❗️تمرین نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه قره‌باغ / ایراس

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

#برگی_از_تاریخ #فرهنگی
❗️جنگ مرو؛ آغار فرآیند جدایی ماورالنهر از ایران

🔰تا زمان فتحعلی شاه خوانین مرو و بخارا و خیوه و سایر نواحی ترکستان از دولت ایران اطاعت می نمودند و پادشاهان ایران نیز فرامینی به نام آنان صادر می کردند و ایران نسبت به آنان حاکمیت صوری داشت ولی پس از شکستهای ایران از روسیه و ضعفی که عارض دولت ایران شد، خوانین مزبور دیگر اعتنایی به حکومت تهران نداشته و خود را مستقل می دانستند.

🔹بطوری که در سال ۱۸۴۹ محمد امین خان پادشاه خوارزم سفیری به نام عطانیاز محمد برای تبریک جلوس ناصرالدین شاه به تهران فرستاد و دولت ایران نیز رضاقلیخان هدایت را به عنوان سفیر فوق العاده به خوارزم اعزام نمود.جنگ دوم هرات و معاهده صلح پاریس و گرفتاری هایی که متعاقب آن گریبانگیر ایران شد باعث گردید که باز هم از نفوذ ایرانیان در ترکستان و ماوراءالنهر کاسته شود. دولت روسیه از این امر نهایت استفاده را نمود و چون میدان را خالی از رقیب دید، از گرفتاری انگلستان در شورش هند استفاده نموده شروع به تحریک ترکمن‌ها علیه دولت ایران و فرستادن هیئت‌های نظامی به آن نواحی کرد.

🔹در سال ۱۸۵۷ سلطان مراد میرزا والی خراسان هشتاد نفر از سران ترکمن را برای مذاکره به مشهد دعوت کرد و وقتی خوانین مزبور که همگی کم و بیش در قتل و غارت شهرها و دهات ایران دست داشتند در آن شهر جمع شدند دستور داد آنان را زندانی کردند. آنگاه در رأس سپاه نیرومندی عازم مروشد و به آسانی آن شهر را تصرف کرد. سپاه محمد امین خان متواری شد و خود وی نیز دستگیر گردید و سرش را بریده برای ناصرالدین شاه به تهران فرستادند.سه سال بعد سلطان مراد میرزا در گذشت و پسرش حمزه میرزا حشمت الدوله به جای او به والیگری خراسان منصوب شد. ترکمن‌ها از اختلاف بین حمزه میرزا و قوام الدوله وزیر خراسان استفاده نموده مرو را مجددا تصرف نمودند. حمزه میرزا در ژوئیه ۱۸۹۰ در رأس سپاهی عازم ترکستان شد. در نبردی که در ۲۵ سپتامبر آن سال در حوالی مرو بین ایرانیان و ترکمنها روی داد سواره نظام ترکمن به سپاه ایران حمله شدیدی نموده و توپخانه ایرانیان را تصرف کرد. سپاه ایران شکست فاحشی خورد و با دادن تلفاتی سنگین متلاشی شد.

🔹در واقع جنگ مرو آخرین زورآزمایی ارتش ایران در قرن نوزدهم بشمار میرود. پس از این شکست دیگر هیچگونه کوششی برای تصرف مجدد نواحی آسیای مرکزی از طرف ایرانیان به عمل نیامد. در دسامبر ۱۸۹۱ ترکمن‌ها به سرخس حمله نمودند ولی شکست خوردند و تعدادی از توپهایی که در جنگ مرو به دستشان افتاده بود مسترد گردید. از این تاریخ روس‌ها که مانعی در برابر خود نمی دیدند شروع به پیشروی در ترکستان و ماوراءالنهر نمودند.

https://iras.ir/?p=2986
منبع: تاریخ روابط خارجی ایران

🌐تهیه شده در تحریریه ایراس

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️دیپلماسی سبقت گازی باکو

🟢 جمهوری‌ آذربایجان در سال‌های اخیر با سرمایه‌‌گذاری‌های عظیمی که به کمک کشورهای دیگر و شرکت‌های بین‌المللی انجام داده، توانسته خود را به یکی از مهم‌ترین بازیگران بازار گاز منطقه و جهان تبدیل کند. اقتصاد این همسایه شمال‌غربی ایران، شدیدا به درآمدهای گازی وابسته است و این کشور با ساخت خطوط لوله استراتژیک در منطقه قفقاز، جایگاه خود را به‌عنوان تولیدکننده‌ای قابل‌اتکا تثبیت کرده و حالا به دنبال گسترش برنامه گازی تهاجمی مدنظر علی‌اف است.

🟢 برنامه باکو برای سبقت گازی از ایران در منطقه، بازارهای کنونی تهران در آنکارا و بغداد را هدف قرار داده و در حال گسترش به‌سوی آسیای‌میانه از شرق و اروپا از غرب است.

🟡 در این گزارش برنامه جمهوری‌آذربایجان برای رقابت با بخش انرژی ایران را بررسی شده است👇
https://iras.ir/?p=2994

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️جایگاه چین در راهبرد سیاست خارجی آمریکا

🔹سیاست‌های مبهم دولت آمریکا در برابر چین نشان از راهبرد‌های ناکام واشنگتن طی سال‌های اخیر در این رابطه است. دولت آمریکا طی هفته‌های اخیر توافق‌های خود را با تایوان در زمینه نظامی، با وجود هشدار‌های مکرر چین، توسعه داده است.

🔸در میانه این تشدید تنش‎ها، رسانه‌های آمریکا فاش کردند که این کشور طی یک سال اخیر نظامیان ارتش تایوان را آموزش داده است.

🔹علاوه بر این آمریکا تحرکات نظامی خود را در آسیا افزایش داده و به نظر می‌رسد که تنش میان پکن و واشنگتن در حال عمیق‌تر شدن است.

🔸پایگاه «فارین پالیسی» طی گزارشی با عنوان «اختلال مبهم بایدن در زمینه سیاست تجاری در برابر چین»، در این باره می‌نویسد «دولت بایدن باید در زمینه روابط تجاری و اقتصادی میان چین و آمریکا چه اقدامی انجام دهد؟ اخیرا نماینده تجاری آمریکا راهبرد مورد انتظار دولت بایدن در قبال چین را اعلام کرد، موضوعی که گفته می‌شود نتیجه ماه‌ها رایزنی و مشورت است.»

🔹این گزارش می‎گوید «اگر اینگونه باشد، داشتن این موضوع سخت است که مقام‎های آمریکا طی چند ماه اخیر روی چه موضوعی کار کرده‎اند؛ حاصل آن کمتر از یک سیاست و یا راهبرد است و آن‌ها اکنون دقیقا نمی‌دانند که باید در برابر چین چه کاری انجام دهند.»

🔸«فارین پالیسی»، می‌نویسد «سردرگمی کنونی دولت بایدن قابل درک است؛ در ۲ دهه گذشته، آمریکا ۲ رویکرد متفاوت را دنبال کرده است که هر کدام از آن‌ها با اقدامات خود شکست خورده‎اند. یکی از این رویکردها، راهبرد چندجانبه‌ای بود برای درگیر کردن چین در شبکه قوانین تجارت و و تبدیل کردن این کشور به پاسخگو و مسئول در قبال اقتصاد جهان.»

🔹این گزارش در تشریح رویکرد دوم، می‌افزاید «رویکرد دیگر شامل استفاده دوجانبه از تعرفه و تحریم‌ها تا چین را مجبور به کاهش تعرفه‌ها و مسیر‌های تجاری خود کند.

🔸این پایگاه آمریکایی در ادامه می‌نویسد «هیچ کدام از این رویکرد‌ها تاثیری در تغییر رفتار اقتصادی چین به همراه نداشته است.»

🔹در همین حال پایگاه «گلوبال ترید ریویو» درباره راهبرد دولت آمریکا در قبال چین می‌نویسد «راهبرد دولت کنونی آمریکا با راهبرد دونالد ترامپ تغییر محسوسی ندارد و ادامه همان سیاست‎هاست.»

🔸این گزارش می‌گوید «در حالی که دولت بایدن پس از ماه‌ها انتظار راهبرد خود را در قبال چین اعلام کرد، اما این راهبرد تغییری با سیاست دولت ترامپ نداشت؛ دولت کنونی آمریکا می‌گوید که نمی‌خواهد روابط خود را با چین ملتهب کند، اما درباره ضرورت دفاع از منافع اقتصادی آمریکا تا حدودی صحبت می‌کند.»

🔹همچنین «فایننشال تریبون» نیز درباره تنش میان چین و آمریکا به نقل از یک مقام پیشین پنتاگون می‌نویسد که «آمریکا از پیش تمامی جنگ را در برابر چین باخته است.»

🔸این مقام ارشد وزارت دفاع آمریکا گفته که «آمریکا در پاسخ به تهدیدات سایبری و دیگر تهدیدات برخاسته از سوی چین شکست خورده است.»

https://iras.ir/?p=2997

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️چاپ و انتشار کتاب ایران از آغاز تا آیت الله خمینی

🔰 با حمایت بنیاد ابن سینا کتاب" ایران از آغاز تا آیت الله خمینی" توسط انتشارات صدرای مسکو چاپ و منتشر گردید.

📌اثر فوق به تاریخ ایران از زمان ایجاد نهادهای دولتی و سیستم یکپارچه و بی نظیر پستی و بانکی توسط هخامنشیان و انتقال دستاوردهای آنها به اوراسیا پرداخته و در ادامه تاریخ پس از اسلام و تاریخ معاصر را تببین کرده و در نهایت به انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ و علل و عوامل آن ختم می شود.

📌در این کتاب، فصلی جداگانه به جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس در برابر تجاوزات رژیم بعث اختصاص داده شده است.

📌این کتاب به قلم آلکس گروموف نویسنده و مورخ روس و با مقدمه سفیر محترم جمهوری اسلامی در مسکو آقای دکتر جلالی تالیف شده است و دارای تصاویر بسیار زیادی است که برای اولین بار در روسیه منتشر می شوند.

📌جلد بعدی این اثر با "نام ایران در قرن بیستم" به طور جامع به تاریخ معاصر ایران و به ویژه انقلاب اسلامی تا آغاز دوران رهبری آیت الله خامنه ای می پردازد.

https://iras.ir/?p=3000

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️کمپانی نورینکو (NORINCO) چین از مجموعه سامانه های پدافند هوایی جدیدش رونمایی کرد. / ایراس

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️مشکلات مربوط به ما نیست، مشکلات مربوط به اروپایی‌ها است

🔰 هفته انرژی روسیه که مهمترین رویداد بین المللی حوزه انرژی در این کشور است به روال هر ساله در مسکو برگزار شده است. در این رویداد که با حضور مهمانان بلندپایه خارجی برگزار شد، ولادیمیر پوتین سخنان مهمی را مطرح کرد که در اینجا خلاصه ای از آن را می بینیم:

🔹بله، ما در اقتصاد مشکل داریم. در کشور ما، مانند سایر نقاط جهان، درآمد جمعیت کاهش یافته است. ما خیلی نگران این موضوع هستیم.

🔸اگر رویکردهای شفاف برای تصمیم گیری نهایی ایجاد کنیم، در مسیری که در دستور کار محیطی قرار داریم حرکت می کنیم. در غیر این صورت، عدم توازن وجود خواهد داشت، مانند بازار گاز اروپا امروز.

🔹طی ۹ ماه امسال، عرضه گاز به اروپا ۱۵ درصد افزایش یافته است. مشکلات مربوط به ما نیست، مشکلات در خود اروپایی‌ها است … آنها حجم مورد نیاز را به موقع به انبارهای زیرزمینی خود پمپ کردند، ۷۵ درصد آنها به تازگی پمپاژ شده‌اند. کاهش عرضه از سایر مناطق – ایالات متحده کاهش یافته است.

🔸ما حتی منابع را از طریق سیستم انتقال گاز اوکراین افزایش دادیم. امسال افزایش از طریق سیستم انتقال گاز اوکراین مازاد بر تعهدات قراردادی ما برای ترانزیت تقریباً ۱۰درصد خواهد بود. دیگر نمی توانید آن را افزایش دهید. همه به ما اشاره می کنند – عرضه را از طریق اوکراین افزایش دهید. بزرگ شدن خطرناک است. GTS چندین دهه است که در آنجا تعمیر نشده است، در آنجا، اگر فشار افزایش یابد، به طور کلی ترکیده می شود، اروپا این مسیر را کاملاً از دست می دهد.

🔹ما به تازگی مانورهایی را انجام دادیم – Zapad -2021، این یک مانور بزرگ است و ما آن را در قلمرو خود انجام دادیم. شرکای موسوم به آمریکایی ما نیز چنین مانورهای گسترده ای را انجام می‌دهند، اما هزاران کیلومتر با قلمرو ملی خود فاصله دارند.

🔸شرکای ما، در واقع، خودشان تمام توافقاتی را که قبلاً انجام شده بود، از جمله اقدامات اعتمادسازی در اروپا، از بین می برند. این مربوط به گسترش شرق ناتو است.

🔹نگرانی‌ها مبنی بر اینکه دموکراسی در روسیه از بین رفته است بسیار اغراق آمیز است … نگران ما نباشید، درباره خودتان بهتر فکر کنید، آنچه در آنجا اتفاق می‌افتد.

🔸دموکراسی به طرق مختلف درک می‌شود. آزادی بیان، آزادی دین، سازماندهی، برگزاری رویدادهای دسته جمعی در خیابان‌ها … آن زمان است که در اروپا و ایالات متحده، رویدادهای مختلف جمعی با گلوله‌های لاستیکی و گاز اشک آور پراکنده می‌شوند – آیا این آزادی است یا نه؟ چیزی شبیه آزادی نیست.

🔹پارلمانتاریسم در اروپا امروز از مشکلات بزرگی رنج می برد … آیا ما ایراداتی داریم؟ بله داریم. اما این بدان معنا نیست که ایرادات ما از آنها بیشتر است. من فکر می کنم حتی کمتر است.

🔸کارگزاران خارجی از فعالیت‌های سیاسی یا هرگونه فعالیت حرفه‌ای دیگر منع نمی‌شوند. آنها فقط باید ثبت نام کنند. در ایالات متحده برای این موضوع بعضاً تعقیب کیفری تعیین می شود. ما می‌دانیم که چه می‌کنیم و آنچه را که به نفع فدراسیون روسیه است را انجام می‌دهیم.

🔹من فکر می کنم طبیعی نیست که روزنامه نگاران تحت تعقیب قرار بگیرند. به هر حال، اگر تعداد روزنامه نگاران کشته شده، تعداد روزنامه نگاران مجروح در سراسر جهان را در نظر بگیریم، نگاه کنید که در کجا و چه چیزی در جهان اتفاق می‌افتد. متأسفانه، روسیه تنها کشوری نیست که این اتفاق در آن رخ می دهد.
https://iras.ir/?p=3015

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

#برگی_از_تاریخ #فرهنگی
❗️از دست رفتن ناحیه نفت خیز قطور در دولت قاجار

🔰سال ۱۸۷۷ دولت روسیه به بهانه اینکه می خواهد اتباع اسلاو نژاد سلطان عثمانی را از ظلم و ستم این دولت نجات دهد با مردم کشورهای صربستان رومانی و بلغارستان همدست شد و در ۲۴ آوریل آن سال به عثمانی اعلان جنگ داد.

🔹روسها در مدت کوتاهی توانستند سپاه عثمانی را در بلونا شکست داده و تا قریه سان استفانو در نزدیکی استانبول پیشروی کنند. سلطان عثمانی ناچار تقاضای صلح کرد و به موجب عهدنامه سان استفانو که در ۳ مارس ۱۸۷۸ منعقد گردید به نواحی مزبور استقلال داد و روسیه نیز امتیازات مهمی از قبیل تصرف ایالات قارص و اردهان در آسیا و ایالت دوبروجا در اروپا به دست آورد.

🔸در جریان این جنگ دولت ایران یک سپاه ده هزار نفری در خوی متمرکز کرد تا از حمله احتمالی روس‌ها به عثمانی از طریق ایران جلوگیری کند و یک سپاه بیست هزارنفری هم در کردستان و کرمانشاه مستقر نمود تاعثمانی‌ها را از تجاوز به خاک ایران باز دارد. دولتهای انگلستان و اتریش که از شکست عثمانی بسیار ناراضی بوده و پیمان سان استفانو را کاملا به ضرر خود می دانستند مقدمات تشکیل کنفرانسی را برای تعیین تکلیف متصرفات روسیه فراهم نمودند.

🔹کنگره مزبور از ۱۳ ژوئن تا ۱۳ ژوئیه ۱۸۷۹ در برلن منعقد گردید و قسمت مهمی از امتیازاتی را که روسیه در جنگ به دست آورده بود از وی گرفت و آن دولت فاتح را به صورت یک کشور مغلوب در آورد. استقلال بلغارستان و صربستان به رسمیت شناخته شد و دولت عثمانی تحت نظارت دولتهای بزرگ اروپایی قرار گرفت و در حقیقت انگلستان روسیه را از فتوحات خود محروم کرد و موقعیت خود را در عثمانی تحکیم نمود.

🔸ضمنا به موجب ماده ۱۰ پیمان برلن مقرر گردید ناحیه قطور راکه عثمانی‌ها در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه بدون هیچگونه دلیلی منصرف شده بودند به ایران مسترد نمایند. دولت عثمانی به آسانی زیر بار نمی رفت تا اینکه سرانجام با وساطت دولت انگلیس و با بی میلی حاضر به استرداد قطور شد. در نوامبر ۱۸۷۹ دولت ایران قوایی به فرماندهی محمدصادق خان امین نظام به آن ناحیه فرستاد و نوزده قریه ناحیه قطور را که در حدود سی سال در تصرف عثمانی‌ها بود اشغال کرد.

🔹اما مسئله تعیین قطعی سرحدات ایران و عثمانی همچنان بلاتکلیف ماند و بعد از آن هم تا سی و پنج سال بعد به علت اختلافات و رقابتهای سیاسی تعیین نشد تا اینکه در چهارم نوامبر ۱۹۱۳ به اصرار دولت انگلستان پروتکلی درباره تعیین سرحدات در کشور در استانبول به امضا رسیدو یکبار دیگر کمیسیون چهارجانبه شروع به علامت۔ گذاری سرحدات ایران و عثمانی کرد و در ظرف یکسال یعنی چند روز قبل از شروع جنگ جهانی اول به کار خود خاتمه داد.

🔸در نتیجه اعمال نظر دول خارجی و ضعف شدیدی که در آن هنگام دامنگیر ایران شده بود در حدود هزار کیلومتر مربع از اراضی متعلق به ایران واقع در شمال و جنوب قصر شیرین به دولت عثمانی واگذار شد. در اراضی مزبور بعدها معادن نفت مهمی کشف گردید و امروزه قسمت عمده صادرات نفت عراق از چاههای نفت خانه و خانقین تامین می شود.

منبع: تاریخ روابط خارجی ایران

🌐تهیه شده در تحریریه ایراس

https://iras.ir/?p=3009
📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️نظر پوتین در مورد احتمال کناره‌گیری از سیاست چیست؟

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در مورد احتمال کناره‌گیری از قدرت و مشارکت نکردن در انتخابات ریاست‌جمهوری سخن گفت.
اسپوتنیک به نقل از ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه خبر داد، همچنان زمان زیادی تا موعد برگزاری انتخابات آینده مانده و پرداختن به این مساله می‌تواند موجب اخلال در اوضاع کشور شود.

این رسانه روسی که بخش‌‌هایی از گفت‌وگوی پوتین با شبکه سی‌ان‌بی‌سی را منتشر کرده، به نقل از رئیس‌جمهور این کشور افزود: فعلاً ترجیح می‌دهم که شرایط در کشور آرام و باثبات باشد تا تمامی نهادهای دولتی با اعتمادبه‌نفس به کار خود ادامه دهند.

با این حال او گفت که هنوز تصمیم قاطعی در این باره نگرفته است./اعتمادآنلاین

https://iras.ir/?p=3019

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

❗️استفاده از متروی مسکو با سیستم تشخیص چهره

سیستم Face Pay در دویست و چهل ایستگاه مترو مسکو از امروز فعال گردید. از این به بعد می توانید از این طریق هزینه مترو را بپردازید. مسکو اولین شهر در جهان است که با این وسعت و گستردگی سیستم Face Pay را راه اندازی کرده است. / میرتودی

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE

#اختصاصی #قسمت_اول
❗️سیاست خارجی دولت سیزدهم ایران در آسیای مرکزی: اولویت‌ها و راهکارهای پیشنهادی

✍🏻ولی کالجی در مطلبی تفصیلی برای ایراس، 20 اولویت و راهکار مهم را برای سیاست خارجی دولت جدید پیشنهاد داده‌اند:

1️⃣ بازگشت عملی و غیر شعاری منطقه آسیای مرکزی به جایگاه و منزلت استراتژیک در سیاست خارجی ایران (تجربه نیمه اول دهه 1370 در دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی)

🔰در صورت یک نگاه واقع بینانه، غیر سیاسی و غیر جناحی و مبتنی بر واقعیت‌های سیاست خارجی ایران در دولت‌های مختلف در سی سال گذشته‌ می‌توان به این واقعیت اشاره نمود که منطقه آسیای مرکزی (قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان) تنها در مقطع ابتدایی دهه 1990 میلادی (دهه 1370 شمسی) یعنی دولت‌های اول و دوم مرحوم هاشمی رفسنجانی همراه با منطقه قفقاز از جایگاه و منزلت استراتژیک برای ایران برخوردار بود که دلیل اصلی آن نیز فضای خاص سیاسی، روحی- روانی و ژئوپولیتیکی ناشی از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، وقوع جنگ داخلی در تاجیکستان و جنگ قره­باغ بود. در این مقطع کوتاه، نگرش و رویکرد سیاست خارجی ایران در تمامی ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی به منطقه، متاثر از یک نگرش راهبردی بود و بخش مهمی از ظرفیت و توان دستگاه دیپلماسی کشور و بسیاری از نهادها و وزارتخانه‌ها بر جمهوری‌های آسیای مرکزی و قفقاز متمرکز شد که برآیند آن شکل گیری «ستاد جمهوری‌های سابق شوروی» به ریاست رئیس جمهور وقت، مرحوم هاشمی رفسنجانی بود که بسیاری از تصمیمات سطوح بالا و ستادی در رابطه با منطقه در آن اتخاذ‌ می‌شد. اما متاسفانه پس از این مقطع و با فروکش کردن التهاب‌ها و فضای خاص سیاسی، روحی- روانی ناشی از فروپاشی شوروی که پایان جنگ داخلی تاجیکستان و نیز جنگ اول قره باغ همراه بود، «ستاد جمهوری‌های سابق شوروی» منحل شد و به تدریج مناطق آسیای مرکزی و نیز قفقاز نیز از جایگاه و منزلت استراتژیک در دولت­های سید محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حسن روحانی خارج شد. در واقع، مناطق دیگری مانند افغانستان، عراق و خلیج فارس در اولویت و منزلت استراتژیک سیاست خارجی ایران قرار گرفت. بدین ترتیب، منطقه آسیای مرکزی در کنار منطقه قفقاز تبدیل به «مناطق با اهمیت، اما غیر استراتژیک» در سیاست خارجی ایران شد. شاید بتوان یکی از دلایل اصلی این تغییر رویکرد را نوع نگرش و تعریف سیاستگذار ایرانی به مفهوم و منزلت «استراتژیک» دانست که به طور سنتی در مقابل تهدید تعریف‌ می‌شده است. در واقع، نگاه استراتژیک ایران متناسب با تهدیدات و چالش‌های جدی بوده است که در مناطق یاد شده به ویژه پس از حملات نظامی آمریکا به عراق و افغانستان، امنیت و منافع ملی را با تهدید مواجه ساخته بود. حال آن که این مسئله در قبال مناطقی چون آسیای مرکزی و حتی قفقاز صادق نبود و پایان یافتن جنگ‌های داخلی تاجیکستان و جنگ اول قره باغ، سیاستگذار ایرانی این احساس را داشت که دیگر از ناحیه مناطق آسیای مرکزی و قفقاز، تهدیدی وجودی و استراتژیکی متوجه منافع و امنیت ملی ایران نیست.

🔰اما واقعیت آن است که در نگرش‌های جدید و نوین به مفهوم استراتژیک، نمی‌توان تنها از منظر سلبی و منفی به این موضوع نگریست. در این راستا، جایگاه و منزلت استراتژیک یک کشور یا منطقه تنها به صورت سلبی و در مقابل تهدید وجودی تعریف نمی‌شود و فرصت‌ها و ظرفیت‌های استراتژیک نیز موضوعی است که‌ می‌تواند به یک منطقه یا کشور جنبه و منزلت استراتژیک ببخشد. لذا از این منظر ضرورت دارد پس از گذشت سه دهه و تجربیات دولت‌های مختلف، این نگرش تغییر کند و منطقه آسیای مرکزی در دولت سیزدهم همانند مقطع ابتدایی دهه 1990 میلادی (دهه 1370 شمسی) یعنی دولت‌های اول و دوم مرحوم هاشمی رفسنجانی به صورت عملی و عینی و نه شعاری و تبلیغاتی، به جایگاه و منزلت استراتژیک سیاست خارجی ایران برگردد و جایگاه آن از یک «منطقه مهم اما غیر استراتژیک» به «منطقه مهم و استراتژیک» ارتقاء پیدا کند. این موضوع باید فارغ از تحولات افغانستان، عراق و خلیج فارس مورد توجه قرار گیرد و نفس ظرفیت‌ها و جایگاه منطقه آسیای مرکزی به صورت ایجابی و مستقل مورد توجه سیاستگذار ایرانی قرار گیرد تا در نتیجه این تغییر و تحولات، سطح بالاتر و منسجم تری از توجه دستگاه‌های سیاستگذاری و اجرایی کشور به این منطقه مهم پیرامونی ایران صورت گیرد.

🌐مطالعه یادداشت کامل:
https://iras.ir/?p=2779

📌به «ایراس» بپیوندید:
📎تلگرام
https://t.iss.one/joinchat/TwVmEsJtqEJZ8fNu

📎اینستاگرام:
https://www.instagram.com/iras_institute/

@IRAS_INSTITUTE