Buxarada bir kúnlik sayaxat: Nelerdi kóriw múmkin?

https://www.youtube.com/watch?v=NvH3A_7OAKk

Бироздан сўнг Президент Шавкат Мирзиёев раислигида инвестицияларни кенг жалб этиш ва экспортни ошириш борасидаги ишлар натижадорлиги ҳамда келгусидаги асосий вазифалар юзасидан видеоселектор йиғилиши бошланади.
—
Бираздан соң Президент Шавкат Мирзиёевтиң басшылығында инвестицияларды кеңнен тартыў ҳәм экспортты арттырыў бағдарындағы жумыслардың нәтийжелилиги және келешектеги тийкарғы ўазыйпалар бойынша видеоселектор мәжилиси басланады.

Facebook|Instagram|X

Президент раислигида видеоселектор йиғилиши бошланди. Унда инвестиция масалалари кўриб чиқилмоқда.

Очиқлик ва кучли инвестиция сиёсати натижасида иқтисодиётимиз барқарор ўсиб келаётгани таъкидланди.

Хусусан, 2024 йилда ялпи ички маҳсулот 6,5 фоизга ошиб, 115 миллиард долларга етди, хорижий инвестиция 1,6 баробар ўсиб, 34,9 миллиард долларни ташкил қилди, қиймати 10 миллиард долларлик 242 та йирик ва ўрта лойиҳалар ишга тушди, экспорт илк бор 27 миллиард долларга чиқди.

Ўтган йили 50 та туманга 100 миллион доллардан кўп сармоя кириб келди (2023 йилда бундай туманлар 11 та эди).

Давлатобод, Янги Наманган, Мирзо Улуғбек, Чилонзор, Шайхонтоҳур туманлари, Наманган ва Самарқанд шаҳарларида инвестициялар 300 миллион доллардан ошган.

Тоғ-кон, нефтгаз, кимё, қишлоқ хўжалигида режа 2 карра ортиғи билан бажарилди.
—
Президенттиң басшылығында видеоселектор мәжилиси басланды. Онда инвестиция мәселелери көрип шығылмақта.

Ашық-айдынлық ҳәм күшли инвестициялық сиясат нәтийжесинде экономикамыз турақлы өсип атырғаны атап өтилди.

Атап айтқанда, 2024-жылы жалпы ишки өним 6,5 процентке өсип, 115 миллиард долларға жетти, сырт ел инвестициясы 1,6 есеге өсип, 34,9 миллиард долларды қурады, баҳасы 10 миллиард долларлық 242 ири ҳәм орта жойбарлар иске түсирилди, экспорт биринши мәрте 27 миллиард долларға жетти.

Өткен жылы 50 районға 100 миллион доллардан аслам инвестиция кирип келди (2023-жылы бундай районлар 11 еди).

Давлатобод, Жаңа Наманган, Мырза Улығбек, Чилонзор, Шайхантаҳур районлары, Наманган ҳәм Самарқанд қалаларында инвестициялар 300 миллион доллардан асқан.

Таў-кән, нефть-газ, химия, аўыл хожалығында реже 2 есе артығы менен орынланды.

Facebook|Instagram|X

Шу билан бирга, етарли шароит бўла туриб, инвестиция режаси тўқимачиликда 17 миллион долларга кам бажарилгани, инвестиция “Ўзтрансгаз” ва "Ўзметкомбинат"да 2 баробар, “Ўзсувтаъминот”да 20 фоизга пасайгани кўрсатиб ўтилди.

Ушбу ташкилотлар раҳбарлари шу йил биринчи чоракда ўзгариш қилмаса, уларнинг фаолиятига баҳо берилиши ҳақида қаттиқ огоҳлантирилди.

Экология, Қишлоқ хўжалиги вазирликлари, Давлат активлари, Фармацевтика ва Ўрмон хўжалиги агентликларида грант олиб келиш режаси 25 фоизга ҳам бажарилмагани, Қурилиш, Транспорт, Маданият вазирликлари, Туризм қўмитаси олиб келган гранти эса 10 миллион доллардан паст бўлгани танқид қилинди.

Умуман, Мактабгача ва мактаб таълими, Соғлиқни сақлаш, Транспорт, Спорт, Олий таълим, Маданият, Экология, Қишлоқ хўжалиги, Рақамли технологиялар, Қурилиш вазирликларининг инвестиция ва грант олиб келиши бор имкониятларга мутлақо мос эмаслиги кўрсатиб ўтилди.

Салоҳияти юқори бўлган Франция, Япония, Италия, Венгрия, Малайзия, Испаниядан ўтган йили 100 миллион доллар ҳам инвестиция келмагани қайд этилди.
—
Соның менен бирге, жетерли шараят болған ҳалда, инвестиция режеси тоқымашылықта 17 миллион долларға аз орынланғаны, инвестиция “Ўзтрансгаз" ҳәм " Ўзметкомбинат"та 2 есеге, " Ўзсувтаъминот"та 20 процентке төменлегенлиги көрсетип өтилди.

Бул мәкемелердиң басшылары усы жылдың биринши шерегинде өзгерислер ислемесе, олардың жумысына баҳа берилиўи ҳаққында қатаң ескертилди.

Экология, Аўыл хожалығы министрликлери, Мәмлекетлик активлер, Фармацевтика ҳәм Тоғай хожалығы агентликлеринде грант алып келиў режеси 25 процентке де орынланбағаны, Қурылыс, Транспорт, Мәденият министрликлери, Туризм комитетиниң алып келген гранты болса 10 миллион доллардан төмен болғаны сынға алынды.

Улыўма, Мектепке шекемги ҳәм мектеп билимлендириўи, Денсаўлықты сақлаў, Транспорт, Спорт, Жоқары билимлендириў, Мәденият, Экология, Аўыл хожалығы, Санлы технологиялар, Қурылыс министрликлериниң инвестиция ҳәм грант алып келиўи бар имканиятларға пүткиллей сәйкес емес екенлиги көрсетип өтилди.

Потенциалы жоқары болған Франция, Япония, Италия, Венгрия, Малайзия, Испаниядан өткен жылы 100 миллион доллар да инвестиция келмегени атап өтилди.

Facebook|Instagram|X

Айрим туман ҳокимлари инвестиция ва экспорт масаласини ўз ҳолига ташлаб қўйгани қайд этилди.

Ўтган йили Беруний, Қораўзак, Қўнғирот, Пешку, Янгиобод, Қамаши, Хонқа, Шовот туманларида инвестиция 15 миллион долларга ҳам етмади. Ромитан, Деҳқонобод, Миришкор, Чироқчи, Нарпай, Нуробод ва Гулистон туманлари, Оҳангарон шаҳрида экспорт камайган.

Ушбу 16 та туман ва шаҳар ҳокимларига ҳайфсан эълон қилинди.

Ҳудудида инвестицияларни жалб қилиш, қишлоқ хўжалигини ривожлантириш ва бошқа йўналишлардаги фаолиятда жиддий камчиликларга йўл қўйгани учун Сирдарё вилояти ҳокими Акмалжон Маҳмудалиев лавозимидан озод этилди.

Эндиликда инвестиция бўйича янги назорат тизими бўлиши белгиланди.

Бунда Бош вазир бу йилги 42 миллиард доллар хорижий инвестиция бўйича ойма-ой режани тасдиқлайди, вилоят, шаҳар ва туман ҳокимлари, тармоқ раҳбарлари ҳафтада икки кун инвестиция билан шуғулланади.

Мутасаддилар тинмай ҳудудларга бориши, тадбиркорлар билан учрашиши, масаласини жойида ҳал қилиши шартлиги кўрсатиб ўтилди.
—
Айырым районлардың ҳәкимлери инвестиция ҳәм экспорт мәселесин өз ҳалына таслап қойғаны атап өтилди.

Өткен жылы Беруний, Қараөзек, Қоңырат, Пешку, Янгиабад, Қамаши, Ханқа, Шовот районларында инвестиция 15 миллион долларға да жетпеди. Ромитан, Деҳқонобод, Миришкор, Чироқчи, Нарпай, Нуробод ҳәм Гүлистан районлары, Оҳангарон қаласында экспорт азайған.

Бул 16 район ҳәм қала ҳәкимлерине ескертиў жәрияланды.

Аймағында инвестицияларды тартыў, аўыл хожалығын раўажландырыў ҳәм басқа да бағдарлардағы жумысларда үлкен кемшиликлерге жол қойғаны ушын Сырдәрья ўәлаятының ҳәкими Акмалжан Маҳмудалиев лаўазымынан азат етилди.

Енди инвестиция бойынша жаңа қадағалаў системасы болыўы белгиленди.

Бунда Бас министр быйылғы 42 миллиард доллар сырт ел инвестициясы бойынша айма-ай режени тастыйықлайды, ўәлаят, қала ҳәм район ҳәкимлери, тармақ басшылары ҳәптеде еки күн инвестиция менен шуғылланады.

Жуўапкерлер тынымсыз аймақларға барыўы, исбилерменлер менен ушырасыўы, мәселени орнында шешиўи шәрт екенлиги көрсетип өтилди.

Facebook|Instagram|X

Президент инвестиция лойиҳаларида маҳаллий компонентларни кўпайтиришга алоҳида эътибор қаратиш лозимлигини таъкидлади.

Бунинг ҳисобига жуда кўп янги иш ўринлари яратилиши, валюта тежалиши ва ёндош соҳалар ривожланиши кўрсатиб ўтилди.

Вилоят ҳокимларига ҳар ой тадбиркорлар билан ярмарка ўтказиб, ўзида янги-янги маҳсулотларни ишлаб чиқариш тизимини йўлга қўйиш топширилди.

Ҳозир амалга оширилаётган 75 миллиард долларлик йирик инвестиция лойиҳаларининг 28 миллиард долларини маҳаллий маҳсулотлар орқали қоплаш мумкинлиги ҳисоб-китоб қилинган.

Мутасаддиларга тармоқлар ва вилоят ҳокимлари билан биргаликда туман ва корхоналар кесимида 2025 йилда янги маҳсулотларни ишлаб чиқариш бўйича дастур тайёрлаш топширилди.
—
Президент инвестициялық жойбарларда жергиликли компонентлерди көбейтиўге айрықша итибар қаратыў керек екенлигин атап өтти.

Оның есабынан жүдә көплеген жаңа жумыс орынларының жаратылыўы, валюта үнемлениўи ҳәм тутас тараўлардың раўажланыўы көрсетип өтилди.

Ўәлаят ҳәкимлерине ҳәр айда исбилерменлер менен ярмарка өткерип, өзинде жаңадан-жаңа өнимлер ислеп шығарыў системасын жолға қойыў тапсырылды.

Ҳәзирги ўақытта әмелге асырылып атырған 75 миллиард долларлық ири инвестициялық жойбарлардың 28 миллиард долларын жергиликли өнимлер арқалы қаплаў мүмкин екенлиги есап-китап етилген.

Жуўапкерлерге тармақлар ҳәм ўәлаят ҳәкимлери менен биргеликте район ҳәм кәрханалар кесиминде 2025-жылы жаңа өнимлер ислеп шығарыў бойынша бағдарлама таярлаў тапсырылды.

Facebook|Instagram|X

Илғор корхоналар мустақил равишда ташқи бозорларга чиқиб, тўғридан-тўғри маблағ олиб келишни бошлаган.

Савдо-саноат палатасида Тадбиркорларга ташқи молия бозорларига чиқишга кўмаклашиш маркази ташкил қилинди.

Йил якунигача камида 200 та тадбиркорни халқаро молия бозоридан 2 миллиард доллар жалб қилишга тайёрлаш муҳимлиги таъкидланди.

Шунингдек, бу йил ОКМК 1 миллиард, НКМК 500 миллион, “Навоийуран” ва “Ўзметкомбинат” ҳар бири 300 миллион долларлик евробонд жойлаштириши зарурлиги кўрсатиб ўтилди. “Uzbekistan Airways” ва “Uzbekistan Airports”, Автомобиль йўллари қўмитаси ҳам халқаро рейтинг олиб, ташқи бозордан жами 700 миллион доллар олиб келиши муҳимлиги таъкидланди.

2025 йил учун 2 миллиард доллар грант олиш бўйича ҳар бир вазирлик, тармоқ ва ҳудудларнинг режаларини шакллантириш топширилди.
—
Алдынғы кәрханалар еркин түрде сыртқы базарларға шығып, тиккелей қаржы алып келиўди баслады.

Саўда-санаат палатасында Исбилерменлерге сыртқы қаржы базарларына шығыўға жәрдемлесиў орайы шөлкемлестирилди.

Жылдың ақырына шекем кеминде 200 исбилерменди халықаралық финанс базарынан 2 миллиард доллар тартыўға таярлаў әҳмийетли екенлиги атап өтилди.

Сондай-ақ, быйыл ОКМК 1 миллиард, НКМК 500 миллион, «Наўайыуран» ҳәм «Өзметкомбинат» ҳәр бири 300 миллион долларлық евробонд жайластырыўы зәрүр екенлиги көрсетип өтилди. «Uzbekistan Airways» ҳәм «Uzbekistan Airports», Автомобил жоллары комитети де халықаралық рейтинг алып, сыртқы базардан жәми 700 миллион доллар алып келиўи әҳмийетли екенлиги атап өтилди.

2025-жыл ушын 2 миллиард доллар грант алыў бойынша ҳәр бир министрлик, тармақ ҳәм аймақлардың режелерин қәлиплестириў тапсырылды.

Facebook|Instagram|X

Мамлакатимиздаги 22 та эркин иқтисодий зонада ишга тушган 589 та корхона ўтган йили 42 триллион сўмлик маҳсулот чиқарган.

Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг бор-йўғи 16 фоизи юқори технологияли товарлар ҳисобланади. Маҳсулотларнинг атиги 18 фоизи ташқи бозорларга сотилган, 372 та корхона умуман экспорт қилмаган.

Эркин иқтисодий зоналардаги корхоналар киритган сармоясига қараб имтиёз олмоқда. Лекин бу маблағлар таннархни пасайтириш, экспортга чиқиш учун хизмат қилмаётгани кўрсатиб ўтилди.

Шу боис, энди фақат экспортга ишлайдиган эркин иқтисодий зоналар ташкил этилиши белгиланди. Ушбу зоналарда хорижий брендлар билан юқори қийматли, ташқи бозорларда талаби бор маҳсулотлар ишлаб чиқарилади. Хорижий тажрибада ҳам бу ўзини оқлагани таъкидланди.

Бундай зонанинг биринчиси Наманганда ташкил қилиниб, тўқимачиликка ихтисослашади.

Иқтисодий комплекс раҳбарларига эркин иқтисодий зоналар бўйича мавжуд тизимни қайта кўриб чиқиб, уларни экспортга ихтисослаштириш бўйича таклиф киритиш топширилди.
—
Мәмлекетимиздеги 22 еркин экономикалық зонада иске қосылған 589 кәрхана өткен жылы 42 триллион сумлық өним ислеп шығарған.

Ислеп шығарылған өнимниң тек ғана 16 проценти жоқары технологиялық товарлар болып есапланады. Өнимлердиң тек ғана 18 проценти сыртқы базарларға сатылған, 372 кәрхана улыўма экспорт етпеген.

Еркин экономикалық зоналардағы кәрханалар киргизген инвестициясына қарап жеңиллик алмақта. Бирақ, бул қаржылар өзине түсер баҳаны төменлетиў, экспортқа шығыў ушын хызмет етпей атырғаны көрсетип өтилди.

Сонлықтан, енди тек экспортқа жумыс ислейтуғын еркин экономикалық зоналар шөлкемлестирилетуғыны белгиленди. Бул зоналарда сырт ел брендлери менен жоқары баҳалы, сыртқы базарларда талап бар өнимлер ислеп шығарылады. Сырт ел тәжирийбесинде де бул өзин ақлағаны атап өтилди.

Бундай зонаның бириншиси Наманганда шөлкемлестирилип, тоқымашылыққа қәнигелестириледи.

Экономикалық комплекс басшыларына еркин экономикалық зоналар бойынша әмелдеги системаны қайта көрип шығып, оларды экспортқа қәнигелестириў бойынша усыныс киргизиў тапсырылды.

Facebook|Instagram|X

Ўтган йилда янги ёндашув асосида 12 та технопарк хорижий корхоналар бошқарувига берилди. Ушбу ҳудудларда 2,5 миллиард долларлик 27 та лойиҳа жойлаштирилди.

Бундай технопарклар Туркия компаниялари билан Зангиотада, Татаристон билан Карманада, Хитой билан Андижон, Кармана туманлари, Олмалиқ, Чирчиқ, Зарафшон, Қўқон ва Тошкент шаҳрида ташкил қилинмоқда.

Мутасаддиларга хорижий инвесторларни топиб, мавжуд иқтисодий зоналарнинг бўш ҳудудларида технопарк ташкил қилиш бўйича таклиф киритиш топширилди.
—
Өткен жылы жаңа жантасыў тийкарында 12 технопарк сырт ел кәрханаларының басқарыўына берилди. Бул аймақларда 2,5 миллиард долларлық 27 жойбар жайластырылды.

Бундай технопарклер Түркия компаниялары менен Зангиотада, Татарстан менен Карманада, Қытай менен Әндижан, Кармана районлары, Алмалық, Шыршық, Зарафшан, Қоқанд ҳәм Ташкент қаласында шөлкемлестирилмекте.

Жуўапкерлерге сырт ел инвесторларын таўып, бар экономикалық зоналардың бос аймақларында технопарк шөлкемлестириў бойынша усыныс киргизиў тапсырылды.

Facebook|Instagram|X

Ташқи бозордаги кучли рақобат, логистикадаги қийинчиликларга қарамасдан, бу йил экспортни 30 миллиард доллардан ошириш зарурлиги қайд этилди.

Ўзимизда хом ашёси бўлган тўқимачилик, электротехника каби “драйвер” тармоқларда бор имконият тўлиқ ишга солинмаётгани кўрсатиб ўтилди. Креатив ёндашувлардан фойдаланиб, бу тармоқлар экспортини 2-3 карра ошириш имконияти борлиги таъкидланди.

Шу боис, бу иккита драйвер тармоқни ривожлантириш, экспортга ишлаётган корхоналарни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш катта қарор лойиҳаси тайёрланди.

Хусусан, экспортчиларни айланма маблағ билан таъминлаш учун алоҳида Факторинг ташкилоти очилиб, унга 100 миллион доллар ажратилади. Корхоналарнинг халқаро сертификат талабларига мослашиш харажатларининг 20 минг долларгача қисми қоплаб берилади.

Ривожланиш ва тадқиқот марказлари учун олиб келинадиган лаборатория жиҳозлари божхона божларидан озод қилинади. Халқаро маркетплейслар орқали маҳаллий маҳсулотларни илгари суриш учун 2 миллион доллар йўналтирилади.

Мутасаддиларга ҳар бир тармоқнинг ташқи бозорлардаги имкониятини таҳлил қилиб, уч йиллик экспорт стратегиясини ишлаб чиқиш топширилди.
—
Сыртқы базардағы күшли бәсеки, логистикадағы қыйыншылықларға қарамастан, быйыл экспортты 30 миллиард доллардан арттырыў зәрүр екенлиги атап өтилди.

Өзимизде шийки заты болған тоқымашылық, электротехника сыяқлы "драйвер" тармақларда бар имканият толық иске қосылмай атырғаны көрсетип өтилди. Креатив көзқараслардан пайдаланып, бул тармақлардың экспортын 2-3 есеге арттырыў имканияты бар екенлиги атап өтилди.

Сонлықтан, бул еки драйвер тармақты раўажландырыў, экспортқа ислеп атырған кәрханаларды ҳәр тәреплеме қоллап-қуўатлаўға үлкен қарар жойбары таярланды.

Атап айтқанда, экспортшыларды айланба қаржы менен тәмийинлеў ушын өз алдына Факторинг шөлкеми ашылып, оған 100 миллион доллар ажыратылады. Кәрханалардың халықаралық сертификат талапларына бейимлесиў қәрежетлериниң 20 мың долларға шекемги бөлеги қаплап бериледи.

Раўажланыў ҳәм изертлеў орайлары ушын алып келинетуғын лаборатория үскенелери бажыхана бажыларынан азат етиледи. Халықаралық маркетплейслер арқалы жергиликли өнимлерди алға қойыў ушын 2 миллион доллар қаратылады.

Жуўапкерлерге ҳәр бир тармақтың сыртқы базарлардағы имканиятын анализлеп, үш жыллық экспорт стратегиясын ислеп шығыў тапсырылды.

Facebook|Instagram|X