بالاخره پس از مدتها انتظار مقاله ی حقیر، پیرامون نسخه ی کهن نهایه و تحقیق حواشی و احادیث ارزشمند و منحصر به فرد آن منتشر شد:

تصفّح التراث الشيعي القديم خلال نسخة من النهاية، مجلة الخزانة، العدد الثامن

الملخص: إنّ كتاب النهاية للشيخ الطوسي رحمه الله كان من أجلّ الكتب الفقهيّة المتداولة في المدارس العلميّة الشيعيّة، وقد أقبل الفقهاء عليه من بعد تأليفه فكثرت شروحه وحواشيه وشاع تدريسه وتداولت نُسَخه، كما تشهد به كثرة مخطوطاته القديمة. ومن أقدم مخطوطاته نسخة مهمّة في مكتبة المدرسة الهنديّة تاريخها رجب سنة 591.والمُلفت للنظر حواشي المخطوطة، حيث أنّها تحتوي علی نكت ومنقولات نادرة من الكتب الفقهيّة والروائيّة المفقودة من علماء الشيعة القدماء. إضافةً إلی ما توجد في نهايتها من أحاديث متفرّقة بعضها لم تنقل إلينا من أيّ مصدر آخر.
فنعمد في هذا المقال إلی التعريف بالمخطوطة ونقل حواشيها المهمّة. وقد صنّفنا الحواشي إلی ثلاثة أقسام:
1-الأحاديث التي لا توجد في مصدر آخر أو يوجد مع اختلاف(وهي 37 حديثاً).
2- الأقوال الفقهيّة من قدماء الأصحاب ممّن لا تتوفّر كتبهم حالياً.
3- النكت والملاحظات الفقهية.

مع غاية الشكر للأستاذ أبو جعفر الحلي حيث عرّف بالمخطوطة، والإخوة العاملين في مركز إحياء التراث التابع لدار المخطوطات بالعتبة العباسية المقدسة

🔸مقاله تصفح التراث الشیعی القدیم
(فایل کم حجم با حذف تصاویر پیوست. برای مشاهده تصاویر نمونه از نسخه به فایل کامل مقاله رجوع کنید.)

چنانچه پیش از این بیان شد، بررسی میراث فقهی کهن شیعه برای بازیابی احادیث مصادر از دست رفته اهمیت بالایی دارد.

یکی از این دست آثار، حواشی نوشته شده بر نسخه های کهن کتاب النهایة شیخ طوسی است، که به لزوم بررسی آن ها مکررا اشاره رفت. (مثل اینجا)

در این مقاله به بررسی حواشی یک نسخه ی نفیس از کتاب نهایه و استخراج احادیث و اقوال نادر منقول در آن که عمدتا در مصادر دیگر یافت نمی شود پرداخته ایم.
#بازیابی_میراث

@kotob_sh

بسم الله الرحمن الرحیم
🔷به اولویت ها بپردازیم!

عمر و فرصت ما بسی محدود است، و مسائل و اختلافات بسی گسترده! چه بهتر است اول از همه در پی تحقیق و تبیین اموری باشیم که دین و عاقبتمان در گرو تصحیح آن هاست.
اختلافات بیهوده همیشه میان جامعه ی اسلامی موج می زده و گاهی این اختلافات به گوش ائمه علیهم السلام هم می رسیده است. یک واکنش امام صادق علیه السلام را در روایت زیر ملاحظه می کنید:

🔸زراره و هشام در این اختلاف داشتند که آیا «هواء» امر مخلوقی است یا نه؟ [این از مسائل کلامی قدیم بوده که با توجه به پیشرفت علوم روز دیگر جایی برای طرح ندارد].بعضی از اصحاب این قضیّه را به گوش امام صادق علیه السلام رسانیده و عرض کرد: من در این مطلب متحیّرم و می بینم اصحابمان در این مورد اختلاف دارند.
امام صادق علیه السلام فرمود: «این اختلافی نیست که به کفر یا گمراهی بکشد».

▪️متن عربی: و روي أن زرارة و هشاما اختلفا في الهواء أ هو مخلوق أم لا فرفع بعض موالي جعفر بن محمد ع إليه ذلك فقال له إني متحير و أرى أصحابنا يختلفون فيه فقال ع ليس هذا بخلاف يؤدي إلى الكفر و الضلال. (منهاج البراعة 1/65)

(در نقل دیگری بیان شده که امام علیه السلام قول هشام -مخلوق بودن هوا- را تأیید کردند، رجال کشی، 268؛ البته این منافاتی ندارد، زیرا ممکن است ضمن تأیید نظر هشام، این را هم گوشزد فرموده اند که در پی این اختلافات نباشید).
@kotob_sh

بسم الله الرحمن الرحیم
✔️توشه ی شبهای قدر
(مقدمات دعا)

در مورد آداب و ادعیه ی مربوط به شبهای بزرگی که در پیش داریم زیاد گفته و نوشته شده است، روایات مربوطه هم در دسترس همگان قرار دارد. اما با توجه به این که دعا و توسل جایگاه مهمی در این شبها دارد، خوبست مروری بر نکات مهم استجابت دعا داشته باشیم، چه این که تقدیر ابدی ما وابسته به همین شبهاست و چه بسا یک دعای خوب و با شرایط، بتواند سعادت دنیا و آخرت ما را تغییر دهد.در این مختصر تلاش شده از کتب و روایات معتبر، اصول و قواعد مهم دعا نقل شود.

✅مهمترین نکته در مورد دعا، حالت نفسانی و قلبی فرد است. اگر خدای نکرده در راهی غیر از راه مورد رضایت خداوند قدم برداشته و دینمان از بابی غیر ابواب الله گرفته شده باشد، نباید انتظار استجابت دعا داشته باشیم:

⬅️قضیه فردی که چهل شب عبادت کرد و دعایش مستجاب نشد و به حضرت عیسی علی نبینا و آله و علیه السلام شکایت کرد.خداوند به او وحی فرمود:
«يا عيسى، إن عبدي أتاني من غير الباب الذي أوتى منه، إنه دعاني و في قلبه شك منك، فلو دعاني حتى ينقطع عنقه، و تنتثر أنامله، ما استجبت له».
«ای عیسی! این فرد به نزد من آمده از غیر دری که باید از آن به من رسیده شود، او مرا می خواند در حالیکه در قلبش نسبت به تو شکّیست، اگر با این حالت آن قدر مرا بخواند که گردنش بریده و انگشتانش پراکنده شود استجابت نخواهم کرد».

⬅️در روایت دیگری به فردی از بنی اسرائیل اشاره شده که سه سال برای فرزند دار شدن دعا می کرد، اما به علّت آلودگی قلب و نیّت نادرست و بدزبانی مستجاب نمیشد:
فأتاه آت في منامه فقال: إنك تدعو الله عز و جل منذ ثلاث سنين بلسان بذي‏ء و قلب عات غير تقي و نية غير صادقة فأقلع عن بذائك و ليتق الله قلبك و لتحسن نيتك. قال: ففعل الرجل ذلك ثم دعا الله فولد له غلام.(کافی 2/325)

✅نکته ی مهم دیگر، حقوق مردمان و مؤمنین است که دائره ی وسیعی دارد.
حدیث قدسی:إني غير مستجيب لأحد منكم دعوة و لأحد من خلقي‏ قبله مظلمة (الخصال 337)
اگر یکی از بندگانم ستمی از دیگران به گردنش باشد، دعایش را مستجاب نخواهم کرد

▪️ پرداخت حقوق مالی شاید از دیگر حقوق مهم راحتتر باشد، اما اگر خدای نکرده مؤمنی را آزار داده، پشت سر او سخن گفته یا به او اهانت کرده باشیم، معلوم نیست راه خلاصی چگونه است، به خصوص اگر شرایط حلالیت طلبیدن هم نباشد..
در عین حال ادعیه ای وارد شده که متضمّن درخواست راضی کردن حق داران توسط خداوندست و ان شاء الله مؤثر خواهد بود.برای نمونه دعای 38 و 39 صحیفه سجادیه؛ و نیز در برخی روایات بیان شده:
من ظلم أحدا ففاته فليستغفر الله له فإنه كفارة له.
هر کس به فردی ظلم کرد و سپس نتوانست حقّ مظلوم را ادا کند، پس برایش استغفار کند که این کفّار اش خواهد بود.

✅حالت تسلیم و رضا، از کلیدی ترین شرایط استجابت دعاست.اگر فرد به گونه ای باشد که واقعا از صمیم قلب به هر آنچه تقدیرش شود، و هرگونه که خداوند به دعایش پاسخ دهد راضی باشد، چنین ضمانتی در مورد او رسیده است:
عن الحسن بن علی علیهما السلام: أنا الضامن لمن لم يهجس في قلبه إلا الرضا أن يدعو الله فيستجاب له.
امام حسن مجتبی علیه السلام: من برای کسی که در دلش جز رضا نقش نبندد، ضامن هستم که چون خداوند را بخواند دعایش مستجاب شود.

✔️زمان و مکان دعا

✅پس از اطمینان از مقدمات،زمان استجابت دعا را انتخاب کند.با توجه به روایات متعدد یک سوم آخر شب تا طلوع فجر، مورد توجه خاصّ الهی به بندگان است (در این شبها:حدود سه ساعت قبل از اذان صبح). البته در روايت دیگری ما بین نیمه شب تا یک سوم آخر شب (حدودا ازساعت 12:20 الی 1:50) ساعت استجابت دعا ذکر شده است.

✅همچنین مکان دعا در صورت توفیق همجواری بقاع مشرفه اهل بیت علیهم السلام طبعا امتیاز خاص خود را دارد:

عن عليّ بن محمد الهادي عليهما السلام قال: من كانت له إلى الله حاجة فليزر قبر جدي الرضا ع بطوس و هو على غسل و ليصل عند رأسه ركعتين و ليسأل الله حاجته في قنوته فإنه يستجيب له ما لم يسأل في مأثم أو قطيعة رحم و إن موضع قبره لبقعة من بقاع الجنة لا يزورها مؤمن إلا أعتقه الله من النار و أحله إلى دار القرار.(عيون اخبار الرضا عليه السلام2/262)
امام هادي عليه السلام: هر كس بسوى خداوند حاجتى دارد پس بطوس بزيارت جدم على بن موسى الرضا عليهما السلام رود، و با غسل و طهارت باشد و بالاى سر آن حضرت دو ركعت نماز گزارد، آنگاه در قنوت نماز از خداوند متعال حاجت خويش را طلب كند، خدا حاجتش را در صورتى كه گناه يا قطع رحم نباشد برخواهد آورد، و بدرستى كه محل قبر آن حضرت يكى از بقعه های بهشت است..

در غیر این صورت، از برخی روایات استفاده می شود دعا در زیر آسمان و موضع خلوت امتیاز خاصّی دارد.

✔️شروع در دعا

✅پیش از دعا صدقه ای دهد.

✅ با طهارت، به خصوص غسل باشد؛ لباس پاکیزه بپوشد و حداقل دو رکعت نماز گذارد.بهتر این است که اگر می تواند دعای خود را در سجده ی دوم آخرین رکعت از خداوند طلب کند.

✅لازمست دقت داشته باشد که با تمام وجود متوجّه خدا بوده و قلب و فکرش در سمت و سوی دیگر نباشد:
عن أبی عبد الله علیه السلام: إن الله عز و جل لا يستجيب دعاء بظهر قلب ساه، فإذا دعوت فأقبل بقلبك ثم استيقن بالإجابة.

در نتیجه هر گونه مشغولیت ذهنی مضرّ به این حالتست.حداقل این دو سه شب اگر نمی توانیم کلا گوشی را خاموش کنیم، اتصال اینترنتش را قطع کنیم!

✅ابتدا خداوند تعالی را حمد و ثنا و تمجید کند، نعمتهای بی شمارش را یاد نموده و او را به اسامی جلال و جمالش بخواند.در این خصوص الفاظ خاصی لازم نیست و چه بسا اگر عربی نمی داند، به زبان مادری و همان گونه که فطرتش اقتضا می کند، بهتر باشد. اما الفاظ صادر از معصومین علیهم السلام لطف بیشتری دارد:

«يا أجود من أعطى و يا خير من سئل يا أرحم من استرحم يا أحد يا صمد يا من لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا أحد يا من لم يتخذ صاحبة و لا ولدا يا من يفعل ما يشاء و يحكم ما يريد و يقضي ما أحب يا من يحول بين المرء و قلبه يا من هو بالمنظر الأعلى يا من ليس كمثله شي‏ء يا سميع يا بصير ...» و بدین ترتیب دیگر نامهای خداوند را نام برد.
نیز طبق روايتی اگر بنده ای ده بار (یا الله) بگوید، خداوند پاسخش دهد: (لبیک عبدی! ما حاجتک؟)، در مورد تکرار (یا ربّ) تا قطع شدن نفس، نیز چنین نقل شده است.

✅سپس بر پیامبر خاتم الانبیاء و اهل بیت گرامیش(صلوات الله علیهم اجمعین) صلوات بفرستد و خداوند را به حقّ آنان قسم دهد.همچنین پس از اتمام دعا مجدّد بر ایشان (علیهم السلام) صلوات فرستد که طبق روایتی، خداوند اکرم از این است که اول و آخر دعایی را بدون میانه اش مستجاب کند.

✅آنگاه یاد گناهان و کوتاهی هایش افتاده و در صورت امکان یکایک را نام برده و از تمام آن ها استغفار کند.

✅پس از رعایت این آداب ان شاء الله دعایش به اجابت نزدیک خواهد بود.هنگام دعا، حاجتش را با حالت تضرّع و چندین بار طلب کند:
عن أبي جعفر عليه السلام: و الله لا يلح عبد مؤمن على الله عز و جل في حاجته إلا قضاها له.(كافي 2/475)
به خدا سوگند هیچ بنده ی مؤمنی بر دعایش پافشاری نمی کند، مگر این که خداوند آن را اجابت کند.
در روايتی توصیه به چهل بار تکرار حاجت شده است.(الکافي ج ۲، ص ۴۸۷)

🔶حال گر قرار است پس از مدتها چند شبی را با خدای خود خلوت کنیم، بر این همّت بورزیم که عمده دعایمان را به اولین شخصیت جهان آفرینش اختصاص دهیم...
به غریب تنهایی که صبح تا به شام در غم و ناله به سر می برد...
محبوسی که نزدیک هزار و دویست سال از زندانی بودنش می گذرد، اما دریغ از یاوری شیعیانش، که هر چه در دنیا و آخرت دارند به برکت اوست اما فراموشش کرده اند...
به خصوص که این شبها، امور و تقدیرات در اختیار ایشان قرار خواهد گرفت و باید خیلی بیشتر از همیشه دست به دامنش بود.
از خداوند بخواهیم دل شیعیان را به سمت او حرکت دهد و امور تمام مؤمنین را اصلاح کند، که طبق روایت، دعا برای برادران ایمانی موجب دعای مضاعف فرشتگان برای خود شخص خواهد شد.صلوات الله علیه و عجّل فرجه و جعلنا من شیعته و أنصاره

بسم الله الرحمن الرحیم
✳️چرا قیام زید نمی تواند مشروع باشد؟/1

در مورد زید بن علی بن الحسین (علیهما السلام) در این ارائه توضیح داده شد که بر اساس شواهد تاریخی قیام او نمی تواند مورد تأیید باشد.
خلاصه ای از این دلایل چنین است:

1️⃣اعتقاد شخص زید واقعا دانسته نیست، معمولا تلاش می کنند روایات مدح وی را پر رنگ کنند؛‌ اما در مقابل، غیر از ادّعاهایی که در کتب زیدیه به او نسبت می دهند، روایات انحراف وی هم قابل توجه بوده و در کتب معتبر نقل شده است.
✔️یک نمونه ی مهم، روایت کتاب کافی در گفتگوی میان زید و امام باقر علیه السلام است. در این جلسه زید نامه های کوفیان را که از او درخواست قیام کرده بودند به امام باقر علیه السلام نشان می دهد. امام علیه السلام ضمن تأکید بر این که وجوب اطاعت تنها برای یک نفر از اهل بیت علیهم السلام است، وی را از عجله کردن باز می دارند. در اینجا زید خشمناک شده و می گوید:
لیس الإمام منا من جلس فی بیته و أرخى ستره و ثبط عن الجهاد؛ و لکن الإمام منا من منع حوزته و جاهد فی سبیل الله حق جهاده و دفع عن رعیته و ذب عن حریمه‏!
امام نمی شود خانه نشین باشد،‌ بلکه باید در راه خدا جهاد و از مردم دفاع کند.
در ادامه امام علیه السلام او را اندرز می دهند که به خود نسبتی خلاف آنچه شارع معین نموده، ندهد. (کافی 1/357)

✔️نمونه دیگر روایت نعمانی است: أخبرنا أحمد بن محمد بن سعید قال حدثنا القاسم بن محمد بن الحسن بن حازم قال حدثنا عبیس بن هشام عن عبد الله بن جبلة عن علی بن أبی المغیرة عن أبی الصباح قال: دخلت على أبی عبد الله ع فقال لی ما وراءک؟ فقلت: سرور من عمک زید خرج یزعم أنه ابن سبیة و هو قائم هذه الأمة و أنه ابن خیرة الإماء؟ فقال:« کذب لیس هو کما قال؛ إن خرج قُتِل». (الغیبة للنعمانی/229)

نعمانی از ابى الصباح نقل کرده که گفت:
بخدمت ابى عبد الله (امام صادق) علیه السلام رسیدم، بمن فرمود: چه خبر؟
عرض کردم مردم به عمویتان زید خوشحالند که خروج کرده و گمان میکند که او فرزند کنیز و قائم این امت و فرزند برگزیده کنیزان است. فرمود: «دروغ میپندارد، او آنچه گفته نیست. اگر خروج کند کشته خواهد شد».

✔️همچنین از مناظرات اصحاب با زید،‌ که بعضی به سند صحیح نقل شده و در ادامه بیان می کنیم ان شاء الله، تلقّی نادرست او از امامت دانسته می شود. مثلاً در گفتگوی ابو الصباح کنانی با وی آمده است:
فقلت له: یا أبا الحسین‏، بلغنی أنک قلت الأئمة أربعة ثلاثة مضوا و الرابع هو القائم!؟ قال زید: هکذا قلت‏...

این نوشته نمی خواهد انحراف زید را به صرف چند نقل ثابت کند؛ چرا که در مقابل روایاتی رسیده که بیانگر اعتقاد صحیح وی و تخطئه ی قیام اوست؛ اما در هر صورت تردید جدّی در درستی اعتقادات زید وجود دارد. هر چند ممکن است برای او دو دوره ی فکری قائل شویم.
البته از روایاتی که بیانگر گریستن امام صادق علیه السلام برای زید است هم نمی توان تأیید قیام او را استفاده کرد، چنانچه روشن است.

#وظیفه_منتظران

@kotob_sh

🔸شادی از خروج زید یا ..؟

در نقلی که از غیبت نعمانی ذکر شد متن چنین بود که امام صادق علیه السلام از ابو الصباح پرسیدند:«ما ورائک؟» و او در جواب گفت: «سرور من عمک زید...»
اما به نظر می رسد عبارت نسخه چاپی نادرست است؛ علاوه بر عدم تناسب «سرور» با قیام😊، در قدیمی ترین نسخه غیبت نعمانی و نیز در اثبات الهداة این چنین آمده است: «فقلت: شرّ ورائی، عمک زید....».
در این صورت دانسته می شود در نگاه ابو الصباح هم این خبر ناگواری بوده!

بسم الله الرحمن الرحیم
✳️چرا قیام زید نمی تواند مشروع باشد؟/۲
(مناظرات اصحاب با زيد)

دلیل روشن دیگری که به خوبی نارضایتی امام صادق علیه السلام از قیام زید را نشان می دهد، اینست که اصحاب نزدیک ایشان در این قیام شرکت نکردند؛ بلکه نقل های مختلفی از مناظرات و بحثهای آنان با خود زید و یاران او رسیده است که در برخی از این نقل ها، امام صادق علیه السلام از شاگرد خود تقدیر هم فرموده اند.

عجیب این جاست که گروهی تلاش می کنند یک فعالیت سیاسی سرّی برای امام علیه السلام فرض کنند که هم در پی حکومت بوده و هم از قیامها پشتیبانی می کرده است! آیا معقول است خود یاران نزدیک ایشان که پیوسته از سفره ی دانششان بهره می بردند، خبری از این مطلب نداشته باشند، و بعد از هزار و اندی سال این سرّ مگو توسط افرادی که تنها اطلاعشان از تاریخ آن عصر گزارش هایی از لابلای کتب است، افشا گشته باشد؟!
جالب اینجاست که این افراد حرکت مبارزاتی را یک اصل اساسی در مکتب اسلام می شمارند، و از طرفی تمام گزارش های نهی از قیام و تخطئه ی قیام کنندگان را به عنوان تقیّه کنار می گذارند.
سؤال اینجاست که آیا فروع دین در نظر شارع اهمیت بیشتری دارد یا اصول آن؟ چطور می توان تصور کرد امامان شیعه علیهم السلام با آن فضای اختناق شدید در عین حال توانستند احکام فقهی و اصول کلامی مخالف مکتب عامه را به شاگردان خود برسانند، اما در رساندن مطلب اساسی تر کوتاهی کردند!؟ به روشنی کمتر مطلبی را همچون برائت از شیخین و ارتداد صحابه می توان یافت که مورد حساسیت شدید دستگاه حکومتی بوده است؛ اما به قدری در این موضوع روایات صحیحه وارد شده که تکلیف هر شیعه ای را روشن میکند. البته در موقعیت لازم تقیّه را هم رعایت می کردند، اما اصحاب به خوبی در می یافتند که سخن از جهت تقیّه صادر شده است.

❌ما فقط یک درخواست از این آقایان داریم: به جای دست و پا زدن میان گزارش های تاریخی مبهم، چنانچه این قیام مورد تأیید بوده تنها و تنها یک روایت صحیحه ذکر کنید که امام صادق علیه السلام فردی را ترغیب به شرکت در آن فرموده باشند!!

روایات شیعه، به خوبی گواه بر این است که اصحاب با روشنگری های ائمه علیهم السلام، نادرستی قیام زید را دریافته و با صلابت از او انتقاد می کردند. متن کامل عربی و ارجاعات این مناظرات را در فایلی جمع آوری کرده ام. در ادامه برای نمونه ترجمه ی دو مورد از اینها را مرور می کنیم.

1️⃣ زراره بن أعین، شاگرد خاص و بسیار برجسته امام باقر و امام صادق علیهما السلام
رجال کشّی از او نقل می کند: نزد امام صادق علیه السلام بودم، زید به من گفت: ای جوان! اگر مردی از آل محمد (علیهم السلام) از تو یاری خواهد چه گویی؟
گفتم: اگر آن فرد اطاعتش واجب باشد یاریش می کنم؛ و گرنه آزادم انجام دهم یا ندهم.
✔️پس چون زید خارج شد امام علیه السلام به من فرمود: به خدا که او را ملزم کردی و از هر جهت راه فرار بر او بستی!

2️⃣أبو جعفر محمد بن النعمان معروف به مؤمن الطاق، متکلّم دانشمندی از اصحاب امام صادق علیه السلام
مرحوم کلینی به سند صحيح از مؤمن الطاق نقل کرده كه گويد: زيد بن على بن حسين عليهما السلام زمانى كه متوارى و پنهان بود مرا خواست، نزدش رفتم، بمن گفت اى ابا جعفر اگر از ما خانواده كسى نزد تو آيد (و ترا بيارى طلبد) چه جواب ميدهى، با او بجبهه جنگ ميروى؟ باو گفتم: اگر پدرت يا برادرت مرا بخواهند ميروم.
زيد گفت: من ميخواهم بجنگ اين قوم (بنى اميه) بروم با من بيا، گفتم: نه قربانت گردم.
گفت: جان خودت را بر من ترجيح ميدهى؟! گفتم من يك نفرم [يك جان بيش ندارم‏] اگر در روى زمين امامى جز تو باشد، هر كس از تو كناره گيرد نجات يافته و هر كس با تو آيد هلاك گشته و اگر براى خدا امامى روى زمين نباشد، كسى كه از تو كناره كند با آنكه همراهيت كند برابرست.
به من گفت: اى ابا جعفر! من با پدرم سر يكسفره مينشستم، او پاره گوشت چرب را برايم لقمه ميكرد و لقمه داغ را براى دلسوزى بمن سرد ميكرد، او از گرمى آتش دوزخ بمن دلسوزى نكرده است؟، از روش ديندارى بتو خبر داده و بمن خبر نداده است؟!!
گفتم: قربانت گردم، چون از آتش دوزخ بتو دلسوزى كرده خبرت نداده است،زيرا ميترسيد كه تو نپذيرى و از آن جهت به دوزخ روى؛ ولى به من خبر داده كه اگر بپذيرم نجات يابم و اگر نپذيرم از دوزخ رفتن من باكى بر او نباشد.
سپس به او گفتم: قربانت گردم، شما بهتريد يا پيغمبران؟ گفت: پيغمبران (عليهم السلام).
گفتم: يوسف (عليه السلام) به يعقوب (عليه السلام) مي گويد: «داستان خوابت را ببرادرانت مگو، مبادا برايت نيرنگى بريزند»؛ او خوابش را نگفت و پنهان داشت كه برايش نيرنگى نريزند، همچنين پدر تو مطلب را از تو پنهان كرد زيرا بر تو بيم داشت.
زيد گفت: اكنون كه چنين گوئى بدان كه مولايت در مدينه بمن خبر داد كه: من كشته ميشوم و در كناسه كوفه بدار روم و خبر داد كه كتابى نزد اوست كه كشتن و بدار رفتن من در آن نوشته است.
✔️ احول گويد من به حج رفتم و گفتگوى خودم را با زيد بحضرت صادق (ع) عرضكردم، فرمود: تو كه راه پيش و پس و راست و چپ و زبر و زير را بر او بستى و نگذاشتى براهى قدم بردارد (هر چه گفت جوابش را دادى).(ترجمه از اقاي مصطفوي)
این مناظره به چند صورت و با اسناد مختلف نقل شده که در فایل ضمیمه موجود است.
#وظیفه_منتظران

📝 #بسته_منابع
مناظرات أصحاب الإمام علیه السلام مع زید

📌مناظرات: زرارة بن أعین، محمد بن النعمان، أبو بکر الحضرمی وعلقمة أخوه، أبو الصباح الکناني

با ذکر تمام مصادر (در صورت یافتن منبع و متن مرتبط جدید این جانب را مطلع فرمایید).

🔸تحریف قبله با تصحیف نسخه!

هر از چند گاهی قضیه ی چگونگی قبله ی نماز در نزد مرقد مطهر ائمه ی معصومین علیهم السلام مطرح می شود. بعضا با استناد به یک عبارت مرحوم مجلسی در بحار که در نسخه ی چاپی فعلی، غلطی در آن رخ داده، این حکم را به شهید اول (ره) هم نسبت می دهند.
یکی از اعزه در پژوهشی بر نسخه های مختلف نشان داده اند که نسخه ی کتاب الدروس و بحار الانوار شامل این اشتباه نیست.
این تحقیق را در اینجا مطالعه نمایید.

🔸نسخه ی ای از مجلد مزار بحار که خالی از این تصحیف است.
مركز احياء؛ شماره نسخه: ۴۳۵۱، تاریخ ۱۰۹۷ ق

✳️تکلم حسین بن روح به لهجه ی پارسی آوی!

کمال الدین/ ۵۰۳: و أخبرنا محمد بن علي بن متيل قال: كانت امرأة يقال لها زينب من أهل آبة و كانت امرأة محمد بن عبديل الآبي معها ثلاثمائة دينار. فصارت إلى عمي جعفر بن محمد بن متيل، و قالت: أحب أن أسلم هذا المال من يدي إلى يد أبي القاسم بن روح .
قال فأنفذني معها أترجم عنها. فلما دخلت على أبي القاسم رضي الله عنه أقبل يكلمها بلسان آبي فصيح، فقال لها:
✔️ زينب! چونا؟ چون بُدی؟ كوليه چونسته‏؟
و معناه: كيف أنت و كيف كنت و ما خبر صبيانك؟
قال: فاستغنت عن الترجمة و سلمت المال و رجعت.

◾️واژه ی (کولی) و یا مشابهات آن ظاهرا هنوز در بعضی لهجه ها، مانند گیلکی، استفاده می شود.

@kotob_sh

بسم الله الرحمن الرحيم
🔹تحلیلی بر مناظرات اصحاب با زید

مناظراتی که پیش از این نقل شد، به خوبی گواه این هستند که امام باقر و امام صادق علیهما السلام و اصحاب نزدیکشان، از نادرستی قیام زید مطلع بوده و با او در این موضوع گفتگو می کردند.
برای استفاده ی بهتر و درک الگوی فکری سیاسی شیعیان جعفری در آن دوره، بهتر است به دقّت عناصر وارد در این مناظرات بررسی شود که خود می تواند موضوع تحقیق ارزشمندی قرار بگیرد. اما فعلا در حد فهرستی به این عناصر اشاره می کنیم. (آدرس هایی که داده می شود بر اساس فایل پیشین است).

۱- تنها امام معصوم است که می تواند خروج و قیام کند.(مناظره ی مؤمن الطاق/1، مناظره زراره)
۲- خروج با هر فردی غیر امام موجب هلاکت انسان است. (مناظره ی مؤمن الطاق/1)
۳- بر امام معصوم قیام کردن لازم نیست، و قیام دخالتی در امامت ندارد. (مناظره ابوبکر حضرمی، کلام قاضی نعمان)
۴- تبرّی جستن زید از برخی اصحاب نزدیک امام صادق علیه السلام (مناظره ی ابوالصباح کنانی: جَاءَنِي سَدِيرٌ فَقَالَ لِي إِنَّ زَيْداً تَبَرَّأَ مِنْكَ)

✳️نکات دیگری که در این مناظرات استفاده می شود دیدگاه زید به مسأله ی امامت است که پیش از این به آن اشاره رفت. طبق مناظره ی مؤمن الطاق (2-4) و زراره و کلام قاضی نعمان، وی قائل به وجود امام معیّن در اهل بیت علیهم السلام و نصّ بر امام باقر علیه السلام نبوده؛ بلکه طبق یک نقل مناظره مؤمن الطاق(3) به ایشان حسادت می ورزیده است.
حتی در مناظره ی ابوالصباح کنانی به این تصریح رفته که زید تنها سه امام را قبول داشته: «الْأَئِمَّةُ أَرْبَعَةٌ: ثَلَاثَةٌ مَضَوْا، وَ الرَّابِعُ هُوَ الْقَائِمُ» و خود را از عالمان اهل بیت علیهم السلام می شمرده است که دیگران نباید به او مطلبی را آموزش دهند: «تُعَلِّمُوهُمْ فَهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ».
در مناظره ی ابوبکر حضرمی هم به این تصریح کرده که امامت تنها برای کسی است که شمشیر بکشد. این در حالیست که از طرفی به اخبار غیبی امام صادق علیه السلام به کشته شدنش اطمینان داشته است. (مناظره مومن الطاق، ۱)
#وظیفه_منتظران

بسم الله الرحمن الرحيم
✳️خوشا به حال خدمتگزاران راستین امام علیه السلام...
#تربیت_شیعه #شیعیان_راستین

چقدر خوب است تعامل راویان و وکلاء جلیل ائمه علیهم السلام را حداقل آشنا باشیم و بفهمیم چه قدر دور هستیم و چه ادعاهایی هم داریم...!

📜نامه ی زیر را شیخ طوسی (ره) نقل کرده که امام جواد علیه السلام به وکیل معروفشان جناب علی بن مهزیار نگاشته اند.
چه آرزوی شیرینی..که فقط یک جمله ی آن هم از حجت زمان علیه السلام به ما خطاب شود:

ای علی! خداوند پاداش نیک به تو کرامت کرده، در بهشتش تو را ساکن گرداند، خواری دنیا و آخرت را از تو دور فرماید و در قیامت تو را با ما محشور نماید!
ای علی! تو را در خیر خواهی، و فرمانبرداری و اطاعت، و خدمت امتحان کردم و نیز در انجام آنچه که خداوند بر تو واجب کرده است، آزمودم؛ اگر بگویم که مثل تو را ندیده ام، امیدوارم که درست گفته باشم.پس خداوند جزای تو را جای گرفتن در بهشت فردوس قرار دهد.
مقام و منزلت تو، همچنین خدمت تو در گرما و سرما و در شب و روز بر من مخفی نیست، از خداوند متعال مسألت دارم وقتی که مردم را برای قیامت جمع می کند، تو را با رحمت واسعه اش مورد عنایت قرار دهد، آن چنان که مورد غبطه دیگران قرار گیری. همانا خداوند شنونده ی دعاست.
(ترجمه مجتبي عزيزي)

✔️عن الحسن بن شمون، قال: قرأت هذه الرسالة على علي بن مهزيار، عن أبي جعفر الثاني عليه السلام بخطه:
«بسم الله الرحمن الرحيم يا علي! أحسن الله جزاك، و أسكنك جنته، و منعك من الخزي في الدنيا و الآخرة، و حشرك الله معنا.
يا علي! قد بلوتك و خبرتك في النصيحة و الطاعة و الخدمة و التوقير و القيام بما يجب عليك، فلو قلت: إني لم أر مثلك لرجوت أن أكون صادقا، فجزاك الله جنات الفردوس نزلا.
فما خفي علي مقامك و لا خدمتك في الحر و البرد، في الليل و النهار. فأسأل الله إذا جمع الخلائق للقيامة أن يحبوك برحمة تغتبط بها، إنه سميع الدعاء». (الغیبة للشیخ الطوسي/ ۳۴۹)

بسم الله الرحمن الرحيم
✳️ آیا برایم دعا می کند...؟
#تربیت_شیعه #آیین_محبت

از حسن بن جهم نقل شده که گفت:

🔆خدمت امام رضا علیه السلام عرضه داشتم: مرا از دعایت فراموش نفرما!
پرسید: « آیا چنین گمان داری که فراموشت می کنم؟»
اندکی با خود فکر کردم، با خود گفتم: امام علیه السلام حتما برای شیعیانشان دعا می فرماید، و من هم که شیعه اش هستم. پس در جواب گفتم: خیر، فراموش نمی کنید!
پرسید: از کجا دانستی؟
گفتم: زیرا از شیعیانتان هستم، و شما هم برای شیعیان دعا می کنید.
فرمود: غیر از این جهت چه طور؟ گفتم: خیر. فرمود:
✅ هرگاه خواستی ببینی نزد من چه [منزلتی] داری، ببین من نزد تو چه [مقامی] دارم.

👈خوشا به حال آنان که دستش را بوسیدند..

🔹متن عربی:
کافی ۲/۶۵۲: عدة من أصحابنا عن سهل بن زياد عن علي بن أسباط عن الحسن بن الجهم قال: قلت لأبي الحسن ع لا تنسني من الدعاء. قال: أ و تعلم أني أنساك؟ قال فتفكرت في نفسي و قلت هو يدعو لشيعته و أنا من شيعته، قلت: لا، لا تنساني. قال: و كيف علمت ذلك؟ قلت: إني من شيعتك و إنك لتدعو لهم. فقال: هل علمت بشي‏ء غير هذا ؟قال قلت: لا، قال: إذا أردت أن تعلم ما لك عندي فانظر إلى ما لي عندك.

عیون أخبار الرضا علیه السلام ۲/۵۰: حدثنا الحسين بن أحمد بن إدريس قال حدثنا أبي قال حدثنا أبو سعيد سهل بن زياد الآدمي قال حدثنا الحسن بن علي بن النعمان عن علی بن أسباط عن الحسن بن الجهم‏ قال: سألت الرضا ع فقلت له: جعلت فداك ما حد التوكل؟ فقال لي: أن لا تخاف مع الله أحدا. قال: قلت: فما حد التواضع؟ قال: أن تعطي الناس من نفسك ما تحب أن يعطوك مثله. قال قلت: جعلت فداك أشتهي أن أعلم كيف أنا عندك؟ قال: «انظر كيف أنا عندك».

بسم الله الرحمن الرحیم
✳️تقابل دو سویه و شدید زیدیه با امامیه

از دیگر دلایلی که نگاه منفی امامان شیعه علیهم السلام نسبت به قیام و خروج را نشان می دهد، تقابل شدیدیست که میان زیدیه و امامیه از دیرباز وجود داشته است.
هرچند در خصوص شخصیت زید و عقاید وی، با توجه به گزارش های متضاد، به نتیجه ی قاطعی نرسیم؛ اما در این شکی نیست که گروه متشکّلی که نام «زیدیه» یا «اصحاب زید» بر آن اطلاق می شد در همان دوران امام صادق علیه السلام وجود داشته و میان آنان و شیعیان جعفری (امامی) تقابل شدیدی بود. این تقابل حتی در زمان حیات زید هم گزارش شده است:
به سند معتبر از حسن بن زیاد عطار نقل شده در زمان قدوم زید بر کوفه، در مدینه بر امام صادق علیه السلام وارد شد و پس از اینکه عقائدش را به خصوص در امامت بر ایشان عرضه داشت، به امام علیه السلام گفت: می خواهم در مدینه بمانم، زیرا اگر زید و اصحابش پیروز شوند هیچ کس را بدتر از ما نمی دانند، و اگر بنی امیه پیروز شوند که بازهم نزد آنان چنین هستیم. (که البتّه امام علیه السلام به او اطمینان می دهند که هیچ نگرانی از جانب هر دو گروه نخواهد بود). (امالی مفید/32)
از طرفی روایات متعدّدی هم داریم که امامان علیهم السلام به تندی، زیدیه را نکوهش کرده و بلکه آنان را ناصبی می شمارند (نمونه: رجال کشی/229، ح 409-411) که نشان می دهد این دشمنی دو سویه بوده است. هرچند میان زیدیه و امامیه اختلافی بنیادین در اصل امامت بود، اما به نظر می رسد آنچه موجب این اختلاف گشته بود عمدتاً مسأله ی قیام و خروج بوده و در این شکاف عمیق، دیگر مسائل نقش پررنگی نداشته اند. این نکته را هم در متون امامی و هم زیدی می توان یافت. برای نمونه:
✔️مرحوم کلینی از عبد الملک بن عمرو نقل میکند: امام صادق علیه السلام به من فرمود: چرا به این مواضعی که همشهریانت به آنجاها (برای جهاد) می روند، نمی روی؟ گفتم: برای اینکه منتظر امر شما بوده و به شما اقتدا کرده ام.
امام علیه السلام فرمود: بلی به خدا قسم، اگر [جهاد] کار نیکی بود که آنان پیش از ما آن را انجام نمی دادند! (یعنی ما از همه زودتر این کار را انجام می دادیم).
من عرض کردم:زیدیه می گویند: میان ما و جعفر [علیه السلام] اختلافی نیست، تنها این که او به جهاد عقیده ندارد.
فرمود: من جهاد را قبول ندارم؟! چرا به خدا قبول دارم، ولی نمی خواهم علم خود را رها کرده و جهل آنان را اخذ کنم. (الکافی 5/19)
✔️و نیز در مقدمه ی صحیفه سجادیه (علیه السلام) از قول یحیی بن زید نقل شده که در مقایسه میان خود و امام صادق علیه السلام گوید: «خداوند این امر را توسّط ما تأیید کرده و برای ما شمشیر و علم را جمع نموده است، ولی به پسرعمویمان تنها علم داده شده است».

▪️و اما در متون زیدیه، نکوهش امامیان بر خانه نشینی و ترک جهاد با وضوح بیشتری مشاهده می شود؛ تا جایی که در گزارش های مختلفی، پیشینه ی برچسب زدن امامیان با عنوان «رافضه» به این برگردانده شده که چون زید از اصحاب امام صادق علیه السلام درخواست یاری کرد و آنان امتناع کردند، وی با این عبارت آنان را عتاب کرد:«رفضتمونی، رفضکم الله». (مرا رها کردید خداوند رهایتان کند!) به این ترتیب حتی حدیثی را هم به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نسبت دادند: «سيكون من بعدي قوم يرفضون الجهاد مع الأخيار من أهل بيتي، ويقولون ليس عليهم أمر بمعروف، ولا نهي عن منكر، يقلدون دينهم، ويتبعون أهواءهم» (المصابیح/353)
گفتاری از حسن مثنّی در مذمّت ترک جهاد شیعیان جعفری نیز پیش از این گذشت.

✅ این گزارش ها ما را به اطمینان می رساند که نگرش منفی امام صادق علیه السلام و اصحابشان نسبت به مسأله ی قیام کاملاً روشن بوده، و در واقع همین جهت موجب ایجاد شکاف عمیق میان امامیه و زیدیه گردیده است.

#وظیفه_منتظران
@kotob_sh

بسم الله الرحمن الرحیم
🔥تجلی شیطان، و ریاست طلبی: دو بال پرواز بدعت گذاران و غالیان

از روزی که شیطان قسم خورد نوع انسانی را گمراه کند تا کنون، همیشه پیروان حق درگیر فتنه های شیطانی بوده اند. شاخص ترین شکل اضلال شیطان، که عموما همه جا مطرح میشود، از راه وسوسه نفسانی و خطورات و اوهام قلبیست. اما نوع خطرناکتر تصرف شیطان در اهداف مدنظرش پیشرفته تر بوده و تأثیر عمیق تری دارد، و آن زمانی است که شیطان خود دست به کار شده و به صورت مستقیم برای قربانی خود تجلی کند. در صدر اسلام موارد متعدّدی از اینگونه تصرّفات مستقیم مثل: مشورت دادن شیطان به قریش برای نحوه ی قتل رسول اکرم (صلی الله علیه واله) در دار الندوة، صدا زدن کفّار در شب بیعت عقبه، همراهی و وعده دادن به کفّار در جنگ بدر:« وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ وَ قالَ لا غالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاس‏»، اولین بیعت کننده با ابوبکر به شکل یک پیرمرد و... گزارش شده است.

این تصرّفات مستقیم شیطانی، پیوسته ادامه داشت و روح پلید منحرفان را تقویت می کرد.در روایات متعدّدی بیان شده که چگونه ابلیس یا زیردستانش، برای بدعتگذاران و غالیان تجلّی کرده و حتّی خود را در لباس الهی جا می زد!! البته مشخّص است که شیطان، هدف خود را با هوشمندی انتخاب می کند. افراد ریاست طلبی که علاوه بر ضلالت خود، بتوانند گروه زیادی را هم گمراه کنند بهترین طعمه ی شیطانند.(بنگرید: https://t.iss.one/hawzeh_notes/293) امامان علیهم السلام با اطلاع از این نیرنگ شیطان، پیوسته از پیروی ریاست جویان نهی می کردند:

🔸از عقبة بن خالد نقل شده: وارد بر امام صادق عليه السلام شدم، سلام كرده و نشستم. فرمود: همينجا كه نشسته ای ابو الخطاب به همراه هفتاد نفر از مریدانش آمده بودند، دلم برایشان به رحم آمد و گفتم: می خواهید فضائل فرد مسلمان را برایتان بگویم؟ یکی گفت:بلی!
گفتم: «فضیلت مسلمان در این است که او را به عنوان خواننده ی کتاب خدا، ورع داشتن، و تلاش در راه عبادت بشناسند؛ اینها فضائل مسلمان است. شما را با ریاستها چه کار! که تمام مسلمانان یک رئیس واحد دارند [ظاهراً اشاره به امام معصوم دارد]. مبادا به مردان بزرگ توجّه کنید که آنان هلاک کننده ی دیگرانند.از پدرم (امام باقر علیه السلام) شنیدم که فرمود: شیطانی هست که به هر شکلی -جز شکل پیامبر و اوصیاء (صلوات الله علیهم اجمعین)- در می آید و من گمان دارم که بر ابو الخطّاب [از بدعت گذاران منحرف] تجلّی کرده است، پس از او بپرهیزید». پس شنیدم بعدا همه ی آنان همراه ابو الخطّاب کشته شدند..(رجال کشی، ح ٥١٦)

🔸در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام نقل شده: «ابلیس تختی بین آسمان و زمین، و سربازانی به تعداد فرشتگان گرفته است.پس چون مردی را [به سمت اهداف شیطانی خود] خواند و او دعوتش را پذیرفت، و مردم پشت سر او راه افتادند و به سوی او قدم گذاردند؛ در این هنگام ابلیس بر او نمایان شده و او را بالا می برد.» (رجال کشی ح ۵۴۶)

موارد متعدّدی از تجلّی شیطان و تصرّف خاصّش در منحرفان و غالیان نقل شده که آنچه در کتاب رجال کشّی نقل شده بود، در فایل مستقلی جمع آوری شده است.👇🏻
#بسته_منابع

✔️این روایات به وضوح می رساند بر هرگونه ادّعاهای ماورائی از قبیل کشف، شهود و رؤیا، نمیتواند اعتماد کرد. بلکه این مکاشفات حتّی اگر صحیح هم باشند، به راحتی می تواند منشأ شیطانی داشته باشد، بدون اینکه خود فرد تشخیص دهد. بالاخره قرآن، (تزیین اعمال زشت) را از مهارتهای شیطان شمرده است!

@kotob_sh