👨‍🏫 👩‍🏫 Universal informatika oʻqituvchilari

Agar “Bizda informatika ustozi faqat dars beradi”, – desangiz ishonmayman.

😅 Izohda shunaqa koʻpfunksional informatika oʻqituvchilarini belgilab ketamiz.
@format_mohirdev

Shuncha beshlar qayerda qoldi?

"Sinfdoshim Behruz hozir AyTi biznesmen, kompaniyalar uchun sayt va ilovalar yasaydi, 30 tacha xodimi bor. Lekin u maktabda menchalik yaxshi oʻqimasdi.
Men esa aʼlochi boʻlganman. Shunday boʻlsa-da hozir sal yoʻlimni topishda qiynalib turibman."

🔼 Bunday holatlar koʻp uchraydi: maktabda nazarga ilinmagan bola kun kelib muvaffaqiyatli odamga aylanadi. Eng aʼlochi bolada esa buning teskarisi boʻlishi mumkin. Nega? Shuncha beshlar qayerda qoldi?

Chunki baʼzida tabaqalinish oshib, sinf ichida sinflar: “aʼlochilar” va “ikkichilar” paydo boʻladi. Oʻzlashtirishda ortda qolganganlar hayotning ilk ruhiy zarbalarini qabul qilib, kuchli boʻlib boradi. 💪 Bilimdonlarning esa boshi kitobdan va maqtovdan chiqmay, real hayotda uchrashi normal hisoblangan muvaffaqiyatsizliklarda sinib qolishga moyil boʻladi.

Aslida bola hayotida maktabning oʻrni biz tasavvur qilganimizdan muhimroq. Oʻquvchilar bu davrda fanlardan tashqari ijtimoiy koʻnikmalarni ham oʻrganishlari lozim.

Bola maktabda:
🫶 Har xil feʼl-atvorli sinfdoshlari bilan birga boʻlib bagʻrikenglikni,
✋ Aldanib qolsa, ishonuvchan boʻlmaslikni,
🤝 Urishib qolsa, nizoni hal qilishni,
👌 Ayb qilib, dakki olsa, har bir ishiga javobgarlikni oʻrganadi.

⬆️ Yuqoridagilarning barchasi jamiyat meʼyorlaridir. Maktablar barchani birday koʻrib oʻqitsa, muloqotga chaqirsa, yumshoq koʻnikmalarni charxlashga undasa, shunda bolalar oʻz yoʻlini topa oladi.

Qoʻshilasizmi? 💬

Eda Lovleys, sizni 8-mart bilan tabriklaymiz 🌹

“Eda Lovleys kim oʻzi 🤔 ” deb oʻylayapsimi?

Aslida Eda Lovleys 19-asrda yashagan va u paytda bunday bayram mavjud ham emas edi. Demak uni hozir tabriklash mantiqan notoʻgʻri. Lekin shoshilmang, biz aynan uni tabriklamadik.

Kimligiga toʻxtalsak,

Eda Lovleysni butun dunyo “birinchi dasturchi” deb taniydi. U yashagan davrda (1815-1852) bunday kasb boʻlmagan. Biroq Eda yozgan ishlaridan birida aynan ilk dasturlash algoritmi mavjud edi. Bu davrda qurilmalar faqat oddiy sonlar bilan amallar bajara olgan. Eda esa bunga kengroq qarab tanqidiy muammolar uchun ham yechim beradigan qurilma haqida bosh qotirgan. Sunʼiy intellekt haqida gap ham boʻlishi mumkin boʻlmagan paytda u inson miyasi ishlash tizimining matematik modelini yaratishga harakat qilgan. U sohada sezilarli izlanishlar qilgan.

Olimaning harakatlari AyTida ayol-qizlar erkaklardan hech ham qolishmasligini isbotladi. Biz esa yuqorida oramizdagi Eda Lovleyslar, ularning onalari, opalari, singillari hamda ustozlarini tabrikladik. 💐

Aziz ayol-qizlar, bayramingiz muborak boʻlsin. 🎉
FORMAT

📺 Endi jamoamiz faoliyatidan lavhalar joylab boramiz. Biz aslida koʻpchilikmiz. Hali yana qiziq jarayonlarni ulashamiz. 😉
#kadr_orti_jarayonlari
@format_mohirdev

Maktablar uchun transformer stol-stullar zarur! 📣

Negaligini ushbu 👉maqolada👈 oʻqing. ⛓

🥳 π kuni

Aniq fanlarga qiziquvchilarni PI(π) kuni bilan tabriklaymiz! 🎁

Eslatib oʻtamiz, Pi kuni aylana uzunligini uning diametriga* nisbatini anglatuvchi π harfi sharafiga nishonlanadi.

“Vay-voʻoʻ, unaqa harflar koʻp-ku. Unda alfa, betta, gamma kunlarini ham nishonlaylik” deyishga shoshilmang, u boshqa belgilarga oʻxshamaydi.

Ushbu harf hali toʻliq oʻrganilmagan sirli jumboqdir. Gap shundaki, istalgan aylana uzunligini uning diametriga boʻlsangiz, oxiri yoʻq va takrorlanmaydigan kasr son chiqadi (ishonmasangiz, sinab koʻring). Unga 3,14 qiymati berilsa-da, bu shunchaki qisqartirishdir, aslida u bunday: 3.14159265359……..

🚀 “Bitta songa shunchami?” deysizmi? Aytdik-ku shoshilmang deb. U shu qadar kerakli qiymatki, uni shar hajmidan tortib, kosmik kemalar trayektoriyalarini hisoblashgacha qoʻllashadi.

🤔 “Gap yoʻq, respect! Lekin nega aynan bugun nishonlanadi?” dedingizmi? Bilish uchun izohlarda bugungi sanani sonlarda (oy, kun koʻrinishida) yozing-chi.

😉 *Kimdir izohlarda diametr nimaligini ham aytib qolar deb umid qilamiz.
@format_mohirdev

🔽 Nimani eslatyapti?

19-asr boshlari, Britaniya

Odamlar koʻchada matematik amallarni bajaruvchi qurilmalarga nisbatan norozilik bildirib, namoyishlar oʻtkazishmoqda. Ular kelajakda farzandlari ilmsiz, oʻzlari ishsiz boʻlib qolishlaridan xavotirdalar.

😈 Tanish holatmi? Bugun ham sunʼiy intellekt (SI) bolalarga berilgan vazifalarni bajarib, ularning bilimini zaiflashtirishi mumkinligi haqida farazlar bor. Oʻqituvchilar ham tez orada ishsiz qoladi degan fikrlar mavjud.

😊 Aslida esa bu qoʻrquvlar tufayli SIdan qochib, rivojlanishni sekinlashtirishdan koʻra, uning pozitiv tomonlarini toʻgʻri yoʻlda qoʻllash kerak.

Masalan, oʻquvchilar SI yordamida izlanishlar olib borishganda, yangidan-yangi maʼlumotlarni olishadi. Bu fikr doirasi kengayishi va chuqurroq bilim olish imkonini yaratadi. Topilgan manbalarning ishonchliligini tekshirish davomida esa bolalarda tahlil qilish va tanqidiy fikrlash koʻnikmalari rivojlanadi.

🧑‍🏫🤝🤖 Kelajakda SI integratsiyalangan robot oʻqituvchilarga kelsak, ular haqiqiy ustozlar oʻrnini egallamaydi. Aksincha ularga yordamchi boʻladi. Sababi sunʼiy ong boladagi kechinmalar, uning psixologik holatini his qilib, koʻmaklasha olmaydi. Biroq aynan maktab yoshidagi bolalar haqiqiy pedagoglar tomonidan emotsional qoʻllab-quvvatlashga muhtoj boʻladilar. Shuning uchun har qanday holatda oʻqituvchilar oʻz ishida davom etadi. SI esa har bir oʻquvchi haqida maʼlumotlarni tahlil qilib, ular uchun individual metodlarni taklif qiladi yoki dars uchun materiallar tayyorlaydi. Undan tashqari, bunday texnologiyalar keng tarqalgan paytda haqiqiy oʻqituvchilarning qiymati qaytanga oshishi ham kutilmoqda.

SIga haddan ortiq bogʻlanib qolishning oldini olish uchun bolalarga shaxsiy fikr, tahlil va oʻrganishni talab qiladigan vazifalar yuklash kerak. Qoʻshimchasiga, oʻquvchilarni jiddiy oqibatlar haqida ogohlantirish lozim:

💀🧍‍♀️Bugungi kunda SI aksariyat kam aqliy mehnat va tahliliy-tanqidiy yondashuv talab qiladigan ishlarni oʻzi bajarmoqda. Hozirda maktabda oʻqiyotgan oʻquvchilar mehnatga yaroqli boʻlgan paytda uning qudrati yanada oshib, koʻproq vazifalarni bajarish qoʻlidan keladi. Shunda bugun oʻz ustida ishlamagan har qanday bolaning ishsiz va jamiyatda hech qanaqa oʻrinsiz qolib ketish ehtimoli mavjud.

➕ Kalkulyator yaratilganda ham shunchaki sabr qilganlar emas, yangi masalalar ustida bosh qotirganlar yutishgan. Inson oʻz zehni bilan qadrli va u doim charxlanib turishi kerak. Maktablar ham sodda va koʻp vaqt talab qiluvchi yumushlarni sunʼiy intellektga qoldirib, muhimroq vazifalar bilan shugʻullanishi lozim.

@format_mohirdev

🥊 Bola boʻgandan keyin urishadi, yarashadi*

😠 Agressiv bolalar kelajakda ham shunday boʻlib qolmaydi. Siz bolada koʻrayotgan agressiya muloqotni oʻrganishning ilk bosqichlaridandir. Kichik yoshda emotsiyalarni boshqarish toʻliq oʻrganilmagan boʻladi. Ularda vaziyatga xolis baho berish qobiliyati ham hali shakllanib ulgurmagan hisoblanadi. Ular odatda oʻzlarini haq deb bilishadi va ularga nisbatan adolatsizlik boʻlayotgandek his qilishadi.

🗣 Siz ham katta ehtimol bilan “Birinchi oʻzi boshladi” degan gapni eshitgansiz yoki bir paytlar aytgansiz. Chunki har bir bola masalani yoshi va xarakteriga qarab, turli nuqtalardan koʻradi. Masalan, yoshi kattaroq bola uchun shunchaki hazil hisoblangan soʻz kichikroq bola uchun oʻgir botishi mumkin. Bunda koʻpincha ular qizishib, urishib ketishadi. Bu jarayonda ular nizoni hal qilishni oʻrganishadi. Oʻrganish, ayniqsa, urishish foydasizligini bilgandan soʻng tezlashadi. Shunday qilib, bolalar ulgʻaygan sari oldingi kelishmovchiliklardan xulosa chiqarib, “quyilib” qolishadi.

Ha, bu tabiiy jarayon: bola qoqilib, qoqilib “odam” boʻladi. Ammo muomalada agressiya shakllanishida ham, buning teskarisi uchun ham muhitning roli katta. Tushuntiribroq aytadigan boʻlsak, qush inida koʻrganini qiladi. Yaʼni bola uchun har qanday narsada oila aʼzolari oʻrnakdir, jumladan muloqotda ham. Ukangiz, singlingiz yoki farzandingizga kelishmovchiliklarni pozitiv yoʻl bilan hal qilishni oʻrgatish uchun siz oʻzingiz shunday qilishingiz kerak.

Agar siz
• bosiq boʻlsangiz,
• oldingizdagilarni tinglasangiz,
• ayblashdan oldin ishonch hosil qilsangiz,
• urishish emas kelishish yoʻllarini izlasangiz,
• tez qizishmasdan oʻylab, ish qilsangiz,
bola ham shunday qiladi.

Aksincha, urushqoq xulq ham sizdan oʻzlashtiriladi. Agar siz
• qoʻpol boʻlsangiz,
• tez agressiya koʻrsatsangiz,
• sizga kerakligini urishish bilan olsangiz,
farzandingiz yoki uka-singillaringiz ham shunaqa boʻlib oʻsadi.

📹 Zoʻravonlik sahnalari boʻlgan multfilm, kino, oʻyinlar va qandaydir vitaminlar yetishmovchiligi tufayli hosil boʻladigan agressivlik haqida toʻxtalmadik (qiziq boʻlsa, izohlarda bildiring).

Demak, agar siz bolalaringiz, kichik uka-singillaringiz yoki oʻquvchilaringizning agressivligini yoʻqotishda qiynalsangiz, bilingki, siz yolgʻiz emassiz. Shunchaki kuting, oʻz xulqingizni tuzating, bola atrofidagi agressiya chorlovchilarni uzoqlashtiring. Agar jarayon qiyin kechsa, psixolog va pediatrlarga murojaat qilishingiz mumkin.

Xullas, xavotirlanmang, axir baʼzida biz kattalar uchun ham masalani tinchlik bilan hal qilish oson emas, endi bolalarni tasavvur qilavering.

Sarlavhadagi matn nutqqa moslab atay xato yozildi*

@format_mohirdev

🧠 Barcha aʼzolar kabi bola miyasi ham parvarishga muhtoj: u ham oziqlanishi, shugʻullanishi va dam olishi zarur.

👉 Ushbu maqola ham aynan qanday yoʻllar bilan bola miyasini va u orqali xotirasini yaxshilash mumkinligi haqida.

😭 Bizga bildirgan ishonchingiz uchun rahmat! Format endi yoʻq

🤡 Topdingiz, bu 1-aprel hazili edi. Siz-ku rostni yolgʻondan ajrata olgandirsiz, maktab bolalar-chi?

1-aprel — hazil kunida ayrim bolalar yayrasa, ayrimlari xavotirda yuradi (xuddi hozir sarlavhani oʻqib, qoʻrqib ketganingizdek). Hazillar baʼzida meʼyoridan oshib, zoʻravonlikka tutashib ketadi.

😈 Hazil kunida bunday holatlarning koʻpayishiga sabab esa Domino effektidir. Yomon tomoni buning markazida buyumlari yashirib qoʻyilgan, stuliga saqich yopishtirilgan va sinfda eng ojiz sanalgan bola turishi mumkin.

Siz maktabingizda bunday noxush holatlarning oldini oling. Oʻquvchilarga aslida hazil kuni quvonchli kun ekanligini tushuntiring. Ular bir-birlariga sezdirmay yaxshilik qilib, quvonishlari mumkinligiga ishontiring. Sumkasidan shokolad topib olgan, ruchkasi ikkita boʻlib qolganini koʻrib hayron qolgan, rasm daftari orasida sevimli multqahramonlarining suratlarini koʻrib, quvongan bolani chetdan kuzatish qanchalik zavqli ekanligini taʼriflang.

Bunday ajoyib hazil kunini oʻzingiz boshlang: hoziroq bolalarga yaxshilik qilib, darsdan javob bering.

Yana hazil edi) 1-aprel muborak! 😉
@format_mohirdev

📣 17 yoshli 10 yil tajribaga ega dasturchi kerak

Shunaqasi bor! Amerikalik Avi Shiffmen dasturlashni taxminan 7 yoshda boshlagan. U oʻsha paytda kod yozib, videooʻyinlar, veb-sayt va mobil ilovalar yaratib, xakatonlarda qatnashgan.

😷 Avi 2019-yilda pandemiya statistikalarini koʻrsatuvchi sayt yaratadi. 1 yildan koʻproq vaqtda sayt foydalanuvchilari milliarddan oshadi. U sahifalarga xalaqit bermasligi uchun umumiy 8 million dollarlik reklama takliflarini qaytaradi.

Avi 2020-yilda Vebbi Evords tomonidan Yil Odami mukofotini qoʻlga kiritadi va hozir u Garvard universiteti talabasi.

17 yoshda bunday natijalarga erishish uchun Avidek 7 yoshdan dasturlashni boshlash kerak. Format oʻquv dasturida ham boshlangʻich sinflar uchun Scratch dasturlash tili oʻrgatiladi.

Qiziqmi? Bizga yozing @format_admin, sizga ushbu darslardan namunalar yuboramiz. 😉

‼️ Bu darslar Demo kanalda yoʻq!