سمن‌ها
(بر اساس مطالعه موردی دو نمونه «جمعیت امام علی» و «خانه‌ خورشید»)
 
سمن‌ها تا چه حد توانسته‌اند تاثیرگذاری اجتماعی داشته باشند؟
۱-فعالیت سمن‌ها بخش‌هایی از طبقه‌ی متوسط را با طبقه‌ی پایین پیوند داده و طبقه‌ی متوسط را نسبت به مسائل طبقه‌ی پایین حساس کرده است. علیرغم تفاوت‌های جدی در سبک زندگی داوطلبان سمن‌ها با سبک زندگی طبقات پایین، سمن‌ها معمولا مورد استقبال طبقات پایین قرار گرفته‌اند و از جهت تداوم فعالیت در مناطق فقیرنشین مشکل حادی نداشته‌اند. 
 
۲- این سمن‌ها شرایط امکان ایجاد برخی ائتلاف‌های اجتماعی در جهت کاهش تاثیرات مخرب آسیب‌های اجتماعی را به وجود آورده است. بر اساس نتایج این پژوهش، این فعالیت‌ها گاه حتی منجر به تغییر قوانین و یا تغییر تفسیر از قوانین حاکمیت شده و توانسته است ساختارهای جدیدی نیز ایجاد کند.
فعالیت‌های اجتماعی انجام شده در سطوح خرد ( حل مشکلات افراد ) و برخی سطوح میانی(تغییر قوانین؛ کاهش نظام‌مند برخی بیماری‌ها) موفقیت‌های قابل توجهی داشته و توانسته است به مثابه عاملی بازدارنده در برابر توسعه‌ی روندهای گسیخته‌ساز اجتماعی در این سطوح عمل کند.

۳- تاکنون مطالبه‌گری و آگاه سازی و همچنین فعالیت‌های این مجموعه‌ها باوجود اینکه در ایجاد حساسیت اجتماعی به مسائل اجتماعی و حل مسائل برخی آسیب‌دیدگان موثر بوده است، اما چندان به سمت عواملی که در سطح کلان موجد این آسیب‌ها هستند حرکت نکرده اند. نظام توزیع فرصت‌ها و منابع اقتصادی - اجتماعی همچنان بر مبانی سابق خود استوارند و مشکلات و مسائل را بازتولید می‌کنند. فعالیت و مطالبه‌گری این نهادها عمدتا به نقادی سیاستگذاری‌های کلان حوزه‌ی آسیب‌های اجتماعی نینجامیده است. شاید یکی  از دلایل فقدان چنین نقادی‌ای در مطالبه‌گری و فعالیت سمن‌ها، تاکید مداومی است که بر غیرسیاسی بودن فعالیت‌های خود دارند و تلاش می‌کنند با محدودکردن خود در دایره‌ی فعالیت اجتماعی بقا و تاثیرگذاری خود را تضمین کنند. 
 
چالش‌های پیش روی فعالیت سمن‌ها چیست؟

۱- بی‌اعتمادی میان سمن‌ها و حاکمیت: دیوار بلند بی‌اعتمادی میان سمن‌ها و بخش‌هایی از حاکمیت یکی از موانع همیشگی فعالیت آن‌ها بوده، مهم‌ترین دلیل ایجاد حساسیت و محدودیت برای یک سمن توسعه‌ی فعالیت‌هایشان و تبدیل شدن آن به یک نهاد قدرتمند اجتماعی است. این موضوع تهدیدات سیاسی پیش روی آن‌ها را افزایش می‌دهد. 
 
۲- فاصله میان بنیان‌گذار و نیروها: همبستگی اجتماعی شکل‌گرفته در سمن‌ها عمدتا بر دو محور کاریزمای بنیان‌گذار و روابط عاطفی و منعطف میان اعضا تقویت شده و به ایجاد هویت جمعی و ماندگاری تشکل کمک می‌رساند. نگاهی به نیروهای فعال موجود در این مجموعه نشان می‌دهد که فاصله‌‌ی زیادی میان بنیان‌گذار و سایر نیروهای فعال این مجموعه‌ها وجود دارد و این مسئله یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای آینده فعالیت این مجموعه‌هاست.
 
۳-بوروکراسی‌سازی: برای سمن‌ها در شرایط توسعه‌ی فعالیت روندی ناگزیر است که آن‌ها را به تدریج با مشکلات بوروکراسی مانند ناکارآمدی، از بین بردن شرایط امکان بروز خلاقیت و از بین رفتن معنا و هویت جمعی روبه‌رو می‌کند.
اگر بتوان به الگویی دست یافت که در آن تعداد زیادی از سمن‌ها با دایره فعالیت محدود در جامعه تکثیر شوند بهتر از فعالیت تعداد محدودی از سمن‌ها با دایره فعالیت گسترده خواهد بود. این الگو آن‌ها را از تهدیدات سیاسی هم در امان‌تر نگه می‌دارد. 
 
این متن با استفاده از مقاله « نهادهای مدنی و همبستگی اجتماعی» آرمان ذاکری نوشته شده که در کتاب «همبستگی اجتماعی و نابرابری، دومین گزارش وضعیت اجتماعی ایران» توسط موسسه رحمان به چاپ رسیده است.

🖇 موسسه رحمان و جمعی از تشکل‌های فعال حقوق کودک برگزار می‌کنند:

📖 بررسی موانع رو به گسترش تحصیل کودکان

🎤 سخنرانان:
طاهره پژوهش
علی‌اکبر اسماعیل‌پور
رضا شفاخواه
رضا امیدی
علی کاظمی

📌 دبیر نشست:
مریم آشور

🗓️ دوشنبه ۲۰ شهریور ۰۲
⏰ ساعت ۱۶ تا ۱۹

🏠 نشست به صورت حضوری در موسسه رحمان برگزار می‌شود.

📹 پخش زنده از اینستاگرام
https://instagram.com/rahman.inst

@rahmaninstitute

🔺در نشست«بررسی موانع رو به گسترش تحصیل کودکان» روز دوشنبه ۲۰ شهریور جمعی از تشکل‌های فعال حقوق کودک در موسسه رحمان، به موضوع بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل کودکان در ایران خواهند پرداخت.
🎤«طاهره پژوهش» و «علی‌اکبر اسماعیل‌پور» فعالان حقوق کودک، رضاشفاخواه» وکیل دادگستری و فعال حقوق کودک، «رضا امیدی» پژوهشگر اجتماعی و «علی کاظمی» دبیر مرجع کنوانسیون حقوق کودک سخنرانان این نشست خواهند بود.

📎با وجود این که ده روز بیشتر به مهرماه ۱۴۰۲ باقی نمانده، اما هنوز کودکان زیادی به دلایل مختلف در مدارس ثبت نام نشده‌اند و از تحصیل محرومند.
بی‌شناسنامه بودن، فقر، معلولیت، ازدواج زودهنگام دختران، دور بودن مدرسه و عدم دسترسی راحت به امکانات آموزشی، کوچ‌نشینی، دوزبانه بودن و بیماری‌های صعب‌العلاج مهم‌ترین دلایل بازماندگی از تحصیل یا ترک تحصیل کودکان است.
به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از چالش‌های حوزه آموزش کودکان، فقدان آمار دقیق، شفاف و جامع از کودکان بازمانده از تحصیل و ترک تحصیل کرده است. بنابراین گزارش اطلاعات مربوط به کودکان در دو شاخص بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل در سالنامه های آماری پیش از سال ۱۳۹۳ وزارت آموزش و پرورش وجود ندارد.

پولی شدن آموزش و پرداخت از جیب خانواده به قصد آموزش کودکان را می توان نوعی طرد سیستماتیک دهک های پایین تر اقتصادی از مدرسه(به طور عام) و از آموزش با کیفیت (به طور خاص) دانست.
پولی‌شدن آموزش با اصول مصرح قانون اساسی کشور مغایرت دارد. بطور مثال به موجب اصل ۳۰ قانون اساسی: «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد».
مطالعات نشان می‌دهد که ایران با جایگاه چهل و نهم در بین 54 کشور دارای داده، از نظر فعالیت های سوادآموزی پیش از دبستان بسیار ضعیف تر از متوسط بین المللی است.
در اغلب کشورهای توسعه‌یافته آموزش کودکان از پیش از ۷ سالگی شروع می‌شود اما در ایران هیچ قانونی برای آموزش رایگان و اجباری پیش از دبستان وجود ندارد.
از این رو در میان خانوارهای دهک‌های پایین‌تر اقتصادی آموزش پیش از دبستان کودکان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد که باعث ضعف مهارت های پیش نیاز آموش در‌کودکان خواهد شد. تبعات این خلأ سیاستگذاری را می‌توان در افت تحصیلی و پیامدهای مرتبط با ترک تحصیل در مقاطع بالاتر دنبال کرد.

مشروط بودن حق تحصیل در ایران به داشتن اوراق هویتی، موجب طرد از تحصیل کودکان بدون شناسنامه ایرانی و مهاجران جامانده از فرصت دریافت کدهای تحصیلی و شناسایی شده است.
این سیاست در عمل ناقض اصل «حق تحصیل همه کودکان» مورد اشاره در اصل ۳ قانون اساسی است.
به موجب بند ۳ این اصل دولت موظف است همه امکانات خود را برای « آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح، و تسهیل و تعمیم آموزش عالی» به کار ببرد.

https://t.iss.one/RahmanInstitute/2093

📣 مخاطبان گرامی

▫️نشست امروز‌‌ به صورت حضوری در دفتر موسسه رحمان به نشانی میدان توحید، خیابان نصرت غربی، پلاک ۵۶، واحد ۱ برگزار می‌‌شود.

🔻لینک‌های پخش آنلاین نشست:
https://instagram.com/rahman.inst

https://join.skype.com/p7hzN2jKXBGw

@rahmaninstitute

🎧 فایل صوتی نشست «بررسی موانع رو به گسترش تحصیل کودکان»

🎤 سخنرانان:
طاهره پژوهش
علی‌اکبر اسماعیل‌پور
رضا شفاخواه
رضا امیدی


📌 دبیر نشست:
مریم آشور

🗓️ دوشنبه ۲۰ شهریور ۰۲


@rahmaninstitute

🎬 دوگانه‌ی سیاست رهایی‌بخش/سیاست زندگی، تعبیری است که کاشی برای تمایز الگوهای همبستگی بین نسل‌‌های انقلاب ۵۷ و نسل‌های اخیر به کار می‌برد.

▫️به عقیده‌ی او الگوی همبستگی در انقلاب ۵۷، الگوی سیاست رهایی‌بخش بود که آرمان‌گرا و مبتنی بر نظام اخلاقی خاصی بود اما الگوی همبستگی نسل‌های اخیر، معطوف به سیاست زندگی است به این معنا که مطلوب آن‌ها امکان زندگی کردن و تجربه‌ی لذت زندگی است.

▫️محمدجواد غلامرضاکاشی در نشست «همبستگی و گسیختگی در حاکمیت سیاسی» از این دوگانه می‌گوید.
این نشست بهمن ماه سال ۹۹ در موسسه رحمان برگزار شد.

🔻فایل کامل این ویدیو را در کانال یوتیوب موسسه رحمان ببینید:
https://youtu.be/m2Aa-vnjUkk?feature=shared

@rahmaninstitute