.
⠀
🔸[Ціток:] — Хоць ты бяры, чалавек, ды сваёй хаты цурайся. (Лобан).
#словы_Ц

ЦЬВІЛЬ (ćvil)
(назоўнік, жаночы род)

1. Плесьневы налёт на чым-н., які ўзьнікае ад сырасьці, гніеньня і пад.; бросьня.

🔸️Дно і сьценкі [бочкі] аплылі сьлізкаю цвільлю. (Самуйлёнак).

2. Пераноснае значэньне: праяўленьне чаго-н. застойнага, шкоднага.

🔸️Здымем адвечную цьвіль, Здымем вякоў павуціну. (А. Александровіч).
#словы_Ц

ЦЫБÁТЫ (cybaty)
(прыметнік, мужчынскі род)

1. Высокі і тонкі, звычайна даўганогі.

🔸️Мірон быў худы, цыбаты дзяцюк. (Маўр).
🔸️Конь быў нізкарослы, грывасты, коньнік здаваўся залішне цыбаты, і ногі яго як не валачыліся па зямлі. (Лупсякоў).
🔸️Ззаду каля ласіхі мітусілася цыбатае ласянё. (Федасеенка).

2. Доўгі і тонкі, з падоўжанай часткаю ад ступні да калена (пра ногі).

🔸️Празвалі .. [Шайку] некалі чапляй за цыбатыя ногі, такія спрытныя і такія лёгкія, што яна і сапраўды, як чапля, прабіралася па любой дрыгве. (Лынькоў).
🔸️[Міхалючок] закруціўся па хаце, як падлетак, заскакаў на сваіх цыбатых нагах. (Чорны).
#словы_Ц

ЦІКАВÁЦЬ (цікаваць)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

Глядзець на каго-, што-н. з пэўнаю мэтаю; сачыць за кім-, чым-н.

🔸️Раздражняе Тарэнту пудзіла, бо заўжды здаецца яму, што нехта жывы стаіць там, сярод канапель, і цікуе за яго дваром. (Галавач).
🔸️Усе прывыклі цікаваць тут за бусламі: то як сядзяць, то як ляцяць. (Кулакоўскі).
#словы_Ц

ЦЫДУЛКА (cydułka)
(назоўнік, жаночы род)

1. Размоўнае слова: пісулька, запіска.

🔸️— Люблю слухаць .. [Фадзеева]. Помніш, у нас на пленуме гаварыў доўгую прамову без падрыхтоўкі, без цыдулак. (Лужанін).

2. Невялікая дзелавая папера.

📍Польск. cedulka з лац. cedula — картка.
#словы_Ц

ЦМОК (cmok)
(назоўнік, мужчынскі род; выклічнік)

1. (назоўнік):

а) У казках і народных паданьнях — пачвара ў вобразе змея, дракона.

🔸️Толькі пела маці мне песьні
Аб цёмных бяздонных азёрах,
У якіх ажываюць начамі
Апаўшыя зоры,
Аб дрымучых лясах,
Дзе асілкі змагаюцца з цмокам. (Кірэенка)

б) Пераноснае значэньне: носьбіт варожых народу сілаў; крывасмок.

🔸️Зімою, у вялікі мароз, папрывязвалі бяздушныя цмокі гэтых палонных да аглобляў сваіх фурманак, і людзі.. павінны былі бегчы.. з коньмі. (Ермаловіч)

2. (выклічнік):

а) Ужываецца гукапераймальна для абазначэньня адрывістага гуку, які атрымліваецца раптоўным раскрыцьцём сьціснутых губ.

б) Ужываецца паводле знач. дзеясл. цмокаць — цмокнуць.

🔸️У шчаку дзяўчыну цмок.
#словы_Ц

А яшчэ гэта бульба і каноплі! 🙈

ЦАЛКÍ (całki)
(назоўнік)

1. Страва з яек.

🔸️Тарэсяй звалась цётка гэта. Яна так ветла сустракала
І надта ж добра частавала:
Спячэ «цалкоў» на скавародцы,
І так, бывала, наясіся,
Што хоць на пупіку круціся. (Колас)

2. Бульба ў мундзіры.
3. Цэлыя зярняты канопляў.
#словы_Ц

Ці чулі вы такое слова? ☺️

ЦÁПСТРЫКІ (capstryki)
(назоўнік, толькі мн.лік)

Дробныя рэчы дамашняга скарбу.

🔸️Апроч таго, тут абжыліся,
На ногі трохі падняліся;
Яшчэ б гадочак пажыць ціха,
Але найгоршае тут ліха —
Зьбірай зноў цапстрыкі, трасіся
Па каранях з дабром, зь сям'ёю,
У саму бездараж вясною. (Колас)
#словы_Ц