1. Turli holatlardan himoyalanish. Bu degani kortej o`zgartirishlardan
himoyalangan bo`ladi, rejali (bu yomon) va tasodifiy (bu yaxshi) o`zgarishlardan xalos bo`ladi.
2. Kichik hajm. So`zlar bilan ifodalamasdan. 50
3. Kortejdan lug`at kaliti sifatida foydalanish mumkin:
Kortej afzalliklari haqida bilib oldik. Endi kortej bilan qanday ishlashni ko`ramiz.
Bu xuddi ro`yxatlar bilan ishlashga o`xshaydi. Bo`sh kortejni yaratamiz:
Bir elementli kortejni yaratamiz:
Stop. Satr paydo bo`ldi. Bizga esa kortej kerak. Qanday qilib kortejga ega bo`lamiz?
Ura! Ishladi! Hamma gap vergulda. Qavuslar bu yerda hech nimani anglatmaydi.
Kortejni yana quyidagicha yatish mumkin.
Lekin qavus qo`yish lozim, ba’zi bir holatlar borki qavuslar juda kerak. Tuple()
funksiyasi yordamida iteratsiyalangan obyektdan kortej yaratish mumkin:
Kortejning elmentlariga ham ro`yxatlardagi kabi indeks bo`yicha murojat
qilish mumkin (masalan: element nechanchi indeksdaligini bilish uchun). Bunda
ham indekslash 0 (nol) dan boshlanadi ya’ni 6 ta elementdan iborat kortejning 51
indeksi 0..5 gacha bo`ladi. Kortej indeksi esa [] operatori orasiga beriladi. Agar bizga
kortejning elementilarini teskaridan chiqarish kerak bo`lsa uning indeksini manfiy
(masalan: kortej[-5]) beramiz. Quyidagi misolda shularni ko`rib chiqamiz.
Natija: Kortej kesmasi
Kortejning biror qismini bo`lagini ya’ni kesmasini ajratish uchun(masalan: 2
elementidan to 5-chi elementigacha) uning indekslari orasiga-ikki nuqta(:)
qo’yamiz.
Natija: Kortejni o`zgartirish
Kortejlar ustida amal bajarayotganda “+” operatori orqali ikkita kortejni
qo`shishimiz mumkin, va bu konkatenatsiya deb ham ataladi.
Kortej elementlarini takrorlash uchun “*” operatoridan foydalanamiz. “+” va “*” operatorlarini kortejlarda qo`llaganimizdan so`ng yangi ko`rinishdagi kortejga
ega bo`lamiz

Kortejning funksiya va metodlari

Count(x)-kortejdagi x elementi sonini qaytaradi.
Index(x)-kortejdagi x elementining indeksini qaytaradi.
Any()-agar kortej elementi mavjud bo`lsa True qiymat qaytaradi, aks holda (kortej
bo`sh bo`lsa) False qiymat qaytaradi.
Max()-kortejning maksimal elementini qaytaradi.
Min()- kortejning minimal elementini qaytaradi.
Len()-kortejning uzunligini qaytaradi.
Sorted()-kortej elementlaridan iborat yangi tartiblangan ro`yxatni qaytaradi.
Sum()-kortej elementlari yig`indisini qaytaradi.
Elementni kortejga tegishli ekanligini tekshirish uchun in kalit so`zidan

Pythondagi lug`atlar kalit bo`yicha kirishga ruxsat etuvchi erkin obyektlarning tartiblangan jamlanmasi. Ularni yana assotsiativli massivlar yoki hesh jadvallar deb nomlaydilar. Soddaroq qilib aytadigan bo`lsak l ug’at xuddi manzillar kitobiga o’xshaydi, ya’ni biror insonning ismini bilgan holda uning manzili yoki u bilan bo’g’lanish ma’lumotlarini olish mumkin. Lug`atlar bilan ishlash uchun ham albatta uni yaratish kerak. Lug`atni yaratishni esa bir necha usullari bor.

Birinchidan literal yordamida:
Ikkinchidan dict() funksiyasi yordamida:
Uchinchidan fromkeys metodi orqali:
To`rtinchidan lug`at generatori yoradamida ular ro`yxat generatoriga juda
o`xshash: Lug`at metodlari
Dict.clear()- lug`atni tozalaydi.
Dict.copy()-lug`at nusxasini qaytaradi.
Classmethod dict.fromkeys(seq[, value])- Seq dan kalitni va Value qiymatlariga ega bo`lgan lug`atni yaratadi.
Dict.get(key[, default])-kalit qiymatini qaytaradi, lekin u bo`lmasa xatolik beradi,
default (jimlikda None) qaytaradi.
Dict.items()-juftliklarni qaytaradi(kalit, qiymat)
Dict.keys()- lug`atdagi kalitlarni qaytaradi Dict.pop(key[default])-kalitni yo`qotib qiymatni qaytaradi. Agarda kalit bo`lmasa defaultni qaytaradi.
Dict.popitem()- juftlikni o`chirib qaytaradi (kalit, qiymat). Agarda l ug`at bo`sh
bo`lsa KeyError istisnoni chaqiradi. Esingizda tursin lug`atlar tartibli emas.
Dict.setdefault(key [, default])-kalit qiymatni qaytaradi, lekin u bo`lmasa xatolik bermaydi, default qiymatga ega kalitni yaratadi (jimlikda None).
Dict.update([other])- other dan juftliklarni (kalit, qiymat) kiritib lug`atni to`ldiradi. Mavjud bo`lgan kalitlar qaytadan yoziladilar. None (eski lug`at) qaytaradi. Dict.values()-lug`atdagi qiymatni qaytaradi.
lug`atning qiymati: dict_values(['Gulnoza', '8', '1'])
lugatdagi juftliklar yani kalit va uning qiymatlari: dict_items([('ismi', 'Gulnoza'),
('yoshi', '8'), ('maktabi', '1')])
lugatning kalitlari: dict_keys(['ismi', 'yoshi', 'maktabi'])
lugatning nusxasi: {'ismi': 'Gulnoza', 'yoshi': '8', 'maktabi': '1'} To`plam (set & frozenset)
Pythondagi to`plam- tasodifiy tartibda va takrorlanmaydigan elementlardan
tashkil topgan “konteyner” deyiladi. To`plamni yaratamiz:
Misoldan ko`rinadiki to`plam lug`atdagi literalga o`xshash literalga egalik
qiladi, lekin leteral yordamida bo`sh to`plamni yaratib bo`lmaydi. To`plamdan takrorlanadigan elementlardan qutulish uchun foydalanish qulay bo`ladi :
To`plamlar bilan bir qancha operatsiyalarni bajarish mumkin: birlashmalalarni
topish, kesimlarni topish…
Len(s)- to`plamdagi elementlar soni(to`plam hajmi).
X in s- ‘x’ ‘s’ to`plamga tegishli bo`ladimi yo`qmi shuni tekshiradi
Set.isdisjoint(other)-agarda set va other umumiy elementlarga ega bo`lmasalar rost qiymat qaytaradi.
Set==other- set ning hamma elementlari otherga tegishli bo`ladilar otherni hamma
elementlari setga tegishli bo`ladilar.
Set.issubset(other) yoki set<=other-set ning hamma elementlari other ga tegishli
bo`ladilar.
Set.issuperset(other) yoki set>=other-analogik holat.
Set.union(other, …) yoki |other|…-bir qancha to`plamlar birlashmasi.
Set.intersection(other, …) yoki &other&…- kesib olish.
Set.difference(other, …) yoki -other-…-other ga tegishli bo`lmagan set ning
hamma elementlar to`plami.
Set.symmetric_difference(other); set^other- birinchi to`plamda uchraydigan,
lekin ularning ikkala to`plamning kesishmasida uchramaydigan elementlar.
Set.copy-to`plam nusxasi
To`plamni to`g`ridan-to`g`ri artiradiganoperatsiyalar
Set.update(other, …); set|=other| …- to`plam birlashmasi
Set.intersection_update(other, …); set&=other&…- to`plam kesishmasi Set.difference_update(other, ...); set -= other | ...-to`plam ayirmasi ference_update(other); set ^= other- birinchi to`plamda
uchraydigan, lekin ularning ikkala to`plamning kesishmasida uchramaydigan
elementlar tashkil topgan to`plam.
Set.add(elem)- to`plamga element qo`shadi.
Set.remove(elem)- to`plamdagi elementni o`chiradi. Agarda ko`rsatilgan element
to`plamda mavjud bo`lmasa KeyError ni qaytaradi.
Set.discard(elem)- gar to`plamda ko`rsatilgan element bo`lsa uni o`chiradi.
Set.pop()- to`plamdagi birinchi elementni o`chiradi, lekin top`lam elementlari tartib
bilan joylashmagani uchun birinchi element qaysiligini aniq ko`rsatib bo`lmaydi.
Set.clear()- to`plamni tozaydi.

Python 1 soatda

PowerPoint Pythonni o'rganamiz-1-qism

PowerPoint Pythonni o'rganamiz-1

PYTHON O'rnatib oling Python 3.9 versiyasi. Ushbu dastur oxirgi versiyasi bo'lib, tarkibida matn muharriri va terminal mavjud.