صنعت و اقتصاد
4.14K subscribers
9.16K photos
103 videos
12 files
8.84K links
به روزترین مباحث تحلیلی، صنعتی و اقتصادی ایران و جهان

instagram.com/industromy
twitter.com/industromy

مشاوره در خصوص صنعت، معدن، تجارت و توسعه پایدار :
https://zil.ink/industromy

admin : @armahdieh
Download Telegram
🔴 نیم‌قرن افت‌و‌خیز صادرات

✍️ موسی غنی‌نژاد



👈 نیم‌قرن است که با افت‌وخیزهایی در عرصه صادرات و واردات مواجه هستیم. مهم‌ترین مشکل صادرات ما، همان مشکل عمده اقتصاد است؛ یعنی وجود یک اقتصاد دولتی. اقتصاد دولتی در همه ابعاد و زمینه‌ها مانع رشد و توسعه اقتصاد کشور شده و صادرات هم یکی از مواردی است که از اقتصاد دولتی ضربه خورده است.

اگر موانع مستقیم و غیرمستقیم توسعه صادرات را در نظر بگیرید همه به دخالت دولت ختم می‌شود. تثبیت نرخ ارز، دخالت در تجارت خارجی، وضع قوانین و مقررات مزاحم و... موانع مستقیمی است که مانع توسعه صادرات می‌شود؛ مثال بارز آن ممنوعیت‌های صادراتی است که دولت وضع می‌کند. یا موانعی که به لحاظ بوروکراتیک در گمرک و وزارتخانه‌های مختلف ایجاد می‌کنند. این کار هزینه‌های تولید و صادرات را بالا می‌برد. در زمان‌های وفور درآمدهای نفتی اصولاً دولت دخالتی در صادرات ندارد و صادرات شکوفا می‌شود. اما به‌محض ایجاد مشکل یا جهش نرخ ارز دولت وارد می‌شود.

قیمت ارز یکی از مشکلات اصلی است؛ چون سیاست‌های غلط دولت موجب تورم شده و از طرفی دولت تلاش می‌کند نرخ ارز را ثابت نگه دارد. این روند باید متعادل شود. قیمت‌های نسبی باید به حال واقعی خودش برگردد. در این ایام سوالی مکرر مطرح می‌شود که آیا دلار آزاد مشکل‌گشاست؟ بله، اکنون اگر دلال‌ها آزاد گذاشته شوند، هر کالایی را که در کشور تولید شود می‌برند به کشورهای دیگر و می‌فروشند؛ چون سودآور است. به بازارهای مرزی نگاه کنید. افراد این بازارها را خالی می‌کنند و کالاها را به کشور همسایه می‌برند و می‌فروشند. با اینها می‌خواهید چه کنید؟ با برخوردهای امنیتی جلوی آنان را بگیریم؟ راه‌حل درستی است؟ نه، نیست. با تصمیم‌های مقطعی نمی‌توان مشکل را حل کرد.

این چالش‌ها  فقط در ایران وجود ندارد. در فرانسه هم همین انتقاد وجود دارد که چرا فلان محصول ناب داخلی به جای عرضه در بازار داخل، صادر می‌شود. خب طبیعی است که صادر شود. ارزش آن محصول بالاست. شما هم اگر می‌خواهی آن محصول را مصرف کنی باید هم‌اندازه قیمت صادراتی آن پرداخت کنی. اینجا گله می‌کنند که سیب و هندوانه درجه یک صادر می‌شود. خب طبیعی است که در بازار میوه و تره‌باری که دولت قیمت آن را تعیین می‌کند سیب صادراتی پیدا نکنید. اگر دولت دست از قیمت‌گذاری بردارد آن وقت کالای صادراتی در بازار داخل پیدا می‌شود، مخاطب هزینه آن را می‌پردازد و مصرف می‌کند.

علاوه بر قیمت‌گذاری و دخالت‌های تجاری، تغییر مداوم سیاست‌ها هم بر توسعه صادرات اثر می‌گذارد. در واقع این مشکل عدم اطمینان است که باعث کاهش سرمایه‌گذاری می‌شود. شبیه مشکلاتی که در صادرات داریم در واردات هم وجود دارد. مشکل اصلی اینجا به قیمت‌های نسبی و نرخ ارز برمی‌گردد. وقتی نرخ ارز پایین می‌آید، واردات همه چیز به‌صرفه است و تولید داخلی لطمه می‌بیند. همان قصه بیماری هلندی! پس برای واردات تعرفه می‌گذاریم و واردات کالاهای لوکس را ممنوع می‌کنیم یا تنها با تعرفه‌های بالا امکان آن را می‌دهیم. نتیجه افزایش قاچاق است.

تکرار ۵۰ساله یک مشکل نشان می‌دهد مشکل ما دیگر ندانستن نیست بلکه به نظر می‌رسد منافع عده‌ای ایجاب می‌کند که ندانیم راهکار حل مشکلات کدام است. گویا مصلحت نیست که ما پیشرفت کنیم. چراکه اگر جز این باشد هم راه مشخص است و هم راهکارها. مهم‌ترین مثالی که همواره می‌توان به آن اشاره کرد مثال کره جنوبی است. کشوری که با ایران تولید خودرو را آغاز کرد و حالا در سطح جهان تولید می‌کند و کارخانه ایران‌ناسیونالی که در ایران بعد از انقلاب دولتی شد و به جای پیشرفت، پسرفت کرد. باید به سر خط برگشت و با توجه به تجربه گذشته خودمان و دیگران مسیر نو و نوآوری را به نفع صادرات و واردات بنا کنیم.

#اقتصادایران
#صادرات

t.iss.one/industromy
🔴 دولت رئیسی رکورد ۸۰ ساله تورم را شکست

👈 ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم درست یک سال پیش در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ برای مهار تورم و رشد تولید دستوراتی داد که در ۱۰ بند به دستگاه‌های مختلف کشور تکلیف شد.

یک سال از این ۱۰ فرمان گذشته و حالا انتشار لیست تورم توسط بانک مرکزی نشان می‌دهد نه‌تنها در مهار تورم موفقیتی حاصل نشده بلکه رکورد ۸۰ ساله نرخ تورم توسط دولت سیزدهم شکسته شده و به بالای ۵۲ درصد رسیده است.

این رکورد از سال ۱۳۲۲ تاکنون بی‌سابقه بوده است. پیش از این رکورددار تورم دولت هاشمی با ۴۹.۴ درصد تورم بود و تورم بالا در سال‌های ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲ نیز ناشی از پیامدهای جنگ جهانی دوم و اشغال ایران به دست متفقین بوده است.

#اقتصادایران
#تورم

@industromy
🔴 ایران در رتبه اول واردات چای

👈 مدت‌ها پیش نهادهای نظارتی کشور جزییاتی از پرونده فساد در واردات چای را منتشر و عاملان این فساد را به قوه قضائیه سپردند و نکته جالب‌توجه اینکه در همان سالی که چای دبش به‌عنوان یکی از بزرگترین دریافت‌کنندگان ارز واردات چای بوده، با واردات ۶۶۵ میلیون دلاری چای به کشور، ایران در رتبه اول جهان با لحاظ ارزش دلاری واردات چای بوده است.

طبق این آمار، طی سال ۲۰۲۲ ایران با واردات ۶۶۵ میلیون دلار چای، در رتبه اول واردات جهان جای گرفته، پاکستان با ۶۴۹ میلیون دوم، آمریکا با ۵۶۰ میلیون دلار سوم و امارات، روسیه و انگلیس نیز با ۴۱۰، ۳۶۵ و ۳۵۶ میلیون دلار به ترتیب در رتبه‌های چهارم، پنجم و ششم جای رفته‌اند.

#اقتصادایران

@industromy
🔴 موانع سیاسی و تاریخی شکل گیری بنگاههای صنعتی بزرگ‌ مقیاس در ایران

قاسم خرمی



👈 بنگاه‌های «بزرگ‌مقیاس» محصول انقلاب صنعتی به حساب می‌آیند، اما تاریخچه دقیق ظهور آنها به اواخر قرن نوزدهم میلادی می‌رسد. این تاریخ به نوعی، نقطه عزیمت صنایع کارگاهی و مانوفاکتوری به خط تولید و شکل‌گیری صنایع کارخانه‌ای مدرن نیز محسوب می‌شود. صرفه ناشی از مقیاس، قدرت بیشتر در تامین مالی و افزایش بهره وری و کیفیت از دلایل مهم روی آوری  جهان به شرکت های بزرگ مقیاس است.

شکل‌گیری صنایع کارخانه‌ای در ایران تقریبا از اواخر دوره قاجاریه شروع شد. در این دوره دولت تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری صنعتی نشان نداد و صاحبان سرمایه خصوصی به دلیل ضعف مالکیت و اجتناب از جلب توجه ماموران و باج‌گیران حکومت و فرار از مصادره احتمالی، ترجیح می‌‌‌دادند واحد‌‌‌های کوچک‌تری در اختیار داشته باشند؛ تا جایی که ویلم فلور، این صنایع را به خاطر اندازه کوچک و تکنولوژی ابتدایی نوعی «تجارت خانوادگی» توصیف می‌کند.

مطابق آمارهای موجود تا سال ۱۳۰۰ شمسی در کل کشور جمعا ۲۰کارخانه با سرمایه داخلی و ۴۱کارخانه با سرمایه خارجی تاسیس شده که اغلب این کارخانه‌‌‌ها نیز به‌خاطر اندازه و حجم پایین تولید و سطح نازل تکنولوژی و اشتغال، در حقیقت کارگاه‌‌‌های کوچک صنعتی بودند که تا پایان دوره قاجاریه ورشکست شدند.

در دوره رضا شاه، هر چند، توجه اولیه به مدرنیسم شهری و ساخت بناهای حجیم و مدرن (مثل ساختمان دادگستری، بانک ملی و دانشگاه تهران) معطوف بود، اما تلاش‌های ناتمامی نیز در مسیر راه‌اندازی صنایع مدرن و بزرگ‌مقیاس در کشور صورت گرفت که راه‌آهن سراسری در محوریت آن قرار داشت. به نوشته آبراهامیان در فاصله سال‌های ۱۳۱۰ تا۱۳۲۰ تعداد کارخانه‌های جدید به ۳۴۶ واحد رسید که ۱۷۶ واحد آن شامل صنایع بزرگ بود.

در دهه ۱۳۴۰ شمسی و در دوره حکومت پهلوی دوم، با افزایش ناگهانی درآمدهای. نفتی و ارزی و اعطای اعتبارات گسترده دولتی به بخش خصوصی، شاهد رشد نسبتا بی‌سابقه واحدهای بزرگ‌مقیاس خصوصی هستیم که چهره اقتصاد ایران را تغییر دادند. به عنوان مثال تعداد کارخانه‌های فعال، از ۱۴۰۰ واحد در سال ۱۳۳۹ در طول ۱۵ سال به ۵۴۰۰ واحد با ۴۰۰‌ هزار کارگر رسید که ۳۶۲ مورد آن در زمره شرکت‌های بزرگ‌مقیاس قرار می‌گرفت. اما شروع منازعه حکومت با صاحبان صنایع بزرگ از سال ۱۳۵۳ بر سر تعیین قیمت‌ها و طرح موسوم به مبارزه با گران‌فروشی سبب خروج سرمایه، عدم‌تسویه بدهی صاحبان صنایع به بانک‌ها و در نتیجه توقف فعالیت اغلب شرکت‌های بزرگ شد.

در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب، اولین شوک بزرگ به صنایع بزرگ‌مقیاس از ناحیه تصویب قانون حفاظت از صنایع در تیرماه ۱۳۵۸ وارد شد که به موجب آن اموال ۵۲ نفر از سرمایه‌داران بزرگ به اتهام همکاری با رژیم پیشین مصادره شد که اغلب آنها در زمره شرکت‌های بزرگ قرار می‌گرفتند. همچنین، به موجب این قانون اداره صنایع بزرگ از بخش خصوصی سلب و به دولت محول شد.

با شکل‌گیری دولت پنجم موسوم به دولت سازندگی، مجددا تمایل دولتی برای تاسیس صنایع بزرگ‌مقیاس در کشور بروز یافت و فهرستی از پروژه‌های نسبتا بزرگ نظیر لاستیک اردبیل، پتروشیمی تبریز، سیمان کردستان، فولاد قائم، پالایشگاه اراک و... احداث شد و به بهره‌برداری رسید. اما این طرح‌های بزرگ اولا رگه‌های ایدئولوژیک داشتند و آنگونه که رئیس دولت وقت تاکید داشت، هدف نمایش الگویی موفق از یک حکومت اسلامی بود و ثانیا چنین پروژه‌‌‌هایی، ازآنجاکه مشتمل بر تاسیساتی عام‌‌‌المنفعه (مانند سدهای بزرگ، راه‌‌‌ها، شبکه‌‌‌های توزیع برق، لوله‌‌‌کشی گاز و...) می‌شدند، بیشتر ناظر بر رسیدگی به نیازهای اساسی و به‌ویژه فقرزدایی و تولید اشتغال بودند و معیارهای صنایع بزرگ‌مقیاس مثل صرفه و بهره‌وری و کیفیت و برندسازی و صادرات چندان مدنظر نبود.

در دولت‌های بعدی هم، هیچ‌وقت، صنایع بزرگ‌مقیاس و حمایت از آنها، به عنوان یک سیاست صنعتی در دستور سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کشور قرار نگرفت.

متن کامل

#اقتصادایران
#صنعت_ایران

@industromy
🔴 تولید برق از گاز طبیعی در آمریکا

👈 تولید برق با استفاده از گاز طبیعی در ایالات‌متحده به طور پیوسته در سال‌های 2022 و 2023 افزایش یافته است.

افزایش تولید برق از گاز طبیعی به‌طور عمده ناشی از کاهش وابستگی به زغال‌سنگ، افزایش ظرفیت تولید برق از گاز طبیعی و نیز قیمت پایین گاز طبیعی در سال 2023 بوده است.

#انرژی

@industromy
🔴 تسلا مجددا پرفروش‌ترین سازنده خودروهای برقی در سطح جهان شد

👈 شرکت چینی BYD در نیمه دوم 2023 موجی از فروش بیشتر از تسلا ایجاد کرد و بسیاری فکر کردند که در سال 2024 می‌تواند اختلاف بیشتری را با تسلا ایجاد کند.

اما گزارشات مربوط به سه ماهه اول سال جاری نشان دهنده کاهش 43 درصدی فروش BYD نسبت به سه ماهه چهارم 2023 می‌باشد و در همین بازه زمانی تسلا نیز کاهش فروش 20 درصدی داشته که البته کمتر از کاهش BYD بوده است.

افت شدید فروش دو شرکت اصلی نشانه‌ای از این است که تقاضای مصرف‌کنندگان برای خودروهای تمام الکتریکی کاهش یافته و هردو شرکت را وادار به تشدید جنگ قیمتی کرده است.

#صنعت_خودرو

@industromy
🔴 برابری زنان و مردان در کشورها

👈 فقط 14 کشور که منهای کانادا همگی اروپایی هستند، دارای حقوق برابر برای زنان و مردان می‌باشند و کشورهای انگلستان، آمریکا و ژاپن در رتبه‌های پایین‌تری قرار دارند.

از میان کشورهای مسلمان جهان، عربستان سعودی، بالاترین رتبه را در برابری حقوق زنان با مردان دارد.

#زنان
#توسعه

@industromy
🔴 نسل Z بهتر پول درمی‌آورند

👈 اکونومیست براساس یک گزارش مقایسه‌ای نشان داده است که نسل زد آمریکایی بهتر از سایر گروه‌های نسلی در ایالات‌متحده درآمد دارد.

این گزارش، میانگین درآمد پس از کسر میزان مالیات و همچنین هزینه‌های خانوار را مبنا قرار داده و ممکن است به دلیل کمتر هزینه داشتن این نسل، این نتایج به دست آمده باشد.

#اقتصادجهان
#آینده

@industromy
🔴 کاهش نیروی کار در آلمان

👈 به‌علت افزایش میانگین سنی و بالا بودن نرخ رشد بازنشستگی، در طول پنج سال آینده نرخ رشد نیروی کار در اتحادیه اروپا و گروه 7 کاهش خواهد یافت که این موضوع در آلمان شدیدتر از هر کشور دیگری خواهد بود.

افزایش جمعیت مسن، تقاضا برای خدمات بهداشتی را افزایش می‌دهد و سایر صنایع و خدمات را تضعیف می‌کند، کمبود نیروی کار مانع سرمایه‌گذاری بیشتر نیز می‌شود و تمام این عوامل باعث کاهش تولید ناخالص داخلی، سرانه ملی و سطح رفاه اجتماعی خواهد شد.

#اقتصادجهان
#آینده

@industromy
🔴 سیاست گران و شکست خورده

✍️ عباس عبدی


👈 قانون فرزندآوری با گذشت بیش از دو سال از اجرای ان فرصت مناسبی است که به لحاظ موفقیت و شکست ارزیابی شود. این قانون بسیار پر هزینه و مساله‌دار چه دستاوردی برای جامعه ایران داشته است؟ 

کل متولدین دو سال ۴۰۱ و ۴۰۲ به ترتیب برابر ۱.۰۷۵ و ۱.۰۵۸ میلیون کودک است. این آمار به معنای کاهش ۳.۷ و ۱.۶ درصدی زاد و ولد نسبت به سال پیش آنها و نسبت به سال ۱۳۹۵ نیز ۳۱ درصد کمتر شده است. 

گر چه هنوز آمار مرگ و میر سال ۱۴۰۲ اعلام نشده است، ولی با فرض معقول حدود ۴۳۰ هزار فوتی، کل جمعیت کشور در سال ۱۴۰۲، حدود ۶۲۰ هزار نفر افزایش یافته است که با فرض جمعیت ۸۵.۶ میلیونی کشور (آمار روز سایت مرکز آمار) این رقم به منزله رشد سالانه ۰.۷۳ درصد است و با اصلاح جمعیت اتباع خارجی حدود ۰.۷۵ خواهد بود. شواهد نشان می‌دهد که در سالهای آینده نیز این روند کاهشی ادامه خواهد یافت. 

رشد سالانه جمعیت در سال ۱۳۹۵، حدود ۱.۳ درصد بود که اکنون تقریباً نصف شده است. تعداد ازدواج در سال ۱۴۰۲ نیز بیش از ۱۵ درصد کمتر از سال ۱۴۰۰ شده، که کاهش بسیار چشمگیری است ضمن این که بخشی از این ازدواج‌ها صوری و برای دریافت وام ازدواج است. 

در مجموع در این دو سال نرخ خام ولادت و ازدواج کاهش داشته و نرخ خام فوت و طلاق افزایش یافته است. جالب‌تر این که میانگین سن مردان و زنان در اولین ازدواج هم بالا رفته است. میانگین سن فوتی‌ها هم ۶ ماه کم شده که بر خلاف روند سال‌های پیش از ان است. 

نکته مهم‌تر اینکه سیاست و قانون حمایت از فرزندآوری در حال تخریب منطق و طبیعت تشکیل ازدواج و خانواده است به عبارت دیگر مطابق گزارش مقامات رسمی، آمار ثبت احوال نشان داده است که کودکان اول و دوم خانوارها نسبت به گذشته کمتر متولد شده‌اند، ولی کودکان چهارم به بالا در خانواده‌ها بیش‌تر متولد شده‌اند، این یعنی سیاست فرزندآوری در حال افزایش در جمعیت فقرا و پدر و مادرانی در سنین بالاست و این منجر به اختلال در ساختار خانواده و وضعیت اجتماعی و کاهش ضریب هوشی کودکان خواهد شد و این قانون هیچ کمکی به فرزندآوری طبیعی نکرده، و شاید اثرات منفی هم گذاشته است که فرزندآوری به جای افزایش کاهش یافته است. 

چرا سیاست‌گذاران و مجلس ایران تا این حد نامعقول و غیر علمی سیاست‌گذاری می‌کنند و در این شرایط بد اقتصادی، مبالغ هنگفتی را صرف کاری می‌کنند که نه تنها فاقد اثربخشی است؛ بلکه اثرات منفی هم دارد؟ 

چند علت برای این وضعیت وجود دارد. اول اینکه آنان درک علمی از مسائل و بویژه این مسأله ندارند. معمولاً خیلی ساده‌انگارانه تحلیل و گمان می‌کنند با قدری پرداخت پول و اعتبار؛ مردم برای ازدواج و فرزندآوری صف می‌کشند. هم‌چنین گمان می‌کنند که مردم فراموش کرده‌اند که فرزند بیآورند، لذا به شکل سطحی و حتی سخیفی اقدام به تبلیغات مختلف فرزندآوری می‌کنند، غافل از اینکه این رفتارها بیش از پیش مردم را از این سیاست منزجر می‌کند. 

علت دوم رویکرد دخالت‌محور و اراده‌گرایانه آنان است که گمان می‌کنند در هر کاری باید دخالت کنند، و هم می‌توانند دخالت کنند و مساله هم حتما حل می‌شود. اینجا به در بسته می‌خورند و توان اندک خود را در مواجهه با واقعیت فرسوده می‌کنند و به جای عقب‌نشینی شجاعانه اقدام به پیشروی بیش‌تر و البته جبونانه می‌کنند!

علت بعدی ناآگاهی از روش‌های علمی و مشورت با کارشناسان خبره است. چون مخالف علم هستند قادر نیستند که از یافته‌های علمی و پژوهش‌های جمعیت‌شناسی استفاده کنند. به همین علت است که اغلب جامعه‌شناسان و جمعیت‌شناسان با این سیاست‌ها مخالف هستند؛ چون آن را محصول علم و دانش نمی‌دانند.

در مجموع می‌توان گفت که مسأله آنان فرزندآوری نیست، چون واضح است که سیاست‌های پر هزینه و گران آنان شکست خورده است و عقل اقتضا می‌کند که این راه را ادامه ندهند ولی ادامه می‌دهند. چرا؟ زیرا این سیاست از نظر ما و آمار و ارقام رسمی شکست خورده است، ولی از نظر آنان شکست معنا ندارد و همین که قانون فرزندآوری را در قالب اصل ۸۵ و به دور از صحن مجلس و اطلاع مردم به تصویب رساندند و بخش مهمی از منابع مالی کشور را در این راه بیهوده تلف می‌کنند، و تورم زیادی را هم به جامعه تحمیل کردند.

مشکل اصلی جوانان اینجاست، سقوط اقتصاد و درآمد. منابع کشور را صرف فرزندآوری و انواع کارهای بیهوده می‌کنند ولی از رشد اقتصادی و ایجاد شغل و مهار تورم غافل هستند. بانک مرکزی اعلام کرد: سال گذشته حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری پرداخت کرده‌اند. اینها باید سرمایه‌گذاری و تبدیل به شغل و تولید شود. ابتدا باید دنبال کاهش مرگ و میر و افزایش کیفیت زندگی برای زنده‌ها باشید نه آوردن فرزند بدون آینده. اگر به فکر مردم باشید خودشان فرزند می‌آورند و نیازی هم به وام ندارند.

#اقتصادایران
#ایران

t.iss.one/industromy