راهبرد

🖋 یادداشت راهبرد: رانت یک نسل

▪️درباره دانشجویانی که در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ نقش‌آفرین بودند

👈 محمدجواد روح

✍ از در رفتند یا خود را از دیوار بالا کشیدند؛ قبل‌اش به بزرگان گفته بودند یا برای آنان هم، سورپرایز بود؛ بالا رفتند که بازرگان را پایین بکشند یا نقش‌شان در سقوط دولت موقت در حد قطره آخر برای لبریز شدن جام بود؛ ناخواسته کلید جنگ را زدند یا خودخواسته قطع رابطه با آمریکا را؛ یا نه، هیچ‌کدام این‌ها نبود. فقط اعتراضی دانشجویی بود به پذیرش شاه مخلوع در خاک ایالات متحده؟

✍ آنچه کمتر به آن پرداخته شده، تحلیل و ارزیابی نسلی است که برای پیشبرد اهداف خود (چه آن را اعتراضی خُرد و مقطعی بدانیم و چه بسترساز تغییر مناسبات کلان سیاست داخلی و خارجی ایران)، سراغ گزینه تسخیر سفارت قدرت اول جهان و لیدر بلوک غرب در دنیای دوقطبی آن زمان رفت؛ نسلی که در مقطع تسخیر سفارت، جوانانی بودند بین ۲۰ تا حداکثر ۳۰سال. همان نسلی که یک سال پیش از آن، خیابان‌ها را پر کرده بود و حکومت شاه را فرو کشیده بود؛ حکومتی که مدعی پنجمین ارتش دنیای آن زمان بود.

✍ حال، بیاییم و از درون به آن انقلاب بنگریم. خود را نه جای رهبران انقلاب که به جای جوانان و نوجوانانی تصور کنیم که نیروی پیش‌برنده انقلاب بودند. مخصوصا، دانشجویان آن زمان.

✍ طیف باتجربه‌تر این دانشجویان آنهایی بودند که در کنفدراسیون و انجمن‌های اسلامی اروپا و آمریکا از سال‌ها قبل با شکل دادن کمپین‌ها و تجمعات و ارسال مکاتبات به نهادها و سازمان‌های حقوق‌بشری و روشنفکران و رسانه‌ها، گفتمان و نیروی اپوزیسیون انقلابی را پژواکی جهانی می‌بخشیدند.

✍ طیف رادیکال‌تر، دانشجو-چریک‌هایی بودند که از آخرین سال‌های دهه ۱۳۴۰ در قالب سازمان‌هایی چون مجاهدین خلق و چریک‌های فدایی (و به شکل محدودتر: مؤتلفه اسلامی و حزب ملل اسلامی) سر برآوردند و عملیات تروریستی پیچیده‌ای را هم به اجرا درآوردند؛ اما از سال ۱۳۵۴ به بعد، از درون و بیرون ضربه خوردند و رهبران و کادرهای آنان یا اعدام شدند و یا زندانی و فراری.

✍ در کنار این دو دسته، نیروی سومی هم از جوانان و دانشجویان شکل گرفته بود که شاید سازمان و تشکیلات و روابط دو دسته نخست را نداشتند، اما نکته قوت آنان پیوند داشتن با مؤثرترین نیروی انقلاب -یعنی نهاد روحانیت- بود.

✍ این طیف، پیش از انقلاب چندان ظهور و بروزی نداشت. بخشی بود از انبوه خلق انقلابی، یا حداکثر حلقه وصل روحانیت انقلابی، روشنفکران دینی و بدنه اجتماعی. آنان، البته همچون دیگر جوانان چپ‌ مذهبی گفتارهای علی شریعتی را به گوش جان می‌شنیدند، بعضاً نوشته‌های حبیب‌الله پیمان را می‌پسندیدند و به «امتی‌ها» نزدیک بودند، به روحانیونی چون مطهری و طالقانی و منتظری و لاهوتی هم گرایش داشتند؛ اما خیلی زود و در لحظه انقلاب و پس از آن، نقطه کانونی را دریافتند و به گردش حول شمع امام شتافتند.

✍ وضعیت این طیف از جوانان و دانشجویان فرق داشت. آنان نه سازمانی چون مجاهدین خلق و چریک‌های فدایی داشتند که خود را انقلابیون اصیل بپندارند و انقلاب و رهبری آن را صرفاً مرحله‌ای در پیشاانقلاب بدانند و به تحقق «مرحله نهایی» امیدوار باشند و نه چون جبهه ملی، نهضت آزادی و حزب توده نیروها و تشکیلاتی باسابقه و استخوان‌خردکرده بودند که خود را نیرویی هم‌وزن روحانیت و رهبری انقلاب انگارند.

✍ این جوانان، هیچ‌یک از این سوابق و پشتوانه‌ها را نداشتند که به خود غره شوند. اما در عوض، پشتوانه‌ای داشتند که از همه آن پشتوانه‌ها وزین‌تر بود و نهایتاً هم، همه روند معادلات پس از انقلاب را شکل داد و همه تصورات را برهم‌زد. آن پشتوانه، همان عبارتی بود که تسخیرگران سفارت در نامی که برای خود برگزیدند، آن را به کار بردند: «پیروی از خط امام».

✍ با این پشتوانه بود که دانشجویان خط امامی، یک‌شبه از ناکجا‌آباد تاریخ و از بین انبوه خلق انقلابی برکشیده شدند. آنان نه با بالا رفتن و گذشتن از دیوار سفارت آمریکا که با محور قرار دادن خانه کوچک امام در قم (و سپس جماران) بود که برآمدند و شکل گرفتند و بسیاری از آنان به نیرویی مؤثر در دهه‌های بعد (به‌ویژه دهه‌های هفتاد و هشتاد) ارتقاء یافتند.

✍ اصولاً، این «پیروی از امام» بود که تسخیر سفارت را از اعتراضی دانشجویی به رخدادی تاریخ‌ساز و بین‌المللی تبدیل کرد.

✍ فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی هرچه پرده ابهام بود از برابر چشمان‌شان ربود. چنین شد که همان دانشجویان و جوانان استخوان ترکاندند و پوست انداختند. پوسته انقلابی‌گری دیگر بر تن‌شان نمی‌آمد. کندند و خرقه اصلاح‌طلبی پوشیدند. لیدر و تئوریسین و استراتژیست اصلاحات شدند. به جای دیوارنوردی از راه‌گشایی گفتند. به جای تندروی، از میانه‌روی. به جای یک‌شبه رفتن، از گام‌به‌گام راه سپردن. و به‌تدریج، به جای امام از بازرگان.

🔅متن کامل یادداشت را در لینک زیر بخوانید:

https://B2n.ir/z81203

@javadrooh

hammihanonline.ir

رانت یک نسل

درباره دانشجویانی که نقش‌آفرین ۱۳ آبان ۱۳۵۸ بودند

👍9❤1

1.93K views07:25