ریشه های رمزگشایی به صورت سیستماتیک در آثار ابواسحاق کندی؛ قسمت چهارم

رضا کیانی موحد، دانشجوی دکترای تاریخ علم دانشگاه تهران

پس از کندی راه او توسط دیگران ادامه شد و تنی چند از نویسندگان مسلمان به نوشتن رساله هایی درباره کشف رمز پرداختند. اما سوال این است که چرا این تلاشها در دوره ی عباسیان، و نه دوره خلفای اموی، شکوفا شد. علتهای اصلی پرداختن دانشمندان مسلمان به مسئله کشف رمز را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:

رشد دیوان سالاری امپراتوری عرب

تأسیس یک امپراتوری توسط اعراب در توسعۀ رمزنگاری و رمزگشایی نقشی اساسی داشته است. با رشد پایه های حکومت و شکل گیری طبقۀ جدیدی از کارگزاران، که کاتب نامیده می شدند، رمز کردن پیامهای حکومتی و رمزگشایی مخالفان حکومت به صورت یک نیاز عمده درآمد.

نهضت ترجمه

توجه به علم و فلسفۀ یونانی و ترجمه آثار علمی دیگران در سدۀ دوم هجری در میان اعراب مسلمان پا گرفت. اما بعضی از رساله ها و کتابهایی که به دست اعراب می رسید به زبانهای مرده بود (مانند هیروگلیفهای مصری) یا به زبان رمز نوشته شده بود (مانند اغلب نوشته های کیمیاگری) و در نتیجه مترجمان عرب ناچار بودند که با آنها مانند یک متن رمزنگاری شده برخورد کنند تا بتوانند به محتوای آنها پی ببرند.

صنعت ساخت کاغذ

پیش از ارزان شدن کاغذ، بخش عمـدۀ پیامـهای مخفـی توسـط قاصدان و به صورت شفاهـی منـتقل می شد. انتقال شفاهی پیام خطراتی چون فراموشی پیام، تحریف آن و ... را در پی داشت. اما استفاده از کاغذ سبب می شد تا پیام قابل اعتماد، دست نخورده و حفظ شده به دست گیرندۀ پیام برسد. این مزیتها خطر دیگری را نیز ایجاد می کرد. پیام نوشته شده می توانست به صورت اتفاقی به دست دشمن بیفتند و اگر دشمن اشخاصی را با توانایی رمزگشایی در اختیار داشت می توانست به مفهوم آن پی ببرد. استفاده از کاغذ سبب می شد تا رمزگشایان بتوانند مراحل گوناگون الگوریتمهایشان را با دقت ثبت کنند و بدون نیاز به حافظه به پیامهای رمز طولانی حمله کنند. آنها می توانستند محاسبات ریاضی لازم را روی کاغذ بنویسند یا اطلاعات به دست آمده از یک رمز را با رمزهایی که قبلا رمزگشایی شده اند مقایسه کنند تا سریعتر به نتیجه برسند.

پیشرفت در حساب و ابداع جبر

نداشتن صفر در روشهای محاسباتی یونانیان و رومیها سبب می شد تا امکان محاسبات ریاضی پیچیده از آنها سلب شود و یکی از دلایلی که رمزگشایی به صورت روشمند، و با تکیه بر الگوریتم های ریاضی، در این دو تمدن پیشرفت نکرد همین اشکال بود. رمزگشایی به ابزارهای ریاضی نیاز داشت که خارج از توان عددنویسی ابتدایی رومی ها بود. اما روشهای ساده تر انجام عملیات ریاضی، که نتیجۀ مستقیم عددنویسی هندی و دستگاه ارزش مکانی بود، سبب شد تا ریاضی دانان مسلمان در دو حوزۀ جدید آمار و جبر پیشرفت کنند و این هر دو از ابزارهای اساسی در رمزگشایی هستند. از طرفی پیشرفت آمار اجازه می داد تا روشهایی مانند "روش تحلیل تکرار" برای رمزگشایی متون به کارگرفته شوند.
@harmoniclib

دانشگاه امیرکبیر
امروز ۵ عصر
@harmoniclib

اخبار دهه ریاضیات در دانشگاه و یا شهر خود را برای ما بفرستید.
👇👇👇
@meisami_mah

محسن چاوشی: پنجم دبستان، ریاضی تجدید شدم.
@harmoniclib

@harmoniclib
دهه ریاضیات دانشگاه هرمزگان

کارگاه جبر خطی

https://t.iss.one/+J9Cwkl2Vy_ZmY2Nk

گزارش تصویری دهه ریاضیات دانشگاه هرمزگان
@harmoniclib

ترجمه و ویراستاری علمی و ادبی متون تخصصی (انگلیسی به فارسی و بالعکس) ریاضی پذیرفته می‌شود.
جهت سفارش می‌توانید به آی‌دی
👇👇👇
@meisami_mah
پیام دهید.

◀️   به مناسبت دهه ریاضیات 
  اتحادیه انجمن های علمی و آموزشی  معلمان  ریاضی ایران برگزار می کند :   
📌 وبینار  با عنوان  " سه‌گانه ریاضی مدرسه‌ای، ریاضی دانشگاهی و ریاضی مفید!"

👤 با سخنرانی :
                 خانم دکتر زهرا گویا

🗓️ دوشنبه ۸  آبانماه   ۱۴۰۲

🕗 ساعت ۲۰

📎لینک ورود به وبینار: https://www.skyroom.online/ch/mathhouse/elmedade
📎لینک کمکی :
https://meet.iut.ac.ir/b/qtk-kdj-fpm-f5v

@harmoniclib