Dasturchilarning kelajagi qanaqa? Ishsiz qolasizmi?
Yohud “Layofflar, ChatGPT va boshqalar haqida”

Katta katta korxonalar minglab ishchilarini haydab yuborishyapti. Undan tashqari ChatGPT va boshqa AI loyihalar shiddat bilan rivojlanmoqda. Huddi 3-4 yil ichida dasturchilarga talab qolmaydigandek. Keling shu haqida ozgina fikrlashamiz.

Amazon bu yili 27000 ishchisini ishdan ketqizdi. Meta o’tgan yili Noyabrda 11 mingtani ketqizgan, yaqinda yana 10 mingtani. Google 12mingta ishchisini ketqizgan. Bu raqamlar kichik raqamlar emas. Ahvol qo’rqinchiliga o’xshaydi. Rostdan shundaymi? Bunga nima sabab? Menimcha buning sababi 2ta:

- Covid
- Dunyodagi makroekonomik xolat (Ukrainadagi urush)

Covid boshlanganda odamlar asosan uyda vaqtlarini sarflashni boshlashdi va internet hizmatlariga bo’lgan talab kutilmaganda juda katta tezlikda o’sishni boshladi. Talab ko’paydi degani ish ko’paydi degani. Shu talabni qoniqtirish uchun yani ko’proq pul topish uchun kompaniyalar ham kutilgandan ancha ko’proq ishchilarni tezroq ishga olishni boshlashdi. Masalan Amazon 2021da 310000ta ishchi, 2020da esa yarim million ishchi olgan. 2021 ohirida Amazonda 1.6 million ishchi bo’lgan, ularning 300000tasi ofis ishchilari (dasturchilar va hokazo).

Hozirgi kunda esa Covid chegarali 100% olib tashlangan. Natijada odamlar uyda kamroq vaqt sarflashyapti va internet xizmatlaridan kamroq foydalanishyapti. U degani kompaniyalar xizmatlariga talab kamaygan. Uning ustiga Ukraindagi urush dunyodagi makroekonomik xolatga ancha tasir o’tkazyapti. Natijada kompaniyalarda foyda kutilgandan ancha kamaygan. Shuning uchun ham eng katta harajatlardan biri bo’lgan ishchilarni ketkazib yuborishyapti.

Bundan 2ta xuloasa qilish mumkin. Ohirgi yilni emas, ohirgi 2-3 yilni oladigan bo’lsak kompaniyalar yaxshigina o’sgan, pasaymagan. Qachondir dunyodagi holat sal yaxshilanishni boshlaganda bu kompaniyalar yana ishchi olishda va yanada ko’proq o’sishda davom etadi. Agar dunyoda holat yaxshilanmasa nafaqat dasturchilar, nafaqat bu kompaniyalar, boshqa kompaniyalar ham, boshqa ishchilar ham qiynalishadi.

ChatGPT va dasturchilarning ishsiz qolishiga keladigan bo’lsak. Mening bu sohada bilimim kam, shuning uchun tajribaliroq tanishlardan so’rab ko’rdim. Bir hamkasbimda Zurichning ETH universitetida (Einstein o’qigan) Machine Learning bilan shug’illanidagn PhD o’rtog’i bor ekan. Uning aytishi bo’yicha hozirgi modellar “dogshit” emish, yani yumshoq qilib aytadigan bo’lsak “ishga uncha yaramaydi”. Dasturlash kontekstida berayotgan javoblari juda ham noaniq. Ayniqsa savollar qiyinlashgan sari. Hali uni qiyin sistemalar quradigan darajaga olib kelish uchun ko’p vaqt va ish kerak ekan. Bu vaqtlar kelgan taqdirda ham dasturchilarga talab kamaymaydi. Dasturchilar uchun bu AI sistemalar yordamchi bo’ladi. Dasturchilar ishsiz qolmaydi, ular qilayotgan ishlar o’zgaradi.

© Jahongir Rahmonov

@FlutterDasturchi

✅ Dart dasturlash tiliga oid masalalar ishlash. Amaliyot

1. Dasturlash tillarida 1000 dan ortiq eng kerakli misol va masalalar to'plami haqida.
2. 1-qism. Dasturlash tillarida masalalar ishlash | Masalalar to'plami qo'llanmasidan ishlab boramiz
3. 2-qism. Dasturlash tillarida masalalar ishlash | Masalalar to'plami qo'llanmasidan ishlab boramiz
4. 3-qism. Dasturlash tillarida masalalar ishlash | Masalalar to'plami qo'llanmasidan ishlab boramiz
5. 4-qism. Dasturlash tillarida masalalar ishlash | Masalalar to'plami qo'llanmasidan ishlab boramiz
6. 5-qism. Dasturlash tillarida masalalar ishlash | Masalalar to'plami qo'llanmasidan ishlab boramiz
7. For loop ga oid misol. 0 dan 100 gacha bo'lgan sonlar orasidan toq va juft sonlarni topish
8. IF va ELSE shart operatoriga oid masalalar ishlaymiz.

Davomi bor...

@FlutterDasturchi

📲 Diqqat: Talablarga binoan FLUTTER darslarini boshladik.

1-dars. Flutter tanishuv | Kirish qismi

👉 https://youtu.be/5HsiH26KSqk

Flutterni nega o'rganish kerak? Qisqacha aytganda bitta dasturlash tili va bitta kod bazasi yordamida iOS va Android tizimlariga dasturiy ilovalar, Desktop daturlar hamda Web uchun tizimlar yarata olasiz.

DART tili bo'yicha darslar bu yerda:

👉 https://www.youtube.com/playlist?list=PL0PCPzDC5CEv1uK9JMX2TV8l4mOu8oFBh

@Nursaidovuz

Axborot texnologiyalari - bu turli fanlar va tajriba sohalarini o'z ichiga olgan keng sohadir. ITning asosiy yo'nalishlari(1-qism):

1. Software Development: Bu tashkilotlarga muayyan vazifalarni bajarish yoki ma'lum maqsadlarga erishishda yordam beradigan dasturiy ilovalarni loyihalash, ishlab chiqish va saqlashni o'z ichiga oladi.

2. Cybersecurity: Bu soha kompyuter tizimlari va tarmoqlarini ruxsatsiz kirish, o'g'irlik va shikastlanishdan himoya qilishga qaratilgan.

3. Network Administration: Bu turli xil qurilmalarning bir-biri bilan aloqa qilishiga va resurslarni almashishiga imkon beruvchi kompyuter tarmoqlarini sozlash va texnik xizmat ko'rsatishni o'z ichiga oladi.

4. Database Management: Bu soha katta hajmdagi ma'lumotlarni saqlaydigan va boshqaradigan ma'lumotlar bazalarini loyihalash, yaratish va boshqarishni o'z ichiga oladi.

5. Cloud Computing: Bu mahalliy serverlar yoki shaxsiy kompyuterlarga tayanish o'rniga ma'lumotlar va ilovalarni saqlash, boshqarish va qayta ishlash uchun masofaviy serverlardan foydalanishni o'z ichiga oladi.

6. Artificial Intelligence: Bu odatda inson aqlini talab qiladigan vazifalarni bajara oladigan aqlli mashinalar va dasturiy ilovalarni yaratish uchun algoritm va usullarni ishlab chiqish va ulardan foydalanishni o'z ichiga oladi.

7. Web Development: Bu Internet orqali foydalanuvchilarga ma'lumot yoki xizmatlarni taqdim etadigan veb-saytlar va veb-ilovalarni loyihalash va ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.

8. Mobile Development: Bu smartfon va planshetlar kabi mobil qurilmalarda ishlaydigan ilovalarni loyihalash va ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.

9. Big Data: Bu biznes qarorlarini bildirishi mumkin bo'lgan naqshlar, tendentsiyalar va tushunchalarni aniqlash uchun katta hajmdagi ma'lumotlarni to'plash, saqlash va tahlil qilishni o'z ichiga oladi.

10. Internet of Things (IoT): Bu ob'ektlarni internetga ulash uchun sensorlar va boshqa qurilmalardan foydalanishni o'z ichiga oladi, bu ularga boshqa qurilmalar va tizimlar bilan ma'lumot almashish imkonini beradi.

💵 Ushbu sohalar dunyo bo'yicha eng yuqori maosh to'lanadigan IT yo'nalishlari hisoblanadi. O'rtacha 1 oylik maosh - 6000$ ni tashkil qiladi.

@FlutterDasturchi

#Masala_2

Siz odatda do'konga kirganingizda kredit kartadan foydalanasiz. Lekin siz kimdir plastik kartangizni raqamini bilib olishini hohlamaysiz. Sizning vazifangiz shuki - foydalanuvchi kiritgan ma'lumotni oxirgi 4ta belgidan boshqa hamma belgilarni # ga almashtirish. Agar foydalanuvchi kiritgan input - 4ta belgi yoki undan kam bo'lsa hech narsa o'zgartirmaysiz.

Masalan:
Input: "12375861458" ➡️ Output: " #######1458"
Input: "abcdef" ➡️ Output: "##cdef"
Input: "ab15" ➡️ Output: "ab15"

(Input - bu foydalanuvchi kiritgan ma'lumot, output - bu sizni dasturingiz chiqarishi kerak bo'lgan natija)

Masalani dart dasturlash tilida ishlash tavsiya etiladi
Masalaga javob ertaga shu kanalga joylanadi. Omad!

♻️Dasturlashga qiziqadiganlarga jo'nating, ular ham bilimlarini sinab ko'rishsin

@FlutterDasturchi

Dastur main funksiyasi bilan boshlanadi, bu funksiya dasturning boshlang'ich nuqtasi hisoblanadi va programni boshlash uchun kerak bo'lgan funksiya yordamida kredit karta raqamini almashtirish va natijani konsolga chiqarishni o'z ichiga oladi.

maskCreditCard funksiyasi kredit karta raqamini qabul qilib, raqam uzunligi 4 belgidan kam bo'lsa, kiritilgan raqamni qaytaradi. Aks holda, funksiya oxirgi 4 belgini olish uchun substring metodi bilan foydalanadi va # belgisi yordamida qo'yilishi kerak bo'lgan belgilarni hisoblaydi. Keyin, almashtirilgan kredit karta raqamini qaytaradi.

Dastur print funksiyasi yordamida almashtirilgan kredit karta raqamini konsolga chiqaradi. Dastur - Dart dasturlash tilida yozilgan

@FlutterDasturchi

#Masala_3

Sizga 5ta harf berilgan - a, e, i, o, u

Sizning vazifangiz - shu harflardan foydalangan holda  hosil qilish mumkin bo'lgan 120ta so'zni hosil qiladigan dastur tuzishingiz kerak.

⚠️ Bitta so'zda - har bitta harfni faqat bir marta ishlatish mumkin! Dasturingiz jami bo'lib 120ta turli xil so'z yasashi va ana shu so'zlarni ekranga chiqarishi kerak.

Masalani dart dasturlash tilida yechishingiz mumkin.
Masalaga javob ertaga shu kanalga joylanadi. Omad!

Dasturlashga qiziqadiganlarga jo'nating, ular ham bilimlarini sinab ko'rishsin

@FlutterDasturchi

Ushbu kodda, harf kombinatsiyalarini yaratish uchun for sikllari va ro'yxatlar ishlatilgan. Har bir harfning qolgan harflar bilan bir marta ishlatilmaganligini tekshirish uchun ichki sikllar boshida tekshiruv amalga oshiriladi.

Bu dasturni ishga tushirilganda, 120 turli xil so'z yaratiladi va ushbu so'zlarni ekranga chiqaradi.

@FlutterDasturchi

#Masala_4
Kassirga qaytim berishda yordam bering

Kamol do'konga kirib, o'zi uchun kerakli mahsulotlarga to'lov qildi. Jami xarid qilingan mahsulotlar summasi M so'm bo'ldi. U kassirga N so'm pul berdi. Kamol biroz injiq bo'lgani sababli qaytim qiymati kattaroq kupyuralar bilan berilishini va kupyuralar soni kam bo'lishini xohlaydi. Kassirga yordam bering. 

Jami 1, 2, 5, 10, 50, 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000, 20000, 50000 va 100000 so'mlik kupyuralar muomalada bor deb hisoblansin.

Agar Kamol bergan summa mahsulot narxidan kam bo'lsa, 0 chiqarilsin.

Kiruvchi ma'lumotlar:
Kirish oqimida ikkita musbat butun son, N va M sonlari probel bilan ajratilgan holda kiritiladi, sonlar qiymati 10⁹ dan oshmaydi.

Chiquvchi ma'lumotlar:
Chiqish oqimida qaytim uchun berilishi mumkin bo'lgan kupyuralar sonining eng kam miqdorini chiqarish kerak bo'ladi.

Masalan:

Input 1: "34226 10"
Output 1: 8

Input 2: "89493 10"
Output 2: 10

Masalani dart dasturlash tilida yechishingiz mumkin.
Masalaga javob ertaga shu kanalga joylanadi. Omad!

Dasturlashga qiziqadiganlarga jo'nating, ular ham bilimlarini sinab ko'rishsin

@FlutterDasturchi

Bu koddagi 'kassirgaQaytimBerish' funksiyasi, kassirga berilgan pul miqdoridan mahsulotlar narxini ayirib, qaytim kupyuralari sonini topadi. Kupyuralar ro'yxati orqali, qolgan summadagi kupyuralar soni va qaytim soni hisoblanadi.

@FlutterDasturchi

#Masala_5

"Roma" keyingi bosqichda

Barcelona futbol jamoasi Chempionlar ligasi nimchorak finalida "Roma" futbol klubi bilan to'qnash keldi. "Barcelona" maydonida kechgan o'yinda 4-1 hisobida "Barcelona" g'alaba qozondi. Keyingi o'yin "Roma" maydonida bo'lib o'tadi.

Vazifangiz "Roma" keyingi bosqichga chiqadimi yoki yo'qmi aniqlash.

Izoh: Mehmon stadionida urilgan gol ziyodroq hisoblanadi.
Kiruvchi ma'lumotlar:
Kirish oqimida bitta qatorda "-" bilan ajratilgan holatda "Roma" maydonida bo'lgan hisob.
Chiquvchi ma'lumotlar:
Agar "Roma" keyingi bosqichga chiqsa, win; chiqa olmasa, lost; va ikkita o'yinda ham hisob bir xil bo'lsa, penalty chiqarilsin.

Masalaln:
Input 1: 3-0
Output 1: win

Input 2: 3-1
Output 2: lost

Masalani dart dasturlash tilida yechishingiz mumkin.
Masalaga javob ertaga shu kanalga joylanadi. Omad!

♻️Dasturlashga qiziqadiganlarga jo'nating, ular ham bilimlarini sinab ko'rishsin

@FlutterDasturchi

FAANGga ishga kirish uchun Leetcode yechish kerak. Leetcode yechish qobiliyatingizni qanday qilib oshirish kerak?
Yohud “Hayotdagi har qanday muammoga yechim topish usuli”

Menga notanish bo’lgan Leetcode masalasini ko’rganimda shunchalik qo’rqinchili tuyuladiki xatto bu masala haqida fikr ham yurita olmayman. U shunchalik qiyin tuyulganidan mening miyyam “o’chib qoladi”.

Keyin boshqalar bu masalani qanday qilib yechganini ko’rib chiqaman. 100% tushuna olmayman lekin qandaydir qismlari miyyaga yetib boradi.

Bir necha kun o’tib yana bir bor shu masalani yechishga harakat qilib ko’raman. Bu safar panika bo’lmaydi va men hech bo’lmasa yechim haqida fikr yurita olaman. Lekin baribir yecha olmayman ohirigacha.

Bu masala haqida yana o’qiyman, izlanaman.

Bir necha kun o’tib yana bir bor harakat qilib ko’raman. Bu safar bu masala ancha tushunarliroq tuyuladi. Xattoki eng oddiy brute-force yechim ham yoza olaman. Yana ozgina izlanib yanada yaxshiroq bo’lgan yechim topa olaman.

Keyingi kuni shunga o’xshash masala ko’rsam o’zimga ishongan holda bemalol yecha olaman.

Ho’sh, bu qanday sodir bo’ldi?

O’ylashimcha bizning miyyamizda har bitta muammo/masala uchun qandaydir o’lchov bor. Bu haqida osonroq fikr yurita olishimiz uchun keling shu o’lchovni TU (tolerance unit) da o’lchaylik. Huddi metr, litr va hokazolar kabi.

Misol uchun tepada eslatib o’tilgan masalani birinchi marta ko’rganimda menda bu masala uchun 0 TU bor edi. Lekin bu masalani yechish uchun esa 75 TU kerak edi, shartli ravishda. Yani, agar sizda bu masala uchun 75 TU bo’lmasa siz bu masalani ishlay olmaysiz.

Men boshqalarning yechimlarini ko’rib chiqqanimdan so’ng mening TU darajam 20ga ko’tarildi. Panika qilmasdan bu masala haqida fikr yurita boshladim. Izlanib o’qib chiqqanimdan so’ng esa TU darajam 60ga ko’tarildi. Oddiyroq brute-force yechim yoza oldim. Yanada ko’proq izlanib TU darajamni 75ga ko’tardim va natijada optimal bo’lgan yechim yoza oldim. Shunga o’xshash boshqa masala ko’rganimdan so’ng esa TU darajam 100ga ko’tarilib ketib qoldi. Yanagi safar agar shunday masala yo’limdan chiqib qolsa ortiqcha qiyinchiliksiz yecha olaman. Chunki ularning shart 75 TU, menda esa 100dan ortiq TU yig’ilib qolgan.

Menimcha bu fikrlashni hayotdagi hohlagan muammo uchun qo’llash mumkin. Intervyulardan qo’rqasizmi? Ko’proq intervyu qiling. Yaxshi ko’rgan qizingizga o’zingizga ishonch bilan gapira olmayabsizmi? Ko’proq gapiring 😉 Leetcode masala yecha olmayapsizmi? Ko’proq yeching. Va hokazo.

Birinchi 1, 2, 3 balki 4chi martasida ham yaxshi natija chiqmas balki. Lekin ko’proq muammoga o’zingizni duchor qilganingiz sari o’zingizga bo’lgan ishonch oshib boradi. Kamida bu muammodan qo’rqmaydigan bo’lasiz.

Original post ingiz tilida: https://t.iss.one/jakhonrakhmonov/128

@jakhonrakhmonov

Dasturlash asoslari: "Ma'lumotlar turlari: o'zgaruvchilar, konstantalar, operatorlar va ifodalar" mavzusi bo'yicha taqdimot qilgandik. Foydasi tegsa xursandmiz!

@Nursaidovuz