А вы ўжо ведаеце гэтае чароўнае слоўца? 🌥️

БО́ЛКА/БО́ЛАЧКА/БАЛАЧЫ́НКА (bołka/bołačka/bałačynka)
(назоўнік, жаночы род)

🔸Часам сівыя, мутныя, дымныя болкі разьбягаліся ў бакі, згруджываліся па краёх у аграмадныя, чорныя, зь белаватымі прасьветамі аблокі...

🔸[Па небе] усё зьбягаліся і зьбягаліся белаватыя болачкі і зьбіраліся ў адзін цёмны груд.

🔸[Месік] ізноў хаваўся за невялічкія хмаркі-балачынкі. (Гарэцкі)

📍За слова дзякуем @bolacka_ 🤍
#словы_Б

ГÁНІЦЬ (hanić)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Прызнаваць непрыгодным, дрэнным; даваць нізкую ацэнку.

🔸️Сініцкі гаварыў і гаварыў пра дысэртацыю, але Кухарчык ня мог ніяк зразумець, ці ён яе хваліць, ці ганіць. (Сабаленка)

2. Асуджаць, абгаворваць.

🔸️Заўсёды мімаволі зьяўляецца антыпатыя да чалавека, які пачынае завочна ганіць іншых. (Шамякін)
#словы_Г

Зь Вялікаднем, сябры, усіх тых, хто сёньня сьвяткуе! 🐣

СЛОДЫЧ (słodyč)
(назоўнік, жаночы род)

1. Уласьцівасьць салодкага.

🔸️Салодкі смак
🔸️Слодыч цукерак
🔸️Слодыч вінаграду
🔸️Такая слодыч, есьці немагчыма.

2. Пераноснае значэньне: прыемнае адчуваньне; асалода, задавальненьне.

🔸️Я палюбіў цябе, край украінскі, за слодыч музыкі бандур тваіх. (Журба)
🔸️Сэрца ведае тамленьне, сэрца знае слодыч мар. (Колас)
🔸️Апошні месяц Міця адчувае сябе роўным зь сябрамі і ўдосталь пье слодыч гэтага цудоўнага пачуцьця. (Навуменка)
#словы_С

ГРАЙ (hraj)
(назоўнік, мужчынскі род)
⠀
Размоўнае слова: моцны птушыны крык; карканьне.
⠀
🔸Зноў чуваць у нашым краі
Грай прадвесьнікаў-гракоў,
Весела вясна іграе
На цымбалах ручайкоў. (Смагаровіч).
#словы_Г

1️⃣Спачатку разьбяромся, чым адрозьніваюцца словы «адзеньне» і «вопратка»:

🔸Адзеньне – сукупнасьць прадметаў з тканіны і футра, якія надзяваюць і носяць на сабе.
🔸Вопратка – выключна верхняе адзеньне, то бок слова з больш вузкім значэньнем.

📍Гэтак, апранаць можна толькі вопратку – верхняе адзеньне (куртку, паліто, плашч і г. д.).
📍Усё астатняе (сподняе, кашулю, штаны, спадніцу, сукенку, а таксама шапкі, капелюшы, рукавіцы) нельга апрануць, іх надзяваюць.
📍З улікам таго, што вопратка – гэта ў шырокім сэнсе від адзеньня, яе таксама можна надзяваць: апрануць паліто, надзець паліто. Такім чынам, любое адзеньне мы можам надзець.

2️⃣Цяпер высьветлім розьніцу паміж словамі «надзяваць» і «адзяваць»:

🔸«Надзяваем» мы штосьці на сябе: надзець кашулю, акуляры і інш.
🔸«Адзяваем» мы кагосьці: дзіця, напрыклад.

3️⃣Яшчэ колькі заўваг:

🔸Абутак мы абуваем ці надзяваем.
🔸Антонімамі да словаў «апрануцца» і «адзецца» зьяўляюцца адпаведна «распрануцца» і «разьдзецца».

Паводле @mova_nanova

Сябры, вельмі патрэбная вашая ПАДТРЫМКА для новага беларускамоўнага праекта!

Дзіцячы часопіс “ПАЛОСАЧКА” для сем'яў з дзецьмі (ад 6 да 100 гадоў). Пілотны нумар —
24 старонкі на якаснай паперы
ад стваральніцы “Паласатай газеты”, якая двойчы перамагла на міжнародным конкурсе дзіцячых СМІ сярод 140 удзельнікаў.

Прыблізная дата выдання: май 2023

Замовіць можна і PDF-версію — колькі заўгодна асобнікаў: гэта таксама форма падтрымкі беларускамоўнага выдання.

🔸️ВАЖНА🔸️

Назбіраць пэўную суму на выданне 1000 асобнікаў пажадана да 30 красавіка!

Спасылка для заказаў:
https://polosochka.by/product-category/chasopis/

📍МАЙ ЦІ ТРАВЕНЬ? (паводле В. Вячоркі):

У беларускай мове дзьве назвы пятага месяца.

Май — лацінская назва, ад рымскай багіні зямлі Маі. Аднак маем і ўласнае слова май ‘першая зеляніна з дрэваў, якою прыбіраюць хаты на сьвята Сёмуху’.

А травень — народная назва, і без тлумачэньняў зразумелая. Кладзецца ў рытм поруч з чэрвенем ці верасьнем.

ТРА́ВЕНЬ (travień)
(назоўнік, мужчынскі род)
⠀
Пяты месяц каляндарнага года.
#словы_Т

Ці ведаеце Вы, як гучыць па-беларуску выраз "УШКИ НА МАКУШКЕ"?

А вось гэтак:

🔸Слых на семярых
🔸Вушы наставіць (паставіць, натапырыць)
#фразэалягізмы

Вы прасілі зрабіць пост пра беларускае "адкрыць". І мы зрабілі! І, як Вы пэўна ўжо здагадаліся, тут ня так усё адназначна 😅

✨️Агулам можна:

🚪адчыніць дзьверы/вокны
🗃адчыніць куфар/скрыню
☂️разгарнуць парасон
📖разгарнуць кнігу
👀расплюшчыць вочы
👄разявіць рот/пашчу
🍾адкаркаваць бутэльку (гляйцарам, каркоўнікам, трыбушонікам, шніпарам)
🔓адамкнуць замок
🎭адкрыць сэзон/мерапрыемства ці тэатр/новы стадыён
🤗разьняць абдымкі
🛁пусьціць (даць) ваду

✨️І яшчэ трошкі:

🔸️Сэзаму мы кажам: "Адкрыйся!"
🔸️А скрынку Пандоры можна адчыніць (але, напэўна, ня варта)
🔸️У беларускай мове ёсьць слова "рашчыніць" — рашчыніць можна цеста/цэмент (разьмяшаць у вадкасьці, каб атрымалася рошчына).
🔸️Дзьверы гэтаксама можна прачыніць (рас. "приоткрыть")

Ці чулі Вы такое слова? На нашую думку, цуд! 🩶

БЛІНÓК (blinok)
(назоўнік, мужчынскі род)

Ніжняя мясістая частка вуха.
#словы_Б

Сёньня хочам параіць вам новае  мэдыя, якое публікуе навіны папулярнай навукі і тэхналёгій — Tech Lead. Матэрыял падаецца простымі словамі на вельмі якаснай беларускай мове, бо аўтары — прафэсійныя журналісты.

Tech Lead — гэта ня толькі цікавыя навіны, але і магчымасьць пашырыць свой слоўнікавы запас навукова-тэхнічнымі тэрмінамі.

Далучайцеся: https://t.iss.one/techleadby

🌛 Напэўна, Вы ўжо чулі пра шматлікія скандалы адносна сусьветна вядомых вытворцаў смартфонаў? Прычына — удасканальваньне здымкаў пры дапамозе штучнага інтэлекту.

Як гэта працуе? У адных смартфонах пры распазнаньні чагосьці падобнага да месяца, сфатаграванае падмяняецца такім жа аб’ектам, які маецца ў базе. У іншых — працуе штучны інтэлект, які проста дамалёўвае той самы месяц.

Гэтак, цяпер кожны, хто мае больш-менш сучасны тэлефон можа зрабіць прыгажэзныя фота месяца (і ня толькі).

Ці маеце Вы такія фота? Сёньня якраз чакаецца поўня — той самы час паспрабаваць свае моцы (і моцы Вашае камэры).

Таму дзяліцеся сваімі здымкамі і абавязкова адзначайце нас 🤍
#словы_П

Ваш улюбёны бзьдзюль, сябры!

А як увогуле назваць гэты кляс жывёлаў?

🔸️казурка, казюрка
🔸️казюлька
🔸️насякомае
🔸️вусяк
🔸️інсэкта

Які з варыянтаў Вам больш даспадобы? 🤍

Дабрыдзень, сябры! 🙌

Дзьве балбочуць балбатухi і гудуць яны, як мухi, што мычыць цяля каля куля, калі надвор’е каля нуля. А на пралесцы соннай парася пад парасонам ды Піліп да ліпы прыліп, калi пільшчыкі пілавальшчыкі піламі пілавалі, пілавалі ды пільнавалі, пільнавалі ды дапытваліся:

— Мікіта, ці ты то?
— Не я то, мой тата.

— Ці чуў ты, што Юзік скруціўся у гузік?
— Я чуў, што ў Крычава сваё крычава. 
У Клічава сваё клічава.
У Лепеля сваё лепліва. 
У Магілёва сваё імглёва. 

А ў Дзяржынску дзятлы дзюбамі дзяўблі дзеравіну, дзе кныр з кныранятамі і цецеручыха зь цецеручанятамі. А Натальля-пральля распавяла, што чапяла вяла вала, між меж поўз смоўж ды лётала да стаўка ластаўка. А вочы бачылі аднойчы, што сустракала каля Крэва каралева кавалера!

Я нікому ніколі нічога ніякага, а калі што якое — дык што там такое? Але вам распавяду: калі ў хаце госьці, каб не есьці дзесьці штосьці, беларускія дранічкі, ды бурачкі, ды бульбяныя камячкі ў хату прыносьце.

Сябры, прапаноўваем Вам адзін цудоўны канал з сучаснаю беларускаю паэзіяю. Туды дзяяч выкладае свае вершы й іншую творчасьць, некалі нават з ілюстрацыямі.

Канал нядужа вялікі, таму, калі вам цікава тэма цяперашняе беларускае лірыкі (ды ня толькі) — тамака вам будуць сапраўды радыя. Падпісваймася!

https://t.iss.one/kiera_dy_hardz

Ці згодныя Вы, нашыя бусьляняты? 🤗
#прыказкі

А яшчэ гэта бульба і каноплі! 🙈

ЦАЛКÍ (całki)
(назоўнік)

1. Страва з яек.

🔸️Тарэсяй звалась цётка гэта. Яна так ветла сустракала
І надта ж добра частавала:
Спячэ «цалкоў» на скавародцы,
І так, бывала, наясіся,
Што хоць на пупіку круціся. (Колас)

2. Бульба ў мундзіры.
3. Цэлыя зярняты канопляў.
#словы_Ц

Што можна рабіць на патэльні? Расказваем! 🧡

🔸️Ежа — тое, што мы ямо.
🔸️Яда — сам працэс.

ПАДНЯБÉНЬНЕ (padniabieńnie)
(назоўнік, ніякі род)

Верхняя частка поласьці рота.

🔸️Праўда, язык доўга не паварочваўся, ня мог вымавіць некалькі такіх простых, здавалася б, слоў, нібы прысох да паднябеньня. (Шыловіч)
#словы_П