۱- در مقابل کسی که به ایران می گوید «این خراب شده» ایستادگی کنیم. ایران با همه مشکلات و سختی هاش وطن ماست. ایران کشور زیبایی است، تاریخ غنی و شکوهمندی دارد، هنرمندان بزرگی دارد، فرهنگ و تاریخ فرهنگی برتر را در خاورمیانه دارد، شاهنامه‌ای دارد که از آتاتورک تا اردوغان به آن رشک می‌برند، حافظ و سعدی دارد، بوعلی و نظامی و مولوی دارد که کشورهای بسیاری دربه در به دنبال مصادره آنها هستند. ایران معضلات و مشکلات فراوانی دارد اما به هیچوجه «آن خراب شده نیست»
۲- در مقابل کسانی که می گویند: «وضع دیگه از این بدتر که نمیشه» مقاومت و ایستادگی کنیم.
یک هفته خدمات عمومی مانند آب و برق و گاز و سیستم بهداشت قطع باشد تازه متوجه می‌شویم از این بدتر یعنی چه. یک هفته استرس بمب و موشک و آوارگی داشته باشیم تازه می فهمیم از این بدتر یعنی چه.
آنکه می گوید «از این بدتر نمیشه» آن سوی دنیا نشسته و هر روز سرکارش می رود و روز تعطیل حمل پلاکارد حمله نظامی برایش تفریح است و جنگ برایش آزمایش یک شانس برای بازگشت به کشور یا گرفتن انتقام از حکومت است، اما برای مایی که اینجا زندگی می کنیم نابودی همه چیزمان است.
@kharmagaas

⭕️◻️دنیل کانمن از بنیانگذاران اقتصاد رفتاری و نویسنده کتاب فکر کردن بی‌درنگ و بادرنگ(thinking fast and slow) در سن ۹۰ سالگی فوت کرد.


✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️علی(ع)

علی (ع) برای ما شیعیان مصداق بیرونی آن ابرانسانی است که نیچه در کتاب چنین گفت زرتشت توصیف می‌کند.

💔و ما ادرک من علی(ع)...

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نهج‌البلاغه (مجموعه سخنرانی‌ها، نامه و جملات قصار آن حضرت) را اینجا بصورت یک اپلیکیشن درآورده که پیشنهاد می‌شود از آن استفاده کنید. به نظر می‌رسد این نرم‌افزار فعلا صرفا نسخه اندروید داشته باشد.


✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ریزش تندی در بازار سهام اسراییل ندیدیم!

در حالی در فضای مجازی فارسی زبان از ریزش بازار سهام اسراییل سخن رانده می‌شود که مهمترین شاخص بازار سهام مذکور یعنی TA-125 تنها 1.6درصد منفی خورده است.

گویی فقط بازار سهام ایران است که با مداخلات دولتی-حکومتی مرغ عزا و عروسی است!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️تو خود حجاب خودی...

«اینایی که مدام حباب سکه حساب میکنن( و‌بیشترشونم فعال بورسین) یه بار تو خلوت خودشون بپرسن از این  همه محاسبه و فرمول سودی هم کردن؟

یا سود واقعی نصیب اونایی شده که بی توجه به فرمول و .... فقط سکه خریدن و خریدن و ....
سکه تو دوماه ۵۰ درصد داده، دوستان بورسی ما واسه هر خرید و فروش سیصد تا نمودار و نسبت رو بررسی میکنن، تهشم چیزی ازش در نمیاد؛)
حالا به  اونایی که صحبت از نرخ بهره و ... ریسک اوراق میکردن هم پیشنهاد میکنم برن تو شغلشون تجدید نظر کنن...
اگه بعد این همه سال روندها‌و نتیجه وعده ها و نتیجه چاپ پول  رو تشخیص نمیدن»

جملات فوق از دوست باسوادمان دکتر مسعود موفقی بود.

▫️یکی از بزرگترین موانع رشد بازار سهام ایران(افزون بر مداخلات دولتی و دست درازی دایم دولت و ضربات نیوکمونیستهای مسلمان نما)، قواعد رفتاری حاکم بر فعالان بازار سهام است.

▫️در بازار ملک و سکه، کسی تحلیل تکنیکال انجام نمی‌دهد! قبلاً اینجا توضیح دادیم که چرا معامله براساس تحلیل تکنیکال منجر به تعادل سطح پایین در بازار مالی می‌شود.

▫️در بازار ملک و سکه ترس حاکم نیست. شخص اگر سکه پایین هم بیاید همه به او می‌گویند نگهداری کن، نه اینکه اساتید دستور نقد شدن و فرار کردن بدهند و یا ۲۵ نفر نامه بزنند و درخواست ترساندن مردم و ترکاندن شدید آنچه حباب می‌دانستند را بدهند!

▫️البته وقتی بزرگان بازار سهام خودشان بزرگترین ملک-بازان باشند، چه انتظاری می‌شود داشت؟

▫️بر خلاف مالی استاندارد، در آموزه‌های مالی رفتاری، قیمت بازاری یک دارایی می‌تواند تا ابد بالاتر یا پایینتر از آنچه ما ارزش ذاتی تلقی می‌کنیم نوسان کند. کافی است قیمت یک شرکت مشخصی به اندازه یک اپسیلن از ارزش ذاتی بالاتر برود تا فریاد واحبابا سر داده شود، اما اگر سال‌ها یک چندم ارزش جایگزینی معامله شود (مثل وضع امروز) هیچ واکنشی داده نمی‌شود. مشابه استدلالی که در رابطه با تکنیکال و برایند منفی آن روی تعادل قیمتی کردیم در رابطه با بنیادی کارها هم می‌توان استدلال کرد که برآیند اثرشان روی قیمت منفی است.

▫️اساساً کاش بازار سهام ما شبیه سکه و ملک بود و انقدر تحلیلگر و استاد و تاثیرگذار و نهاد ناظظظرو...نداشت!

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون....

مردم تحت «تجاوز همکارانه» کارمندان دولتی قرار دارند و این به پای نظام و همه طرفداران آن‌(حتی آدم‌های بسیار سالم) نوشته می‌شود. اعتراضات سال ۱۴۰۱، بروز خشم انباشته مردم نسبت به این مفاسد بود.

▫️در ویدیوی فوق اشاره به سازمان تأمین اجتماعی و سوگیری سیستماتیک قوه قضاییه به نفع این سازمان شده است.

▫️واقعیت این است که کارمندان سازمان‌های دولتی پشت اسم این سازمان‌ها مخفی می‌شوند و هر کار می‌خواهند می‌کنند.

▫️در سیستم قضایی هم همینکه یک طرف دعوا، یک سازمان دولتی باشد قضات و پلیس و... بطور سیستماتیک و ظالمانه به نفع آن سازمان دولتی رفتار می‌کنند.

▫️با دیدن این موارد، اینکه می‌گوییم مهمترین اصلاح، اصلاح سیستم قضایی و استقلال آن از نهادهای امنیتی است، بهتر درک می‌شود.

کپشن را بعد از مشاهده ویدیو مجدداً بخوانید.

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️فعال کردن سپر تورمی بورس
✍مصطفی نصراصفهانی

نقدینگی قابل هدایت نیست. این نکته‌ای بسیار مهم است که باید در نظر داشت. اما بازارهای مختلف، اعم از بازارهای مالی بی‌ربط به تورم نیستند. بخصوص بازار ملک که عمده وام‌های نکول شده بانکی در آن صرف می‌شود. نکول وام در بانک‌ها منجر به اضافه برداشت و خلق پول پرقدرت می‌شود. قبلاً در اینجا در موردش نوشته بودیم.

▫️هر عقل سلیمی تورم را پدیده‌ای شیطانی می‌داند. هر کس تورم را خلق می‌کند مصداق «اکل مال باطل» است و هر کس (خواسته یا ناخواسته) از تورم سود می‌برد در عمل نانش به خون خلق آلوده شده است.

▫️هدایت نقدینگی اگرچه ممکن نیست، اما سرعت گردش و سرعت خلق آن قابل مدیریت است. بنابرین وقتی صحبت از هدایت نقدینگی به بازار سهام می‌شود چندان هم بی‌ربط نیست. این یعنی پول داغ بجای اینکه در بازار کالا و ارزهای خارجی و سکه و ملک برود(چنانچه الان اتفاق می‌افتد)، اولین گزینه بازار سهام بشود (بر عکس وضع فعلی که آخرین گزینه مردم بازار سهام است).

▫️لازمه این اتفاق، چشم‌انداز مثبت و حفظ این چشم‌انداز مثبت برای حداقل ۱۰-۱۵ سال آینده است. لازمه حفظ چشم‌انداز این است که حرکت رو به بالای بازار سهام، آهسته و پیوسته باشد. یعنی باید چندین سال پیاپی، بازدهی واقعی بازار سهام مثبت باشد(بیشتر از تورم و سکه و دلار و کالاها). بعد از چند سال، بدبینی مردم که در اثر ریزش سال ۹۹ و سرکوب‌های بعدی اتفاق افتاد برطرف شده و تنها کار سیاست‌گذار، محافظت از این انتظارات مثبت خواهد بود. محافظت از انتظارات یعنی پیشگیری از هرگونه Crash یا اصلاح طولانی و عمیق.

▫️هم‌زمان باید سفته بازی و احتکار در بازار ملک مهار شده و بخصوص روی بانک‌ها و ورود وام‌ها به بخش سفته بازی بلندمدت ملک نظارت سفت و سختتری انجام شود. سفته بازی، سفته بازی است. چه افق آن چند دقیقه‌ای باشد و چه چند سال! احتکار هم احتکار است، چه مایحتاج خوراکی مردم باشد چه مسکن آنان.

▫️میل به سفته‌بازی و احتکار را باید به بازار سهام هدایت کرد. و این کار از طریق بهبود چشم‌انداز و انتظارات شدنی است. بهترین راه برای بهبود انتظارات، ایجاد واقعی رونق است. (النجات فی الصدق)

▫️جعبه ابزار سیاست‌گذار برای رشد دادن قیمت‌ها در بازار سهام و شروع روند صعودی ۱۵ ساله، پر از انواع ابزارهاست.

▫️از جمله مهمترین ابزارها در این لحظه موارد زیر هستند:

۱- کاهش هزینه تامین مالی اعتبارات کارگزاری‌ها:
وقتی کارگزاری ها، مطابق آمار، کمترین ریسک نکول وام را دارند انتظار طبیعی این است که نرخ سود وام اعطایی به آن‌ها کمتر از سایر دریافت‌کنندگان باشد.

۲- افزایش ضریب تعدیل حساب تضمین:
با توجه به اینکه قیمت بسیاری از سهام در کف است، احتمال ریزش زیاد برای آن نمی‌توان متصور بود. لذا امکان اینکه ضریب تعدیل را به هشتاد درصد هم افزایش بدهیم و ریسک معناداری هم تحمیل نکنیم وجود دارد.

۳- برطرف کردن شکاف فاحش نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد:
این یک ظلم است که ارز از صادرکننده به زور گرفته شود و با ۶۵درصد اختلاف به واردکننده داده شود. در همه متون اقتصاد کلان گفته می‌شود برای ایجاد رشد اقتصادی باید از صادرکننده حمایت کرد، نه واردکننده!
اساسا ادعا می‌کنیم که تک نرخی شدن ارز باعث کاهش تورم خواهد شد، چنانچه در بازه‌های کوتاهی که تک نرخی شدن داشتیم تجربه کردیم.

▫️طبعاً در اجرا پیچیدگی‌های دیگری هم باید در نظر گرفته شود، ولی فعال کردن خاصیت ضد تورمی بورس شدنی است.

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️افزایش قیمت محصولات ایران خودرو


بالاخره مافیای دلالی خودرو اجازه دادند کمی از حاشیه سودشان کاهش پیدا کند.


کاش می‌شد این نکته را به خیلی‌ها فهماند که این قیمت‌گذاری دستوری، آن‌هم با این روش توزیع، در نهایت به ضرر مصرف کننده است.

کاش می‌شد به ایشان فهماند چند نرخی بودن ارز خودش پدیده‌ای تورم‌زا است.

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️با کارهای کانمن آشنا شوید

به مناسبت درگذشت کانمن، ویدیوی فوق در معرفی کارهای او توسط رسانه فردای اقتصاد تهیه شده که ارزش دیدن دارد.

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ ریزساختارهای سمی در ارتباط با بازارگردانان و صندوق‌ها
✍دکتر مصطفی نصراصفهانی

هر جا که منفعتی یا رانتی یا سودی وجود داشته باشد غریزه انسان‌ها حکم می‌کند به آن سمت هجوم ببرند و تلاش کنند تا سود خودشان را حداکثر کنند؛ این یکی از اولین اصول در دانش اقتصاد برای تحلیل رفتار اقتصادی است.

▫️بازارهای مالی در حالت کلی به دلیل اینکه امکان ایجاد سودهای درشت در بازه‌های زمانی کوتاه را دارند از سایر بازارها هیجانات را بیشتر تحریک می‌کنند و بازار سهام ایران هم از این داستان مستثنی نیست. سخت‌تر کردن مجوزها (اعم از مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردانی و...)، بی‌اثر کردن نظارت‌ها و... همگی تلاش‌هایی برای این است که افراد جدیدی بر سر این سفره نیایند.

▫️گاهی تلاش افراد برای حداکثرسازی سود به شکل «تله اجتماعی» ظاهر می‌شود، بخصوص وقتی که با مداخلات دولتی همراه باشد. یعنی در حالی که همه بازیگران می‌توانند سود بیشتری داشته باشند مجبور می‌شوند همگی با هم تعادلی سطح پایین‌تر را تحمل کنند.

▫️ادعایی که بارها مطرح کردیم این است که اولا قیمت بازاری دارایی کاملا مستقل از تلقی یک تحلیل‌گر نوعی از ارزش ذاتی آن است و ثانیا تعادل سطح بالاتر قیمتی در بازار سهام، از منظر اثرات اقتصاد کلانی بهتر است. مثلا یک سهم که ارزش ذاتی آن از نظر تحلیلگر نوعی ۱۰۰ تومان است ممکن است تا ابد قیمتی زیر ۹۰ تومان داشته باشد یا تا ابد قیمتش بالای ۱۱۰ تومان باشد و حالت دوم برای اقتصاد کلان مفیدتر است.

▫️آنچه در عمل در بازار سهام تهران اتفاق افتاده است حالت اول است که قیمت‌ها بصورت تاریخی پایین‌تر از ارزش جایگزینی هستند. حتی در مرداد ۱۳۹۹ هم فاصله معناداری وجود داشت. در یک اقتصاد سالم و نرمال اگر چنین اتفاقی بیفتد سیگنال می‌دهد که سرمایه‌گذاری در این صنعت و در این اقتصاد فاقد توجیه اقتصادی است.

▫️بنظر می‌رسد وضعیت فعلی بازار سهام تهران، بعد از اراده پشت صحنه، ریشه در رفتار بازارگردان ها و صندوق‌ها داشته باشد.

▫️این دو نهاد مالی، بر خلاف فلسفه وجودیشان، در عمل اقدام به «دستکاری قیمت» می‌کنند. دستکاری قیمت صرفاً بالابردن و یا پایین آوردن نیست، گاهی ممانعت از رشد قیمت هم مصداق دستکاری قیمت است.

▫️فلسفه صندوق‌های سرمایه‌گذاری کسب سود از برگشت کارمزد کارگزاری‌ها یا سایر موارد نیست ولی الان این اتفاق دارد می‌افتد! (نوشته‌های مهیار اربابی در این رابطه را اینجا بخوانید)

▫️فلسفه بازارگردان هم صرفا تامین نقدشوندگی سهم است نه نوسانگیری. ولی الان در عمل این کار را می‌کنند.

▫️برای پایان دادن به این مفاسد و ابتذال ها، می‌توان یا از رویکرد شخص-گرا و تشدید نظارت پیش رفت، و می‌دانید که ما همواره مخالف این رویکرد بوده‌ایم، یا می‌توان از رویکرد سازوکار-گرا پیش رفت که رویکرد برتر است.

▫️اصلاح سازوکارهای مربوطه را می‌توان با تحلیل ذینفعان مشکل شروع کرد. در مورد مسیله برگشت کارمزد صندوق‌ها، یک سفره‌ای بین کارگزاری‌ها، مدیران صندوق‌ها(بعنوان اشخاص حقیقی) و خود صندوق‌ها(بعنوان شخصیت حقوقی) پهن شده است. می‌توان کلا سفره را با ثابت کردن میزان کارمزد کارگزاری (مثلا بصورت قرارداد یکساله) جمع کرد. ثابت شدن کارمزد، انگیزه انجام معاملات مکرر و...را بدون نیاز به نظارت بیشتر از بین می‌برد.

▫️توجه شود که عمده هزینه‌های کارگزاری‌ها از جنس هزینه ثابت است و با آنلاین شدن معاملات، آخرین واحد خدمات هزینه‌ای نزدیک به صفر دارد. اگر منافع کارگزاری‌ها مدنظر سیاست‌گذار است، بهتر است سخت‌گیری های زاید در دادن تسهیلات به ایشان را کاهش دهد و با توجه به ریسک نکول بسیار پایین آن‌ها در مقایسه با سایر وام گیرندگان، نرخ تسهیلات اعطایی آنان را پایین‌تر در نظر بگیرد. اینطور در تضاد با رشد کلیت بازار هم نیست و احتمالاً می‌تواند اثر مثبت معناداری هم بگذارد.

پ. ن.: خود کسانی که در قدرت هستند هم می‌دانند که چه ابتذالی در جریان است، اما همین وضع فعلی را مطلوب می‌دانند. در زمانی که تصمیم بگیرند هم الگوریتم‌های سمی را متوقف خواهند کرد و هم رفتار صندوق‌ها و بازارگردانها را جهت‌دهی خواهند کرد، اما این راه و رسم سیاست‌گذاری نیست. این راهش نیست که گروه تدبیر مرتبط با آقای مخبر در روزهای منتهی به ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ اول خودشان بفروشند و بعد انواع ابزارها را برای با خاک یکسان کردن بازار به کار ببرند! این اسمش سیاست‌گذاری یا حتی زرنگی نیست، اسمش فساد و ابتذال است!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

اوج وقاحت گروگان‌گیران بازار را که در کسوت نهادهای سرمایه‌گذاری
بازار را به گروگان صندوق‌های خود گرفته‌اند را در این پاراگراف نامه به وزیر اقتصاد می‌بینید
تهدید دولت به اینکه اگر سقف معافیت مالیاتی صندوقهای ما را برندارید
مردم به سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار روی می‌آورند!!!

بلای این افراد بر سر جسم نحیف بازارسرمایه کمتر از بلای دولت نیست

@sarmayegozzari

⭕️◻️تبریک روز معلم

روز معلم بر همه معلمان و استادان گرانقدر و همه کسانی که به نحوی در آموزش سهیم هستند و پشتیبانی می‌کنند، تبریک و تهنیت باد.

در دنیای دیجیتال امروزی تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی هم اگر بیشتر از معلمان سنتی در ترویج آگاهی نقش نداشته باشند نقش چندان کمرنگی هم ندارند.

ثمره درختانتان صد چندان...

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️بازی روانی سرعت چاپ پول و زمینی که گرد است!
✍ مصطفی نصراصفهانی

▫️جناب دکتر همتی رییس پیشین بانک مرکزی فرموده‌اند:
«از زمان هُووَخْشَتْرَه (سومین شاه ماد در ۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تا ۱۴۰۰ شمسی  -- سال ۲۰۲۲ میلادی یعنی در طول ۲۶۲۲ سال) کل انتشار پول در ایران حدود ۵۱۹ هزار میلیارد تومن بود اما فقط در دوره دو و نیم ساله  دولت اقای رئیسی نزدیک ۶۰۰ هزار میلیارد تومن پول (بدون پشتوانه) چاپ کردند»


▫️به یاد دارم که زمانی دقیقا مشابه همین استدلال را کسی در مورد ایشان می‌کرد و می‌گفت کل پول چاپ شده تا پیش از ایشان با دوره مسیولیت ایشان برابری می‌کند.

▫️همان زمان در مورد بی اخلاقی بودن این طور مقایسه‌ها هشدار دادم، اما حالا جناب همتی دقیقاً همان را علیه جناب رییسی به کار برده و البته می‌دانیم که توانایی رسانه‌ای این دوستان با اختلاف بیشتر است!

▫️حالا داستان چیست؟ داستان این است که با نرخ رشد حدود ۳۰درصدی، هر دو سال و نیم یکبار، حجم پول دوبرابر می‌شود (۱.۳^۲.۵=۲).

▫️متوسط رشد نقدینگی از سال ۱۳۲۰ تا امروز عددی بین ۲۵ تا ۳۰ بوده است(اینجا) و این یعنی هر ۳سال یکبار حجم پول کشور بیش از دوبرابر شده و اگر موتور تولید آن متوقف نشود، همچنان داستان ادامه خواهد داشت.

▫️تأکید دکتر همتی بر فقدان توان مدیریتی تیم جدید هم تلویحا یک هشدار در خودش دارد: اینکه بجای توجه به «طراحی سیستم»، روی «مدیریت سیستم» تأکید می‌کنند خطرناک است. از این زاویه، تیم آقای رییسی بهتر هستند که رویکردشان، اصلاح زیرساخت‌هاست. چنانچه در بحث مالیات‌ها این رویکرد را می‌بینیم. جریان پشت آقای همتی حتی اگر اراده‌ای برای اصلاح سیستم هم داشتند احتمالاً توانایی و اختیارات کمتری در مقایسه با تیم فعلی داشتند.

▫️نمی‌گویم تیم فعلی حتما در عمل موفق خواهند شد تا موتور تولید نقدینگی را خاموش کنند، اما رهیافت مناسب‌تری به نظر می‌رسد داشته باشند. یعنی اگرچه ممکن است در «مدیریت» بهتر از تیم قبلی نباشند، اما حداقل نسبت به ساختارها بی‌تفاوت نیستند. به لطف فضای مجازی، سرعت بازخورد هم بالا رفته و تصحیح خطاها محتمل‌تر شده است.

▫️تمرکز بر مدیریت سیستم بجای بازطراحی آن شبیه مبارزه با معلول بجای علت است.


✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ بانک‌ها بزرگترین خالق تورم هستند
✍ مصطفی نصراصفهانی

اگر بخواهیم با رویکردی شخص-گرا به تورم نگاه کنیم اولین و آخرین شخص در خلق تورم بانک مرکزی است.

▫️اگر بخواهیم اشخاص با یک وقفه قبل از بانک مرکزی را نام ببریم، دولت و بانک‌ها خالق تورم هستند.

▫️اما ابعاد خلق نقدینگی توسط دولت بسیار کوچک‌تر از حجم خلق نقدینگی و نتیجتا تورم توسط بانک‌هاست. همان نقدینگی که هر ۳ یکبار بیش از دو برابر می‌شود! اینجا را ببینید.

▫️بنابرین هرکس هر شخص دیگری غیر از بانک‌ها را به عنوان خالق تورم نام می‌برد دارد آدرس اشتباه می‌دهد. هیچ بازار مالی(اعم از ملک و سهام و ارز و طلا و سکه) و هیچ صنعت دیگری(اعم از فولاد و پتروشیمی!) باعث تورم نیست.

▫️اگرچه می‌توان وقفه را یک گام عقبتر برد و به مسیله ریزتر نگاه کرد و ربط هایی بین بازار ملک و تورم و... پیدا کرد، اما بنظرم همین سطح تجمیع(Level of Aggregation) در مدل‌سازی، برای تعریف به عنوان پیش‌فرض در ذهن سیاست‌گذار و مردم، راهگشاتر و بهینه‌تر است.


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️معضل سیاستگذاری با نرخ بهره
✍ مصطفی نصراصفهانی

استاد تازه مرحوم شده مان دکتر پرویز داوودی همیشه تاکید می‌کردند که مواظب باشید فریب مدل‌های تکست بوک‌ها را نخورید، چرا که آن‌ها روی فروض متعددی بنا شده‌اند که در دنیای واقعی برقرار نیستند.

در کتب درسی رشته اقتصاد، در رابطه با تورم، یکی از ابزارهای اصلی سیاست‌گذار، نرخ بهره است. پیش‌فرض چنان مدل‌هایی وجود سیستمی پولی شبیه ایالات متحده است. در آنجا بانک‌ها با افزایش نرخ بهره «مجبور می‌شوند» سرعت خلق پول (وام‌دهی) را کاهش بدهند.

اما در ایران داستان فرق می‌کند‌. در این‌جا ممکن است یک بانک، مستقل از اینکه نرخ بهره چند درصد باشد، پول خلق کند و در اختیار شرکت‌های وابسته به خودش بگذارد و بعد با برداشت از بانک مرکزی (و از جیب فقیرترین مردم) آن را جبران کند. یعنی با هدف برطرف کردن تورم نرخ بهره را افزایش می‌دهید، اما در عمل رکود و تورمی شدیدتر تحمیل خواهید کرد. شاید رکود تورمی فعلی را هم بتوان به فرآیندهایی شبیه این نسبت داد.

عددش هم کوچک نیست و سال گذشته ۴۱ درصد از چاپ پول توسط فقط یکی از بانک‌ها انجام گرفته است (اینجا را ببینید). برای همین گفتیم بانک‌ها بزرگترین خالق تورم هستند.

حالا معضل کجاست؟ معضل آنجاست که کاهش نرخ بهره، سرعت خلق پول توسط سیستم بانکی را تشدید می‌کند و افزایش آن با تشدید ناترازی و نتیجتا اضافه برداشت بانک‌ها، منجر به خلق پایه پولی می‌شود. در واقع، با افزایش نرخ بهره، احتمال نکول وام‌ها افزایش پیدا می‌کند و همزمان چون نرخ سود سپرده هم افزایش پیدا می‌کند هزینه تمام شده پول برای بانک افزایش می‌یابد.

راه حلی که بعضی افراد ارایه داده اند، فارغ از نقدهای وارد بر آن، تفکیک انواع مختلف نرخ بهره و سیاست‌گذاری جداگانه برای آنهاست. یعنی مثلا نرخ سود تسهیلات افزایش پیدا کند، اما نرخ سود سپرده ثابت باشد یا کاهش پیدا کند. احتمالاً به این رویکرد نقدهای متعددی وارد هست اما ارزش بررسی و توجه توسط کارشناسان را دارد.

در هر حال راه حل اساسی، پیش‌گیری از ناترازی بانکی با قوانین و نظارت سفت و سخت و مهار بانک‌های ناتراز است. تا این مسیله حل نشود، نرخ بهره را حتی به سقف آسمان هم برسانید فقط رکود تورمی را تشدید خواهید کرد.

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️یک بام و دو هوای بانک مرکزی در خلق پایه پولی


▫️آیا بانک مرکزی مجاز است پول چاپ کند و آن را صرف امور توسعه‌ای کشور بکند؟

این سوالی است که عمده اقتصاددانان (مگر در شرایط خاصی که بعضی اقتصاددانان مجاز می‌دانند)، پاسخ منفی به آن می‌دهند.

▫️آیا برای جبران زیان سرمایه‌گذاران در بازار سهام می‌توان از چاپ پول استفاده کرد؟

این هم سوالی است که هر اقتصاددانی در هر جای دنیا پاسخ منفی تندی خواهد داد.


▫️آیا برای جبران زیان سپرده‌گذاران در قرض الحسنه های هرمی (شبیه آنچه در دهه‌های گذشته در ایران انجام شد) باید بانک مرکزی پول چاپ کند؟

پاسخ به سوال فوق هم این است که سپرده‌گذار باید خودش دقت می‌کرد و بانک یا موسسه‌ای مالی را انتخاب می‌کرد که مطمئن باشد.

▫️اساسا چه دلیلی وجود دارد که هزینه پوشش ریسک یک نفر آدم کلاهبردار و احتمالاً ثروتمند را همه مردم، اعم از آن روستایی فقیر، بدهند؟!

▫️و جای سوال است که چطور همچنان از چاپ پول برای پوشش ریسک بانک‌های فاسد استفاده می‌شود! حالا اگر چاپ پول اثراتش مثل سایر دزدی‌ها بود درد کمتری داشت! چاپ پول(دزدی اولیه) منجر به انبوهی از آثار شیطانی ناشی از تورم(دامینوی دزدی‌ها) در سطح اجتماع و اقتصاد می‌شود.


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️خر را دیدی و کدو را ندیدی؟
✍ مصطفی نصر

سال‌های ۹۵-۹۶ بود که دکتر دژپسند، وزیر سابق اقتصاد، معاون بودجه سازمان برنامه بود. ما که جوان و مدعی سواد به روز بودیم به ایشان اصرار می‌کردیم که از ابزار اوراق برای تأمین مالی دولت استفاده شود.
استدلال می‌کردیم که نسبت بدهی در ایران بسیار بهتر از کشورهایی مثل آمریکاست(استدلالی که دکتر خاندوزی، وزیر فعلی هم ابتدای ۱۴۰۳ در جایی کرد) و این ظرفیت در ایران مغفول مانده است. آن زمان ایشان مخالفت می‌کردند و من متوجه علتش نمی‌شدم. حالا ولی می‌فهمم چرا!

اگر آمریکا این بازی پانزی عظیم را به راه انداخته(و بدهی‌ها را اصطلاحاً رول اور می‌کند) هزاران مقدمه دیگر را هم رعایت کرده است! اولا این اوراق را به همه دنیا می‌فروشد، ثانیا عملیات بازار باز را به درستی اجرا می‌کند، ثالثا چاپ دلار را در اختیار دارد و انبوهی از تفاوت‌ها با ایران وجود دارد.

همان‌طور که افزایش نرخ بهره، در شرایطی که منجر به تشدید ناترازی بانک‌ها می‌شود، تشدید کننده تورم است، انتشار اوراق هم باعث شکنندگی اقتصاد ایران شده و در تضاد آشکار اقتصاد مقاومتی است.


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سازمان بورس مشوق رفتار گله‌ای!

یکی از علل عدم رشد سهام کوچک در ماه‌های گذشته، تهدید و بگیر و ببندی است که سازمان روی کدهای معاملاتی انجام می‌دهد.

شما هر طور که سفارش بگذاری، آخرش مطابق سلیقه یکی از بروکراتهای سازمان بورس خلاف قانون انجام داده‌ای!

اینطور محدود کردن آزادی معامله‌گران حقیقی، در کنار بازگذاشتن دست بازارگردانان در عمل سازوکار کشف قیمت را مختل کرده است. نتیجه این است که می‌بینیم ارزش بازار شرکت‌ها بعضا یک هفتم ارزش جایگزینی آن‌ها شده است.

در تصویر فوق، یک معامله‌گر توسط نهاد نظارتی مورد تهدید واقع شده است که چرا خلاف روند کلی بازار سفارش گذاشته‌ای!

یعنی همه باید آنطور فکر کنند که ناظر بیسواد و مست قدرت (اگر نگوییم فاسد) فکر می‌کند؟!

دفعه بعد که کسی پرسید چرا در بازار سهام ما همه سهم‌ها با هم بالا و پایین می‌شوند جواب بدهید دانشمندانی در سازمان بورس روی تک تک معاملات نظارت می‌کنند و اگر کسی خواست خلاف جهت معامله کند تهدید به بستن کد معاملاتی می‌شود!

و عمده این شرارت‌ها و ابتذال ها، در همه ادارات، به یک کارمند فاسد و بیمار روانی در اداره اطلاعات برمی‌گردد. خدا عاقبتمان را بخیر کناد!

⭕️◻️پادگان اشرفی به وسعت ایران: چرا بسیاری از مفاسد و ناکارآمدی ها را بخاطر اطلاعاتی ها می‌دانم؟

در هر اداره‌ای یک حراستی هست که از مدیران آن اداره هم قدرتش بیشتر است.

این حراستی ها زیر نظر سازمان حراست کل زیر نظر وزارت اطلاعات هستند. خود حراستی ها هم بعضا با اداره اطلاعات ارتباط مستقیم دارند.

اینکه می‌بینید اطلاعات خصوصی افراد براحتی پخش می‌شود (نمونه‌ی اخیرش انتشار تراکنش‌های موسسه مصاف رایفی پور)، بخاطر تسلط کارمندان واجا بر سازمان‌هاست.

کارکنان سازمان‌ها، از قضات قوه قضاییه بگیرید تا کارمندان معمولی بانک، از یک کارمند دون پایه اطلاعاتی هم بشدت می‌ترسند. برای همین براحتی توسط آن‌ها به ابتذال و فساد کشیده می‌شوند.

ترس مردم از این‌ها هم نابجا نیست. یعنی واقعا هم ترسناک هستند! به وفور دیده شده که از عنوان شغلی برای تهدید و تطمیع یا فریب مردم عادی استفاده می‌کنند. گاهی حتی از سربرگ رسمی ادارات اطلاعات سواستفاده می‌کنند و کمترین سواستفاده مستقیم آن‌ها، تماس گرفتن با افراد با شماره Private Number است.

حتی اگر از روش‌های مستقیم هم سواستفاده نکنند، بابت مهارت‌ها و شبکه ارتباطی که پیدا کرده‌اند براحتی می‌توانند یک سازمان بزرگ را در راستای منافع شخصی بازیچه کنند. این مسیله در همه جای دنیا هم کم و بیش هست. (فیلم roug agent را در این رابطه ببینید.)

اگر تمایل دارید برای تحلیل پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی در ایران از روش شخص-گرا پیش بروید، از اهمیت این اشخاص غفلت نکنید.

اینکه چرا اطلاعاتی ها بعضی سلایق و رفتارهای خاص دارند را می‌توان از طریق ۱- بررسی تکامل آن وزارتخانه و ۲- محیط فعلی آن پاسخ داد.

بطور مختصر به نظر می‌رسد تکامل این وزارت‌خانه ریشه در تلاش عضو سابق سازمان مجاهدین، سعید حجاریان داشته باشد(اینجا را ببینید). بنابرین طبیعی است که کل کشور رنگ و بوی چپ و پادگان اشرف بدهد! (بقول دکتر ظریف این چپ‌ها، در مقاطع مختلفی، بیشترین ضربات را در سال‌های بعد از انقلاب به کشور زدند). البته در مسیر تکامل این وزارت‌خانه، گویا روحانیونی مثل ری‌شهری هم پررنگ بوده‌اند.

مسیله این است که رنگ و بوی پادگان اشرف با خرافات هایی که ری شهری(در قالب تاکید بر خواب و رویا) ترویج می‌کرد ترکیب شده است و آخوندهایی از جنس همان‌ها که جان حضرت امیرکبیر را به لب رسانده بودند(اینجا را ببینید)، قدرتی بدون پاسخگویی دارند که قسمتی از آن را به نیروهای وفادارشان (که ممکن است هیچ اعتقاد دینی یا حتی تعلق خاطر به ارزش‌های انقلاب ۵۷ هم نداشته باشند) می‌دهند. نظام انگیزشی در آنجا با عبارت «برتری بر مردم عادی» تعریف می‌شود. این برتری می‌تواند به شکل انواع مختلف رانت هم باشد: رانت مجوز، رانت اطلاعاتی، رانت امکان خرید خودرو بقیمت درب کارخانه و فروش آن در بازار آزاد، رانت سهولت خرید محصولات با قیمت‌گذاری دستوری اعم از دلار نیمایی برای واردات و... . قطع این رانت ها برای مردم سخت و پرچالش خواهد بود. و یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، ناشی از بازی شناختی و رسانه‌ای آن‌هاست.

آنچه گفته شد برداشت شخصی نگارنده است. نگارنده اعتقاد دارد ساختارهای کلی جمهوری اسلامی می‌تواند حتی بدون این وزارتخانه و متعلقات آن وجود داشته باشد و چه بسا موفق‌تر هم باشد. چه بسا لازم باشد برای حل مشکلاتی که گره کور شده‌اند این قدرت‌های بدون پاسخگویی را پاسخگو کرد. در این مسیر، پیچیدگی‌ها بسیارند و بازی‌هایی که درخواهند آورد ممکن است سهمگین باشد، اما باید کاری کرد. لازم به ذکر است که این مسیر بدون کمک و همراهی مقام معظم رهبری احتمالا موفق نخواهد بود و یا به نتیجه‌ای بدتر از وضع فعلی منجر خواهد شد.

⭕️◻️جهش تولید یا جهش رفاه؟

علیزاده، نماینده مجلس:
«قرار بود پنج‌شنبه‌ها تعطیل شود اما مافیای رسانه‌ای غرب‌زدگان و کلان‌سرمایه‌دارها یک‌مرتبه بحث اقتصاد را مطرح کردند
دولت با مردم صادق باشد بگوید دنبال اقتصاد است، دنبال رفاه مردم نیست!»

آقای علیزاده حرف عجیبی نزده است. اتفاقاً خیلی هم رک و شفاف دارد ذهنیت ایرانی و مسیول ایرانی را نشان می‌دهد.

این ذهنیت خودش را در سیاست‌های اقتصادی کشور هم به خوبی نشان می‌دهد: وقتی که می‌بینیم ارزانترین قیمت گاز مصرفی دنیا را داریم ولی گرانترین نرخ خوراک برای صنایع پتروشیمی را داریم.

ذهنیت پوپلیستی یعنی همین!

یعنی اینکه توجه نکنی که تشکیل سرمایه در ایران وضع اسفباری دارد. لازمه سرمایه‌گذاری، پس‌انداز است. لازمه پس‌انداز کردن هم مصرف نکردن است!

جهش تولید با فرهنگ مصرف‌گرایی در تضاد است. باید کار کرد، باید زحمت کشید، باید برای جلوگیری از غارت اقتصاد توسط بانک‌ها و سایر انگل‌ها تلاش و «جهاد» کرد.

و ان لَیسَ لِلاِنسانِ اِلّا ما سَعیٰ


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance