🖊 به قلم سیاستمدار: زمان‌مندی و زمان‌پریشی در روزنه‌گشایی

👈 سعید حجاریان، نویسنده و نظریه‌پرداز سیاسی، در یادداشتی به نقد بیانیه ۱۱۰کنشگر سیاسی- فرهنگی و ایده "روزنه‌گشایی" پرداخت و در بخشی از آن نوشت:

✍ به گمانم شرط لازم گشودن هر روزنه‌ای در قالب یک پروژه سیاسی- فکریِ منسجم «زمان‌مندی» است. امروزه عرصه عمومی کشور با انبوهی از اخبار اعم از جنگ و غارت و فقر و فاقه سر و کار دارد. بنابراین، اگر نتوان یک پروژه سیاسی- فکری‌ را به‌هنگام کلنگ زد، عاقبتی جز شکست برای آن متصور نیست.

✍ پرسش اول من این است که چرا بیانیه‌ی روزنه در زمانی منتشر شد که جامعه نه‌تنها انتخاباتی نبود، بلکه در ضدیت تام و تمام با امر انتخابات و شاید امر سیاسی قرار داشت؟

✍ در اینجا کمی توقف می‌کنم و پیشاپیش یک پرسش مقدر را پاسخ می‌گویم. ممکن است روزنه‌گشایان شرایط سال۱۴۰۲ را با شرایط سال‌های۱۳۷۵ و۷۶ مقایسه و استدلال کنند رخداد دوم خرداد هم محصول روزنه‌گشایی بوده است.

✍ در رد این ادعا می‌بایست به کیفیت شم سیاسی براساس درک منطق موقعیت ارجاع دهم. دوم‌خردادی‌ها در آستانه لحظه تغییر، به‌رغم عدم حضور در ارگان‌های دولتی یا به‌تعبیر پیشین‌ام «سوته‌دلی» با جامعه در ارتباط بودند و گرایش‌ها و ذائقه مردم را تا حد قابل قبولی درک می‌کردند. به‌طور مشخص در ماه‌های منتهی به خرداد ۱۳۷۶ اطمینان حاصل شده بود که مردم با استمرار وضع موجود همدل نیستند، اما تصویری دقیق وجود نداشت که چند میلیون نفر از مردم مخالف وضع موجود هستند و تغییر را از مجرای صندوق رأی و توسط شخص سیدمحمد خاتمی مطالبه می‌کنند. به عبارت دیگر، روزنه از آنچه مفروض پنداشته شده بود، گشوده‌تر شد؛ برخلاف چند انتخابات اخیر که بر طبل روزنه کوبیده شد، درحالیکه مردم اساساً علاقه‌ای به شنیدن نداشتند.

✍ مضاف بر این، در فضای سیاسی منتهی به انتخابات دوم‌خرداد، به نیروهای چپ به‌عنوان بازیگرِ فعالِ صاحب قدرت و اثر مراجعه می‌شد. به‌عنوان نمونه در یک دیدار چهار نفره (سه عضو یک تشکل سیاسی با یک مقام حاکمیتی) در پاسخ به طرح موضوع «حضور به‌منظور گرم کردن تنور انتخابات» پاسخ داده شد: ما تنور انتخابات را گرم می‌کنیم، اما نان خود را می‌پزیم؛ که همانا ایجاد گشایش سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و بین‌المللی باشد!

✍ حال آن‌که امروز ایده بازیگر فعال صاحب قدرت به‌شکل معکوس ترجمه و حداکثر به‌عنوان بازیگر منفعل و بخشی از میزانسن انتخابات پذیرفته است. می‌خواهم از این مثال نتیجه بگیرم که کنش سیاسی- انتخاباتی علاوه بر «زمان‌مندی» نیازمند بهره‌مندی از پول سیاست است، که همان «قدرت» باشد.

🔅متن کامل یادداشت را در لینک زیر بخوانید:

https://mashghenow.com/?p=6043

@javadrooh

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: درخواست توضیح از ستاد کل نیروهای مسلح

👈 احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی تلگرامی نوشت:

✍ سردار عزیز جعفری، فرماندۀ قرارگاه بقیه‌الله گفته است: "درمورد امر به معروف و نهی از منکر در مسئله حجاب حتی اگر در سایر ایستگاه‌ها هم کارمان را توسعه ندهیم، فعالیت‌های ما در متروی تئاتر شهر متوقف نخواهد شد، اما می‌خواهیم با توسعه اقدامات خود، زودتر بساط فتنه بی‌حجابی را خنثی کنیم".

✍ وی در تابستان امسال نیز "جوانان انقلابی و ارزشی" را به اقدام بر اساس آتش به اختیار در نیمهٔ دوم سال جاری فراخوانده بود.

✍ من به‌عنوان یک شهروند ایرانی می‌خواهم بدانم سردار جعفری از چه جایگاه رسمی و قانونی و تعریف‌شده، این نوع احکام مربوط به "نظامات قانونی کشور" را صادر می‌کند و قرارگاه تحت امر وی، مشخصاً مشغول چه نوع فعالیتی است؟

✍ آیا ستاد کل نیروهای مسلح حاضر است دراین‌باره توضیحی در اختیار افکارعمومی قرار دهد؟

@javadrooh

💥خبر: هنرمندان معاصر هنرهای تجسمی برای حفظ "خانه هنرمندان ایران" و تامین منابع مالی آن، آثار خود را به فروش گذاشته‌اند.

@javadrooh

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: غفلت از استمرار

👈 مسعود سالاری، تحلیلگر سیاسی و از امضاءکنندگان بیانیه "روزنه‌گشایی کنیم"، در نقد یادداشت اخیر سعید حجاریان برای "راهبرد" نوشت:

✍ آقای دکتر حجاریان در نوشته اخیر خود، "روزنه‌گشایی" را فقط از منظر ایجاد روزنه در انسداد حاکمیتی فهم کرده‌اند. درحالیکه بیانیه روزنه‌گشایی در سمت جامعه هم خواهان گشایش روزنه‌ای در انسداد گفتمانی و راهبردی است.

✍ باید خطاب به آقای حجاریان گفت؛ خوب است که با این بیانیه، چهره‌هایی همچون شما واکنش نشان می‌دهید. هرچند در این یادداشت‌تان کمکی به جهت‌گیری برای گشایشی در انسداد گفتمانی میلی بروز نکرده، ولی همین هم مغتنم است؛ چرا که هدف بیانیه هم درگرفتن همین گفت‌وگوهاست.

✍ تحلیل آقای حجاریان بر این فرض استوار است که متغیرهای عملیاتی شدن روزنه‌گشایی در سال۱۳۷۶ امروز دیگر مصداق عینی ندارد و این ثابت فرض کردن متغیرهای ایده جزمی از روزنه‌گشایی برای همیشه، از نظر ایشان را نشان می‌دهد.

✍ حال اینکه روزنه‌گشایی یک منطق مبتنی بر توافق و گفت‌وگو و تلاش برای به‌کارگیری همه ظرفیت‌ها و ابزارها برای همگرا کردن دو سر طیف راست تا چپ و حضور داشتن در گوشه‌ای هرچند کوچک در این میدان کشمکش است و متعلق به زمان یا دوره خاص نیست. بدیهی است متغیرهای زمان خودش را باید شناخت و بنای نقش‌آفرینی را بر آنها نهاد.

✍ در انگاره‌ای آقای حجاریان اشاره داشته‌اند، روزنه‌گشایی سال۱۳۷۶ بسیار بیشتر از انتظار گشایش ایجاد کرد و از خاکستر آن، مقاطع ۸۸، ۹۲، ۹۴ و ۹۶ فروزان شد. اگر چنین بود که بود؛ چرا اشاره‌ای به سال۹۰ نداشته‌اید. آیا اگر سال۹۰ فروزان نشده است، خاموش شده بود. اگر چنین است، پس ۹۲، ۹۴ و ۹۶ را دیگر چرا به حساب فروزانی آن خاکستر می‌گذارند؟

✍ اگر در تداوم همان باشد؛ باید از ایشان پرسید که چرا همان منطق تناوب خاموش روشنی را برای ۴۰۲، ۴۰۴ و... صادق ندانیم؟ خاصه آنکه جامعه نسبت به آن زمان هم باتجربه‌تر و هم در تنگاتنگی ارتباطی بیشتری هست و پایگاه اجتماعی حاکمیت هم بسیار رقیق‌تر شده است. "غفلت از استمرار" کلیدی‌ترین عامل مغفول نظرتان، در این گسست و پیوست است.

✍ در این مرقومه توجه به دو جنبه تعیین‌کننده قضیه مغفول است:

اول، استمرار فعالیت فعالان و الیت‌های سیاسی و تبیین مستمر شرایط تهدیدات و فرصت‌ها و ضعف‌ها و قوت‌ها و تلاش برای یافتن استراتژی برون‌رفت از آنها که همان "انفعال" نامیده شده است.

دوم، تاثیر موازنه قدرت جهانی بر تحولات داخلی. اگر آمریکا دست از حمایت از سلطنت پهلوی برنمی‌داشت و به توافقی با شرکا و رقبای خود در این عدم حمایت نمی‌رسید تا یکسال قبل از سال۱۳۵۷ فروپاشی سلطنت در مخیله هیچ‌کس رسوخ هم نکرده بود.

✍ در همان بحبوحه فروپاشی، اگر مرحوم صدیقی نوعا راهبرد "روزنه‌گشایی" را پیش کشید، از سوی نخبگان هم‌گروه و دسته خودش هم همانند موضع امروزی شما نخبگان مطرود شد و تنها ماند. که اگر جدی گرفته می‌شد و حول آن گفتمان توافق‌بخشی صورت می‌گرفت، امروز کشور چند دهه از هر حیث جلوتر بود؟ اما در این رابطه، امروز قضاوت تاریخ حقانیت را به که می‌دهد؟

✍ پرسش ذهنی حجاریان در مورد عدد ۱۱۰ و ربطش به معجزه ابجد، علیرغم تحلیل مبتنی بر استدلال و فاکت‌های جامعه‌شناختی و تاریخی، در هشت مبحث استفهامی در بیانیه، این سوال را خطاب به ایشان شکل می‌دهد که: آیا رسیدن به چنین گمانه‌ای، ناشی از وجود رسوب نگاه عوام‌گرایی و سطحی‌نگری در نزد شما نیست؟

✍ کلام آخر اینکه، آیا طرح گزاره «ما آزموده‌ایم در این راه بخت خویش»، آیا حکایت از یک نوع خود همه‌چی‌دانی و خود‌کامل‌پنداری دارد؟

@javadrooh

📰 پیشخوان: چهارصدوشصت‌وششمین شماره #روزنامه_هم_میهن یکشنبه بیستم اسفندماه منتشر می‌شود.

@javadrooh

گفت‏‌وگو با محسن گودرزی جامعه‌‏شناس درباره حاشیه‌‏های انتشار موج چهارم پیمایش ارزش‏‌ها و نگرش‏‌های ایرانیان:

نتیجه پیمایش‏‌ها محافظه‏‌کارانه‏‌تر از واقعیت است

🔹موج اول پیمایش ملی ارزش‏ها و نگرش‏های ایرانیان در سال 1379 انجام شد. هدف از این پیمایش، ارائه تحلیل مستمر روند تحولات فرهنگی در فاصله‏های زمانی مشخص در تمام کشور بود. موج‏های دوم و سوم آن هم در سال‏های 1382 و 1394 اجرا شد.

🔹انتشار موج چهارم با حاشیه ‏هایی همراه بود. همان موقع اعلام شد که نتایج این پژوهش محرمانه است و انتقادهای فراوانی به آن در شبکه‏های اجتماعی شد. از میان آنها، پرویز خسروشاهی، اقتصاددان و سمیه توحیدلو، جامعه ‏شناس بودند: «کتاب رونمایی شده ولی منتشر نشده است، به‏ خاطر جلساتی که برای تحلیل وجود داشت بخش‏هایی در اختیار سخنرانان این نشست‏ها قرار گرفت. اما گفته شده به دلیل مُهر محرمانه، امکان استفاده مستقیم فعلاً نیست. اما داده‏ها کاملاً چشم‏گیر و معنادار است.»

🔹عباس عبدی، فعال سیاسی و اجتماعی هم در نقد محرمانه بودن آن نوشت: مگر می‏شود نظر مردم محرمانه باشد؟ صدای مردم را نمی‏توان خاموش کرد.

متن کامل 👈
B2n.ir/a04897
@hammihanonline

👁‍🗨 نگاه تحلیلگران: پرتگاه

👈 مجید یونسیان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی برای "راهبرد" نوشت:

✍ فیلم درگیری یک طلبه جوان با زن جوانی در قم، به هر علتی که باشد، دو اثر ناخوشایند خواهد داشت:

اول، تشدید کینه و خشم اجتماعی علیه روحانیت و دین.

دوم، بسترسازی برای عمیق شدن فضای دوقطبی و خارج کردن مسیر تحولات جامعه از مسیر حقوقی و قانونی.

✍ هیچکدام از دو طرف این درگیری تاسف‌بار را نمی.توان مقصر دانست. مقصر کسانی هستند که با زیر پا گذاشتن قانون، عرف و سنت‌های اجتماعی جامعه را به پرتگاه بی‌سامانی و ناامنی سوق داده‌اند.

✍ طبق اصول اولیه حقوق انسانی و قوانین شرع و دین هیچ فرد عادی، چه روحانی و چه غیرروحانی، حق ثبت وضعیت و تجاوز به حریم خصوصی دیگران را ندارد.

✍ اینکه جامعه به چنین نابسامانی و وضعیت نابهنجاری دچار شده است، ناشی از ناتوانی نظام حکمرانی است که با رفتارها، تبلیغات و کنش‌های خود به هرکس اختیار داده است که خود قاضی و مجری قانون باشد.

✍ با هر توجیهی، عمل و اقدام روحانی جوان در گرفتن تصویر و فیلم از کسی که ظاهری متفاوت با سلیقه او دارد، مجاز نیست؛ چون قانون به او چنین اجازه‌ای نداده است.

✍ این رفتار منطبق بر قواعد دینی و شرعی هم نیست؛ چون ثبت و ضبط تصویر یک زن جوان توسط یک روحانی ورود به حریم شرعی و خصوصی یک مادر جوان است که شرعا فاقد توجیه است و حرمت دارد.

✍ این نوع رفتارها نباید از سوی کسانی که مجری قانون و مدیران اجتماعی و سیاسی‌اند، نادیده گرفته و توجیه شود؛ چراکه ادامه چنین تسامحی از سوی حکومت، مردم را رودرروی هم و در ادامه، دین و روحانیت را در معرض خشم اجتماعی قرار می‌دهد.

✍ هیچ حکومتی با هر ظرفیت و ادعا و قدرت قادر به مقابله با چنین خشمی نخواهد بود و اگر تصور کنیم که با زور و تهدید می‌توان امنیت و آسایش را به جامعه تزریق کرد، تصور باطی است.

✍ حداقل تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که چنین دیدگاهی هزینه‌های غیرقابل‌جبرانی خواهد داشت. نگذارید جامعه به لبه پرتگاهی سوق داده شود که نتیجه‌ای جز سقوط نخواهد داشت...

@javadrooh

حساسیت حسن روحانی بر بودجه و تخلفات قرارگاه خاتم

روزنامه جوان نزدیک به سپاه پاسداران از حساسیت رئیس جمهور پیشین به بودجه قرارگاه خاتم خبر داده و نوشته:

🔹نامزد شناسایی شده برای آن وزارتخانه کلیدی نقل می‌کرد از گفتگو با آقای روحانی متوجه شدم فعالیت قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا برای ایشان یک دغدغه جدی است که ذهن او را مشغول کرده و به دنبال تخلفات بودجه‌ای و هزینه‌ای در این مجموعه است.

https://hammihanonline.ir/fa/tiny/news-13652

@hammihanonline

📰 پیشخوان: چهارصدوشصت‌وهفتمین شماره #روزنامه_هم_میهن دوشنبه بیست‌ویکم اسفندماه منتشر می‌شود.

@javadrooh

چراهای رویداد قم

▫️دادستان قم دستور شناسایی عناصری را صادر کرده است که فیلم را به رسانه‌های معاند منتقل کرده‌اند.چرا نباید این فیلم در منظر مردم دیده شود؟ یکی از علل ناسور و عمیق شدن زخم‌ها، همین پنهان‌کاری‌ها و عدم شفافیت است. از پنهان‌کاری بدتر، شفافیت گزینشی است

▫️نظام رسمی از انعکاس واقعیت اجتماعی هر چند بد باشد باید استقبال کند، نه آنکه به نام «سوءاستفاده شبکه‌های معاند» جلوی انتشار آنها را بگیرد

سرمقاله هم‌میهن
۲۱ اسفند ۱۴۰۲

🔹ماجرای عکس‌برداری یک روحانی از یک مادر که در گوشه‌ای از درمانگاه روی زمین نشسته و به دور از فضای عمومی مشغول شیر دادن به نوزادش بوده‌، ابعاد بزرگی پیدا کرد. سپس یک کانال در شبکه مجازی ایتا اعلام کرد که آن خانم و مسئولین درمانگاه بازداشت شده‌اند و حتی جواز درمانگاه باطل شده است.

🔹این خبر جدید که بازتاب منفی‌تری داشت، ازسوی دستگاه قضایی تکذیب شد، ولی بعدازظهر خبر رسمی آمد که دادستان قم دستور شناسایی عناصری را صادر کرده است که فیلم را به رسانه‌های معاند منتقل کرده‌اند. در واقع، همین‌جا مورد نقد است.

🔹اگر قرار بود که در ماجرای کشته شدن جرج فلوید، با تصویربردار آن حادثه که آمریکا را به معنای دقیق کلمه به آشوب کشاند، به این صورت برخورد می‌شد، قطعاً باید برای او حکم ده‌بار اعدام صادر می‌شد. ولی پلیس و دستگاه‌های امنیتی و قضایی آن دختر نوجوان 17ساله را نه‌تنها با مشکلی مواجه نکردند، بلکه کمیته پولیتزر که معتبرترین جایزه روزنامه‌نگاری است به او جایزه‌ داد. چرا؟ به این علت که عدم‌انتشار این حقایق نه‌تنها هیچ مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه مشکلات را پنهان و عمیق‌تر می‌کند.

🔹اگر ما در منظر خدا هستیم و زشتی و زیبایی افعال عمومی ما نزد او شناخته شده است، پس چرا نباید در منظر مردم دیده شود؟ یکی از علل ناسور و عمیق شدن این زخم‌ها، همین پنهان‌کاری‌ها و عدم شفافیت است. از پنهان‌کاری بدتر، شفافیت گزینشی است. نظام رسمی از انعکاس واقعیت اجتماعی هر چند بد باشد باید استقبال کند، نه آنکه به نام «سوءاستفاده شبکه‌های معاند» جلوی انتشار آنها را بگیرد.

🔹این فیلم یا فیلم‌های مشابه باید در رسانه‌های رسمی کشور و صداوسیما منتشر شود؛ چون یک مسئله عمومی است. اگر چنین شود، شبکه‌های معاند بلاموضوع می‌شوند. چرا نباید شبکه‌های رسمی جرأت انتشار چنین ناهنجاری‌هایی را داشته باشند؟ علت بی‌اعتمادی به این شبکه‌ها همین سیاست محدودیت‌آفرین است..
چرا نباید خبرنگار در آنجا با آن فرد روحانی و آن خانم و مردم حاضر در صحنه گفت‌وگو کند؟ چرا گمان می‌کنید که با نشان ندادن این رویدادها، مشکلات حل می‌شود و انتشار آنها تبلیغ علیه نظام است؟ با ریختن آشغال زیر فرش، خانه تمیز نمی‌شود.

چرا خود را یک طرف دعوا تعریف می‌کنید؟ چرا آن روحانی نباید جلوی دوربین و به لحاظ اخلاقی و شرعی و سیاسی از کار خود دفاع کند؟ چرا آن خانم نباید توضیح دهد که آنجا چه می‌کرده؟ و چرا این اندازه عصبانی شده است؟ چرا مردم حاضر در صحنه نباید برداشت خود را از این واقعه بگویند؟ چرا دادستان و حقوقدانان و روان‌شناسان و جامعه‌شناسان نباید در این زمینه از منظر حوزه تخصصی خود اظهارنظر کنند؟ چرا نباید از مراجع‌تقلید در این زمینه سوال شود و آنان هم فتوا و نظر خود را بگویند؟ اگر این نظرات مطرح شود، کم‌کم جامعه به‌سوی تعادل و تفاهم حرکت خواهد کرد. چرا مدیران استان قم توجه نکرده‌اند که در این مذهبی‌ترین شهر کشور، زنان این اندازه عصبانی هستند؟ آیا جز این است که بیش از دیگران خود را تحت فشار و مضیقه می‌بینند؟

🔹به‌جای صرف نیرو برای شناسایی عوامل انتشار که باید به آن جایزه داد، بهتر است نیروی خود را مصروف شناسایی عوامل ناهنجاری و تنش کنیم. متاسفانه باید گفت که مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که برخلاف تصور عمومی وضعیت مذهب و احترام به روحانیت در قم مطلوب‌تر از شهرهای دیگر نیست و این دلیلی جز تجربه زیسته مردم قم نمی‌تواند داشته باشد.

https://hammihanonline.ir/fa/tiny/news-13682

@javadrooh

📱 روایت‌های مجازی: یکی از ایده‌پردازان بنیادگرایی اسلامی، "جریان انقلابی" را هم خالص‌سازی کرد.

@javadrooh