روشنفکران

‍ 💢حکایت نهنگ و اژدها

🖌 #تورج_عاطف

یکی از مسائلی که در آغاز سال اختلافی بین مردم انداخته بود گذاردن نام " اژدها " یا " نهنگ " بعنوان نام سال بود . البته در ریشه این نامگذاری بر سالها اختلاف نظر بسیار است زیرا اصولا این نوع نامگذاری ها بر اساس باورهائی که در نزد فاتحین ایران خصوصا مغولهابوده وارد فرهنگ ما شده است
ایرج ملک پور - منجم و استاد مؤسسه ژئوفیزیک نجوم و فیزیک فضا گفته است که اسامی ۱۲ حیوان تقویم ترکی مغولی شامل: مار، اسب، گوسفند، میمون، مرغ، سگ، خوک، موش، گاو، پلنگ، خرگوش و نهنگ
این استاد نجوم بیان می‌کند: در برخی کشورها از بز به جای گوسفند، خروس یا جوجه به جای مرغ، ببر به جای پلنگ، گربه به جای خرگوش و اژدها به جای نهنگ برای نام‌گذاری سال‌ها استفاده می‌شود..
اما چرا نهنگ به جای اژدها استفاده می شود ؟ باید عنوان کنم واژه نهنگ در شاهنامه برای نخستین بار در داستان آزمونی است که فریدون برای پسرانش ترتیب می دهد به جای اژدها استفاده می شود
فریدون که از هنر جادو بهره داشته است منتظر بازگشت پسرانش از دیار یمن بود و از این رو خود را به صورت اژدهائی در می آورد و سر راه پسرانش قرار می گیرد تا عکس العمل آنها را ببیند .
پسر بزرگتر در مواجه با اژدها سعی می کند که فرار کند و پسر میانی تیر کمان می کشد تا با او بجنگد و پسر سوم سعی می کند با گفتگو و به گونه ای رجز خوانی اژدها را از میدان به در کند
فریدون به شهر باز می گردد و از جامه اژدها خارج می شود و این واقعه دلیلی می شود که فریدون نام سلم را را برای پسر اول بنهد که بنا بر ادعای فردوسی ریشه در سلامت دارد و نام پسر میانی تور می شود که نشانه شجاعت است و ایرج نام پسر کوچک می شود که هوشیاری و سیاست پیشگی را نشان است
اما حکایت اژدها و نهنگ در زمانی است که فریدون به هر کدام از این پسرها دلیل این نام گذاری را می گوید و در مورد پسر اول " سلم "چنین فردوسی بیان می کند
توئی مهتر و سَلم نام تو باد
بگیتی پراکنده کام تو باد
که جستی سلامت ز کام " نهنگ "
بگاه گریزش نکردی درنگ
همان طور که در اینجا دیده می شود واژه " نهنگ " به جای اژدها استفاده شده است و به نظر می رسد که در متون قدیم خصوصا در شاهنامه از این وجه تمثیل استفاده شده است اما باید اضافه کرد که حیوانی به نام " نهنگ " در شاهنامه تفاوتی با مفهوم این پستاندار دریائی در روزگار ما دارد و گفته می شود که " نهنگ " در واقع به تمساح گفته می شده است و شاید شباهت صوری اژدهائی که برای ما تصور کرده اند چه در نقاشی ها و فیلمها و... با تمساح وجه تمثیل آن باشد

@Roshanfkrane

5.6K viewsOmid faraghat, edited 14:07