قیمت فوب یا سیف؟

❓صادرات و واردات دیگر کشورها چطور بود؟ بالاخره بعضی کشورها باید بیشتر صادرات کنند.

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹نه، برای اینکه آمار هر کشوری را ببینید، وقتی صادرات می‌کنند، قیمتی که می‌نویسند قیمت «فوب» است؛ یعنی قیمت موقعی است که شما این کالا را در بندر در کشتی می‌گذارید یا در مرزی که باید از آن رد شود و برود، در ترن یا کامیون می‌گذارید که فرق نمی‌کند؛ به آن قیمت، فوب می‌گوییم.

🔹واردات ما بر اساس قیمت «سیف» است. اختلاف بین این دو، خودش تراز را به هم می‌زند. خارج از این، ممکن است شما یک درآمد دیگری داشته باشید که جزو اینها نمی‌آید؛ مثلا در مورد ایران، ما به دلایلی نفت را جزو صادراتمان حساب نمی‌کردیم، به خاطر اینکه نفت را کنسرسیوم صادر می‌کرد، ما درآمد داشتیم که می‌رفت وزارت دارایی.

🔹از نظر اقتصادی شاید این حرف خیلی صحیح نباشد، ولی می‌خواهم بگویم در عمل مکانیزم کار چطور بود؛ در نتیجه ما در صادرات خودمان نفت را نشان نمی‌دادیم. از این هم استفاده می‌کردیم و بعضی از کشورها که به ما می‌گفتند ما از شما نفت وارد می‌کنیم، می‌گفتیم نه، شما از کنسرسیوم می‌گیرید یعنی یک مقدار به ما قدرت چانه‌زنی می‌داد، ولی مفهوم اقتصادی درستی نداشت، در نتیجه آن چیزی که شما به عنوان صادرات می‌بینید نفت در آن نیست..✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

بی‌ثباتی در صادرات و واردات

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹در همه کشورها پیش می‌آید که شما به یک دلایلی در کشورتان سرمایه‌گذاری می‌شود، بنابراین یک عده‌ای هم می‌آیند پول می‌آورند و شما ماشین‌آلات وارد می‌کنید.

🔹این ماشین‌آلاتی است که بابتش، آن سرمایه‌گذار که از خارج آمده پولش را داده، بنابراین شما پولش را ندادید. دقت می‌کنید؟

🔹ولی خب اینها جزو واردات مملکت بوده اما بعد می‌گویید از کجا دارد می‌آید؟ الان هنوز هم در تمام کشورهای دنیا همین‌طور است؛ یعنی هیچ‌وقت صادرات و واردات یک چیز ثابتی نیست✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

لازمه کار با بلوک شرق

❓حالا با همان نسبتی که داشتید در آن دوره،یادتان می‌آید که مهم‌ترین اقلام وارداتی و صادراتی ایران چه بود؟

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹موقعی که من در اتاق بازرگانی بودم، مهم‌ترین اقلام وارداتی، ماشین‌آلات، فولاد و مواد شیمیایی بود. اینها در واقع چیزهای اصلی بود. در مورد صادرات، در مرحله اول قالی بود و بعد انواع و اقسام چیزهای دیگری که صادر می‌کردیم مثل خشکبار، سنگ معدن و از این قبیل.

❓طبیعتا بازرگانی ایران بیشتر با کشورهای غربی مثل اروپای غربی و آمریکا بود.

🔹بیشتر با آنجا بود.

❓دلایل سیاسی هم داشت یا بیشتر دلایل اقتصادی داشت؟

🔹نه، دلیل سیاسی نداشت و صرفا توجه نکرده بودیم. یک مقدار گرفتاری کار در این بود که هنوز در دهه ۱۹۵۰ همان کارهایی که قبلا می‌شد، همان‌ها را تکرار می‌کردیم؛ این است که توجهمان به جاهای دیگر نبود.

🔹دلایلش هم قابل فهم بود تا حدودی، برای اینکه لازمه کار با بلوک شرق این بود که یک برداشت تازه‌ای داشته باشیم که این برداشت را اینها نداشتند در آن زمان. بعدا ما این کار را شروع کردیم. در مورد کشورهای دیگر، خود آن کشورها به کلی بسته بودند، یعنی حرفی نداشتند که از آنها جنس بخریم، ولی به هیچ‌ قیمتی اجازه اینکه ما جنسی بفروشیم، نمی‌دادند.

🔹یعنی ما نه با ترکیه می‌توانستیم کار کنیم، نه با هندوستان نه با پاکستان. اینها همه به کلی مرزهایشان را بسته بودند و به راحتی اجازه واردات نمی‌دادند.✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

آتاتورک به بخش خصوصی اهمیت نمی‌داد

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹برای اینکه آنها هم هر کدام همان سیستم خودشان را داشتند. هندوستان که با تمام آن صنایع دولتی‌اش و با آن بخش خصوصی‌اش که تمام مسوولانش با دولتی‌ها شریک بودند، روبه‌رو بود.

🔹در ترکیه هم همان‌طور که از زمان آتاتورک شروع شده بود، تمرکز روی صنایع بزرگ دولتی بود و به بخش خصوصی هم زیاد اهمیت نمی‌دادند. بعد هم همیشه درد کمبود ارز داشتند و بنابراین می‌خواستند صادر کنند، ولی وارد نکنند.

🔹از آمریکا یا اروپا هم ناچار بودند وارد بکنند، برای اینکه اگر می‌خواستند ماشین‌آلات بخرند باید می‌رفتند یا از آلمان می‌خریدند یا از آمریکا یا ایتالیا، هر جا، به ما احتیاج نداشتند.

🔹جنسی هم که صادر می‌کردند، آن را اگر ما احتیاج داشتیم با کمال میل حاضر بودند به ما بدهند ولی خب ما احتیاج نداشتیم یعنی ترکیه اگر می‌خواست به ما خشکبار بفروشد، خودمان صادرکننده بودیم.✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

بی‌بند و باری دولت اقبال و شریف امامی

❓ظاهرا در آن دوره‌ای که شما در اتاق بازرگانی بودید، وضع اقتصادی به‌شدت بد بود؛ چون یک جایی اشاره کردید که بسیاری از بازرگانان و صاحبان صنایع واقعا به مرز ورشکستگی رسیده بودند و خیلی‌هایشان ورشکست شده بودند.

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹این داستان درست نزدیک به یک سال پیش از اینکه من بروم به وزارت اقتصاد رخ داد و ما دچار یک نوع بحران کوچک اقتصادی شدیم؛ می‌گویم کوچک به خاطر اینکه اصولا سرچشمه بحران در فعالیت‌های صنعتی است.

🔹در مورد ایران که صنعتش آن قدر معنی نداشت و نقش بزرگ را تجارت بازی می‌کرد، صادرات یا واردات، آنجا برای ما مهم بود و دولت به خاطر گشادبازی‌هایی که زمان دکتر منوچهر اقبال و جعفر شریف امامی کرده بودند، مقدار هنگفتی به خارج بدهکار شده بود.

🔹به خاطر بی‌بند و باری گذشته، یعنی بی‌توجهی مطلقی که به مساله تورم، عدم تعادل پرداخت‌های خارجی و غیره داشتند، مملکت را به آنجا کشانده بودند.

🔹به جایی رسیده بودند که امکان پرداخت وام‌هایشان با مشکل روبه‌رو می‌شد. این موقعی بود که دکتر امینی آمد سر کار و با صندوق بین‌المللی پول مذاکره کرد و آنها قبول کردند که از نظر ارزی یک مقدار کمک بکنند که وضع ارزی راه بیفتد، ولی به شرط اینکه دولت هم یک برنامه جدی بگذارد که در واقع جلوی این خون‌ریزی ارزی را بگیرد✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

سخت‌گیری بر واردات

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹بحق بانک مرکزی کنترل خیلی شدیدی را روی واردات و دادن اعتبارات گذاشت، ولی خب ندادن اعتبارات و سخت‌گیری بر واردات؛ هرچقدر هم قابل توجیه بود، توجیهش فقط به علت این بود که باید یک مقدار در ارز صرفه‌جویی می‌کردیم، اما یک عده‌ای کارشان لنگ می‌ماند.

🔹بعد خود دولت دچار کمبود بودجه شد. یک مقداری هم دلیل وضعی که باعث عدم تعادل می‌شد، این بود که شما وقتی که در داخل کشورتان به مقدار وسیع کسری بودجه دارید و می‌روید از بانک مرکزی قرض می‌کنید، این پول می‌ریزد در بازار؛ پولی که به بازار می‌رسد یک مقدارش در داخل مملکت مصرف می‌شود، یک مقدارش را می‌دهیم از خارج کالا وارد می‌کنیم؛ یعنی فرض بفرمایید اگر شما تا آن موقع به عنوان مثال روزی ۱۰ کیلو گوشت مصرف می‌کردید، حالا که این پول آمده در بازار می‌خواهید این را ۱۵ کیلو بکنید، آن پنج کیلویش را باید از خارج وارد کنید؛ در نتیجه همین کسری بودجه دولت و قدرت خریدی که در اختیار بازار مصرف مملکت قرار گرفته بود-حالا مصرف صنعتی، خصوصی یا هر چیزی-واردات را برد بالا.

🔹ما باید جلوی این را می‌گرفتیم و این جلوگیری به قیمت این بود که برنامه‌های دولتی تعطیل بشود. برنامه‌های دولتی که تعطیل می‌شد یک عده‌ای کار نمی‌توانستند بکنند.

🔹خودشان رفته بودند از واردکننده‌ها چیزهایی را خریده بودند و نمی‌توانستند پول آنها را بدهند، در نتیجه آنها دچار مشکل می‌شدند. تدریجا همه جا اثر کرد✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

سیاست اقتصادی ما بی‌درو پیکر بود

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹خودشان رفته بودند از واردکننده‌ها چیزهایی را خریده بودند و نمی‌توانستند پول آنها را بدهند، در نتیجه آنها دچار مشکل می‌شدند. تدریجا همه جا اثر کرد

🔹این مساله بیشتر ناشی از عملکرد خیلی بد دو دولت به خصوص بود که در واقع از حدود ۱۳۳۶ شروع شد و تا ۱۳۴۰ که امینی آمد ادامه داشت.

❓دلیلش سوءمدیریت در آن دو دولت بود یا فساد یا ترکیبی از هردو؟

🔹نه مطلقا بیشعوری مطلق‌. مطلقا‌. یعنی مسوول‌های دولت حالی‌شان نبود و آنهایی هم که سرکار بودند و وارد بودند تا یک مقداری می‌توانستند حرفشان را بزنند‌. کسانی بودند که وارد بودند، اما حرف هم که می‌زدند گوش کسی بدهکار نبود و در نتیجه فکر می‌کردند که با همین سیستم می‌توانند ادامه بدهند.

🔹خود شاه هم هرگز نفهمید که چرا این تثبیت اقتصادی لازم بود‌. خود او هم فکر می‌کرد امینی کسی بود که داد می‌زد که آقا مملکت نمی‌تواند بیشتر از این با این رسم ادامه بدهد، ولی شاه حاضر نبود این را قبول کند، اما خب واقعیت قضیه این بود‌.

🔹ما هم آن موقع‌ها بعدا به شاه می‌گفتیم، می‌گفت خیلی خب، قبول می‌کرد، اما ته دلش هیچ‌وقت متوجه نشد که گرفتاری‌ها از کجا شروع شده بود. به تدریج سیاست اقتصادی ما خیلی بی‌درو‌پیکر شده بود✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

ریسک بالای اصلاحات ارضی

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹شاه ته دلش هیچ‌وقت متوجه نشد که گرفتاری‌ها از کجا شروع شده بود. به تدریج سیاست اقتصادی ما خیلی بی‌درو‌پیکر شده بود.

❓تا قبل از دولت امینی؟

🔹بله تا قبل از دولت امینی. همزمان با این رکود بزرگ اقتصادی و شرایط بد اقتصادی، اصلاحات ارضی اتفاق افتاد. یک ریسک خیلی بالایی بود که در شرایطی که اوضاع اقتصادی نابسامان است، بیایند یک جراحی بزرگ هم در حوزه اقتصادی بکنند.

🔹لوایح شش‌گانه انقلاب سفید دو، سه هفته قبل از اینکه شما وزیر بشوید به رفراندوم گذاشته شده و با اکثریت زیادی مورد قبول قرار گرفته بود. از طرف دیگر واکنش‌های شدیدی در برخی از بخش‌های جامعه، از آن جمله صاحبان اراضی ایجاد شده بود و بعد، البته چون انقلاب سفید آغاز شرایط تازه‌ای بود، لابد بسیاری از دیگران هم راجع به جریانی که داشت اتفاق می‌افتاد دچار تشویش بودند✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

اقتصاد کشور کسری بودجه داشت

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹اینکه گفتید رکورد بزرگ اقتصادی، من لغت بزرگ را قبول ندارم. برای اینکه می‌دانستم. همان موقع هم من می‌دیدم به هرحال به‌عنوان یک اقتصاددان جوان، رفیق‌هایم که آنها هم اقتصاد خوانده بودند و همسن‌های خودم بودند، برگشته بودند. با هم بحث می‌کردیم.

🔹آنها هم می‌گفتند عاجزیم، کسی حرف ما را گوش نمی‌کند. آن مقداری بود که گفتم حرفشان را گوش کردند که زمان امینی بود. خب همین‌ها بودند یعنی فرض کنید دوست خود من دکتر رضا مقدم بود که قائم‌مقام بانک مرکزی بود، واقعا سخت‌گیری بانک مرکزی را مدیون او هستیم.

🔹کاملا می‌فهمید دارد چه می‌گوید، کاملا همه هم قبول داشتند. گفتم چون در اصل اقتصاد کشور یک سرچشمه کسری بودجه و در ضمن کسری واردات و صادرات داشت، روبه رو شدن با آن خیلی کار سختی نبود؛ ولی لازمه‌اش این بود که شما درست بفهمید که گرفتاری کجاست✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

وحشت اتاق بازرگانی از اصلاحات اجتماعی

👤 علینقی عالیخانی، معروف به معمار توسعه اقتصادی ایران پیش از انقلاب:

🔹به هر حال آن موقع که اصلاحات ارضی شروع شد، به عقیده من هیچ نوع تاثیر منفی در کار اینها نداشت. از نظر روحی روی اینها اثر گذاشته بود. خب من در اتاق بازرگانی هر روز غروب‌ها بازرگان‌ها را می‌دیدم؛ دیگر با همگی‌شان دوست شده بودم و می‌دیدم که اینها چون وضع خودشان خراب بود، می‌گفتند مملکت به فنا رفت. مثل مورچه‌ای که می‌گویند که در آب افتاده بود و می‌گفت که دنیا را آب برد‌(باخنده)، این حالت را آنها هم داشتند.

🔹اعضای اتاق بازرگانی مثل تاجران سراسر جهان، دنبال این بودند که سود روز خودشان را داشته باشند، البته از اصلاحات اجتماعی و به خصوص از اصلاحات ارضی وحشت زده بودند و این را مقدمه‌ای می‌دانستند که به تدریج به زندگی آنها هم دست ببرند؛ بنابراین به صورت خیلی مثبتی به این جریان‌ها نگاه نمی‌کردند، ولی بیشتر آنها ناراحتی‌شان این بود که به چه صورت خودشان را از این رکود اقتصادی بیرون بیاورند چون فراموش نکنید که این نخستین باری بود که ایران با یک رکود اقتصادی جدی که جنبه جهانی نداشت روبه‌رو می‌شد✍️

✔️ توضیح: برای خواندن قسمت های قبلی این سلسله گفتگوها و یافتن ارتباط بین آنها، هر پست روی پست قبلی ریپلای شده است

#دنیای_اقتصاد #عالیخانی #تاریخ_شفاهی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir