📌Бэйэ изоляциятын быраабылатын барытын кытаанахтык тутуһар киһи дьиэтиттэн ханна да тахсыбакка олорор. Дьиэҕэ олорон эрэ саамай элбэхтик тугунан дьарыгырабытый? Аһыыбыт!

“Карантинтан тахсарбар ааҥҥа баппатым буолуо”, “Күҥҥэ 3-4-тэ ас астыыбын, бу кэннэ хайдах уойуом суоҕай?”, “Бүгүн тугу астаабыт киһии…” о.д.а. этиилэринэн карантиҥҥа олорооччулар бассааптара оргуйан олорор.
Гарвард сөпкө аһааһын оскуолатын диетолога Мигель Мартинес-Гонсалес сүбэтин киин бэчээккэ таһаардылар.
Сиһилии манна көр➡️ https://kiinkuorat.ru/2020/05/karantintan-aһara-uojbakka-tahsyahha/

Араас диетологтар, фитнес тренердэр сүбэлэрин мунньан, биһиги эрэдээксийэбит kiinkuorat.ru карантин диетатын оҥордо:
⠀
📌Бастатан туран, күҥҥэ булгуччу 4-5-тэ аһыахтааххыт. Сарсыарда хаска турбуккутунан, салҕыы хас 3 чаас аайы 250 г сиэххэ сөп. Манныкка куртах аһы түргэнник буһарар.
Сорох дьон күҥҥэ биирдэ-иккитэ  аһаатахпытына, киэһэ 6-7 чаас кэннэ аччыктыы түстэхпитинэ ырыахпыт диэн сыыһаллар. Маннык гыннахха, организм “сут кэмнэр үүннүлэр” дии саныыр уонна төттөрүтүн аһы хаһаанарга, сыа саппааһын хаҥатарга үлэлээн барар.
📌Сарсыардааҥҥы аһылыгы олох көтүтүмэҥ. Киһи сарсыарда аһаабатаҕына, түргэнник сылайар, сэниэтэ эрдэ эстэр. Сарсыардааҥы аһылыгы умуннахха, ис-үөс араас ыарыыларын көбүтүөххэ, доруобуйаны айгыратыахха сөп. Сарсыарда иҥэмтиэлээх белоктаах аһы сиир ордук. Белок мэйиигэ топпут курдук сигналлары ыытар. Ол иһин сымыыт саамай иҥэмтиэлээх аска киирсэр.
📌Киэһэ 6-7 кэннэ аччыктыыр наадата суох. Киэһээҥҥи аһылык кэннэ, түүҥҥү утуйууга сытыаххытыгар диэри 3 чаас ааһыахтаах. Хас чааска ороҥҥутун буларгытын суоттанан, киэһээҥҥигитин аһааҥ. Ырҕаччы симинэн баран утуйуу буолуо суохтаах.
📌Дьиэҕэ олорон спордунан дьарыктанар буоллаххытына, аччык буолуо суохтааххыт. Дьарык 30 мүнүүтэ иннинэ тугу эмэ үссэниҥ.
📌Углеводтаах, кыра саахардаах аһы күнүс 12 чааска диэри сиир ордук.  Ыһаарыламмыт, арыылаах-сыалаах, бурдук аскытын кыччатыҥ эбэтэр олох аккаастаныҥ.
📌Билигин хамсаныы аҕыйаабыт кэмигэр сарсыарда аайы сэрээккэлиибит. Элбэх ууну иһиэхтээхпит – ыйааһыммытын 0,03 мл ууга төгүллээтэхпитинэ, сууккаҕа иһиэхтээх уубут нуормата тахсан кэлэр. Аһыахпыт иннинэ хайаан даҕаны биир ыстакаан ууну иһэбит.

⚡️❗️Дистанционнай үөрэх⤵️

Арассыыйа бүттүүнүгэр, ону тэҥэ өрөспүүбүлүкэбитигэр дистанционнай үөрэх үһүс нэдиэлэтэ бүттэ. Ый кэриҥэ үөрэннибит, үөрэттибит. Туох эмит уларыйыы таҕыста дуо? Ким эрэ ылынна, ким эрэ билигин да сатаабат, ыарырҕатар түбэлтэтэ үгүс. Онон бүгүн эмиэ дьон санаатын истиэхпит.
Соторутааҕыта бассаап ситимигэр маннык ыстатыйа тахсан турар. Бастаан ону билсиэҕиҥ.
“Бу кэмҥэ аан дойду инники олоҕун туһунан философтар кэпсэтиилэрэ, өтө көрүүлэрэ биир: “Мир никогда не будет прежним!” Ити этиини туох улахан (глобальнай) уларыйыылар түстүүллэрий?
Нассим Талеб, Америка филособа этэринэн, аан дойду олоҕун укулаата тосту уларыйыыта онлайн уонна дистанционнай үөрэҕи кытта ситимнээх. Куорат уонна сэлиэнньэ икки ардыгар араастаһыы намтыа эбэтэр суох буолуо. Кииннэммит офистар, тэрилтэлэр суолталара уларыйыа. Үгүс дьон, тэрилтэ үлэһиттэрэ тыа сиригэр, куорат таһыгар олохсуйуохтара уонна ыраахтан үлэлиэхтэрэ. Дойду араас муннуктарыттан да үлэлиэхтэрин сөп.
Өссө маннык уларыйыылар буолуохтара диэн бэлиэтииллэр:
1️⃣Куорат сүрүннүүр суолтата түһүө. Музей, тыйаатыр, маҕаһыын, баан өҥөлөрө өссө күүскэ интэриниэт форматыгар киириэхтэрэ. Почта, илдьии-аҕалыы өҥөлөрө күүскэ сайдыахтара. Онон куоракка талаһыы аччыа.
2️⃣Дьон үөрүйэҕэ уларыйыа. Тыа сирин, салгыны, айылҕаны, дьиэ кэргэн үтүө үгэстэрин, доруобуйаны, чөл олоҕу сыаналааһын күүһүрүө. Тыа сиригэр дьиэни-уоту толору хааччыллыылаах, тупсаҕай гына оҥостуу улаатыа. Төрүт дьарыктарга, сүөһү иитиитигэр, үүнээйигэ, оҕуруот аһыгар болҕомто ууруллуо. Илии мындыр оҥоһуга, айылҕа матырыйаала суолталаныа.
3️⃣Үөрэх систиэмэтэ түөрэ уларыйыа. Дьиҥ “аһаҕас” оскуола (открытая школа) көрүҥэ олохсуйуо. Биир кылааска оскуолаҕа хаайан олорон үөрэтии ньымата сыыйа тохтуо. Хас биирдии оҕо тус бырагырааманан, туспа суолунан бэйэтэ талан үөрэнэр буолуоҕа. Учуутал ахсаана аҕыйыа, компетенцията тосту уларыйыа. Сорох предметтэргэ, эбии куурустарга онлайн оскуолаларга үөрэниэхтэрэ. Баҕалаах оҕо олох дьиэҕэ олорон (семейное образование) эбэтэр атын да сирдэргэ сылдьан (дистанционное образование) тустаах оскуолатыгар ыраахтан үөрэнэр усулуобуйата баар буолуо. Орто, үрдүк үөрэхтэргэ ис, кэтэх, дистанционнай үөрэнии бырагыраамалара күүскэ киириэхтэрэ.
4️⃣Киһи быһыытынан бэйэни сайыннарыы (Саморазвитие. Личностный рост) оруоллара үрдүө. Бэйэни дьаһаныы, бэрээдэк, былаан, сыал-сорук суолтата үрдүө. Онно үөрэнии, бэйэни сайыннарыы барыта онлайн оскуолалар, куурустар өҥөлөрүнэн буолуоҕа. Учуутал, үөрэтээччи олус элбиэҕэ. Ким тугу сатыырын, билэрин-көрөрүн өҥө быһыытынан үөрэтэр, тарҕатар кыахтаныа. Билии инэриниэт эйгэтигэр биир улахан хапытаал буолуоҕа. Босхо ким да тугу да үөрэтиэ суоҕа.
5️⃣Кинигэ оруола саҥалыы үрдүөҕэ. Электроннай кинигэлэри ааҕыы күүһүрүө. Сөбүлээбит кинигэлэрин бэчээттэммит экземплярдарын мунньунар буолуохтара.
Маннык уларыйыылар Аан дойдуга саҕаламмыттара, быраактыкаҕа киирэн испиттэрэ балайда буолла. Бу пандемия усулуобуйата онно улахан үтэйэр күүс буолан биэрдэ. Онон бэлэмэ суох олорон биэрбиттэр ночоокко бардылар.⬇️
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/distanczionnaj-үөreh/

⚡️⚡️⚡️"Эһиги соҕотох буолбатаххыт» аахсыйаҕа кыттыһан⤵️⤵️⤵️

Дойду үрдүнэн дьаҥ ыарыыта тэнийэн, ыарахан балаһыанньа тирээтэ. Саха өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын Ассамблеятын национальнай култуурунай холбоһуктара «Эһиги соҕотох буолбатаххыт» аһымал аахсыйаны тэрийэн ыытта.

Саха сиринээҕи узбекскай диаспора (бэр. А. Мамажанов) муус устар 23 күнүгэр Дьокуускай куораттааҕы оҕо инфекционнай балыыһатын үлэһиттэригэр, куорат кырдьаҕас дьонугар улахан көмөнү оҥордо. Ол курдук, чааһынай предприниматель Батыржон Турсунбаев салалтатынан 500 устуука бородуукта наборун (иһигэр оҕуруот аһын уонна фрукта арааһа баар) волонтерскай штаб нөҥүө тустаах дьоҥҥо тарҕаттылар. Маны таһынан, куораттааҕы оҕо инфекционнай балыыһатын үлэһиттэригэр 250 бородуукта наборун  тиксэрдилэр.

Абдулмубин Мамажанов, “Узбекскай диаспора” узбекскай национальнай култуурунай киинин бэрэссэдээтэлэ:
— Биһиги өйдүүбүт, билигин быраастар коронавирус дьаҥын утары хайдахтаах курдук ыарахан балаһыанньаҕа үлэлии сылдьалларын. Кинилэр бу ыарыынан ыалдьыбыт дьон үтүөрэллэрин туһугар өй-санаа, эт-хаан өттүнэн сүрдээх күүстээх психологическай ноҕуруусканы сүгэ сылдьаллар. Онон бу балыыһа үлэһиттэрин өйүүр сыалтан, биһиги өттүбүтүттэн ис сүрэхтэн маннык көмө оҥоһулунна. Труд уулуссатын 4, 8 базаларыгар уонна Чернышевскай, 66 базатыгар үлэлии турар кууһунан атыылыыр фрукта маҕаһыыннара бары холбоһон, бу аахсыйаҕа кытыннылар.⬇️⬇️⬇️
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/eһigi-soҕotoh-buolbatahhyt-aahsyjaҕa-kyttyһan/

⚡️❗️Өйүҥ толкуйдатар, сүрэҕиҥ сэрэтэр

Обсерваторга сытар дьон санаалара манна баар➡️➡️➡️ https://kiinkuorat.ru/2020/05/өjүҥ-tolkujdatar-sүreҕiҥ-sereter/

Муус алын кирбиитэ Хамра бөһүөлэк аттынан бэлиэтэнэр (Ленскэйтэн 73 килэмиэтир). Муус үөһэ кирбиитэ Пеледуй бөһүөлэк аттынан ааһар (Ленскэйтэн 187 килэмиэтир).
Ленскэйгэ уу таһыма 382 сантиметрга тэҥнэһэр. Муҥутуур көрдөрүү 1410 сантиметрга тэҥнэһэр (быһыт үрдүгэ 1760 см), муус хамсааһына бэлиэтэнэр.

https://kiinkuorat.ru/2020/05/lenskejge-muus-hamsaata/

⚡️Бүгүҥҥү бырааһынньыктааҕы күҥҥэ, Экология министиэристибэтэ Саха сирин олохтоохтооругар үчүгэй сонуннаах – Сааскы булду көҥүллүүр Ил Дархан ыйааҕа таҕыста.
Уустук эпидемиологическай балаһыанньаҕа олоҕуран, быйылгы булт сезона кэккэ хааччахтардаах буолла. Коронавирус тарҕамматах, карантин эрэсиимэ биллэриллибэтэх эрэ сирдэригэр булт көҥүллэннэ.
Карантиҥҥа барбыт улуустар олохтоохторо атын сиргэ бултуу тахсаллара бобуллар. Ыам ыйын 30 күнүгэр диэри арктическай уонна хоту улуустарга бултуу барыы эмиэ бобуулаах.
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/saasky-bult-haachchahtaah-kөҥүllenne/

Ыстараап кээмэйэ биирдиилээн киһиэхэ 3000-4000 солкуобайга тэҥнэһэр, дуоһунастаах сирэйдэргэ — 15000-25000 солкуобай, юридическэй сирэйдэргэ — 150000-250000 солкуобай.
«Якутлесресурс» тэрилтэ үлэһиттэрэ муус устар 30 күнүттэн Дьокуускай куорат уокуругун кытыы сытар сирдэригэр баһаар тахсыытын сэрэтэр үлэлэри оҥорор уонна ойуур кытыытыгар баар хагдаҥ окко хонтуруолланар уот ыытар.⤵️
✅https://kiinkuorat.ru/2020/05/өrtөөһүn-bobuulaah/

3 сааһыгар диэри оҕолоохторго көмө харчы⤵️⤵️⤵️

⚡️Үһүгэр диэри саастаах оҕолоох, ийэ хапытаала көрүллэр дьиэ кэргэттэригэр, пандемия кэмигэр көмө быһыытынан олохтоммут эбии төлөбүрү оҥорорго, өрөспүүбүлүкэҕэ федеральнай бүддьүөттэн уопсайа 90,2 мөлүйүөн солкуобайтан тахса суума тыырылынна.
⚡️Муус устар 29 күнүнээҕи туругунан, өрөспүүбүлүкэ 16100 дьэ кэргэнэ 5000 солкуобайдаах эбии көмөнү тутта.
⚡️Биэнсийэ пуондатын Саха сиринээҕи салаата иһитиннэрэринэн, төлөбүр Ийэ хапытаалын эрдэ туһаммыт дьиэ кэргэттэргэ эмиэ көрүллэр. Бу көмөнү ыларга сүрүн ирдэбил: дьиэ кэргэҥҥэ 2020 сыл от ыйын 1 күнүгэр диэри үс сааһын туола илик оҕо баара.
⚡️Эбии көмөнү ийэ хапытаалын туоһу суруга суох ылыахха сөп. Биэнсийэ пуондатын уорганнара ый аайы көрүллэр эбии төлөбүрү оҥоруу туһунан быһаарыыны кытта тэҥҥэ туоһу суругу бэлэмниэхтэрэ.
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/3-saaһygar-dieri-oҕoloohtorgo-kөmө-harchy/

📍УЧУУТАЛТАН – ФЕРМЕРГЭ⤵️⤵️⤵️

Чурапчыга, саха омук түөлбэлээн олорор дойдутугар, тыа хаһаайыстыбатынан утумнаахтык дьарыктаналлар. Хортуоппуйу үүннэриинэн умсугуйан туран дьарыктанар Данил Павлов ситиһиитэ холобур буолуон сөп. Ыраата барбакка, уһуну-киэҥи кэпсээбэккэ, кинилиин сэһэргэһиини ааҕыҥ.

Данил Павлов социальнай эппиэтинэстээх предприниматель буоларын быһыытынан, кыһалҕалаахтарга көмөлөһөрүн олус хайҕыы иһиттим. Билигин аан дойду үрдүнэн суостаах инфекция суоһуур куттала үөскүөҕүттэн, улуус соҕотох аҕаларыгар улаханнык көмөлөспүтүн истибиккит эрэ, суоҕа эрэ. Кини аныгы олоххо көмөлөсүһүү, өйөнсүү диэни сөргүтээччинэн эмиэ биллэр.
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/uchuutaltan-fermerge/

➡️Айсен Аммосов: “Дьөһөгөй айыыһыттаах буоламмын”🙌🏻

Ырыаһыт, хомусчут Айсен Аммосов кыл оҥоһуктарын бар дьон дьүүлүгэр карантин кэмигэр социальнай ситимнэргэ таһааран сөхтөрдө. Оҥоһуктара олус ураннар уонна чахчы ураты истииллээхтэр.
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/ajsen-ammosov-dөһөgөj-ajyyһyttaah-buolammyn/

❗️⚡️Суһал штаб иһитиннэрэринэн, ааспыт сууккаҕа Саха сиригэр өссө 34 киһи коронавирустаата.
⠀
❗️⚡️Дьокуускайга — 29, Нерюнгригэ — 2, Бүлүүгэ, Мэҥэ Хаҥаласка уонна Намҥа биирдии киһи коронавирустаабыта билиннэ.
Барыларын инфекционнай
балыыһаҕа киллэрдилэр, алтыспыт дьонтон анаалыс ылаллар.
⠀
❗️⚡️Ыам ыйын 2 күнүнээҕи туругунан, уопсайа 263 киһи коронавирустаата, 36 киһи үтүөрдэ, 4 киһи өллө.
⠀
❗️⚡️Ыарыы тарҕамматын туһугар бэйэ изоляциятын тутуһарга ыҥырабыт!
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/bүgүn-34-kiһi-koronavirustaata/

❗️⚡️Кыайыы күнүн онлайн бэлиэтиибит⤵️⤵️⤵️

Ыам ыйын 9 күнүгэр «Өлбөт полк» ааксыйа онлайн ааһарын туһунан Ил Дархан Айсен Николаев бэйэтин инстаграм аккаунугар суруйда.
Улуу Кыайыы 75 сыллаах үбүлүөйүгэр бүтүн Арассыыйатааҕы ааксыйа пандемиянан сибээстээн онлайн ааһыаҕа. Ыам ыйын 9 күнүгэр, олохтоох бириэмэнэн 11.00 чааска, саҕаланыаҕа. Аахсыйа «Саха” НКИХ ханаалга уонна “Арассыыйа өлбөт полка” порталга көстүөҕэ.
Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын хаартыскаларын видеота биир уопсай баазаттан таҥыллыаҕа.
Баазаҕа киирэр форманы «Арассыыйа өлбөт полката», ону тэҥэ «ВКонтакте» уонна «Одноклассники» социальнай ситимнэр нөҥүө толоруохха сөп.
✅ https://kiinkuorat.ru/2020/05/kyajyy-kүnүn-onlajn-belietiibit/