⭕️◻️«زندان استنفورد»ی به وسعت ایران!(قسمت دوم)
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


(◀️لینک قسمت قبل: اینجا)

▫️آزمایش استنفورد به دلیل اینکه وضعیت روانی آزمودنی‌ها واقعا داشت خراب می‌شد متوقف شد، حتی بعد از پایان آزمایش هم تعدادی از ایشان نقششان را «درونی‌سازی» کرده بودند و باورشان شده بود که واقعا زندانی(زندان‌بان) هستند! هدف از این آزمایش زیمباردو، ایجاد سردرگمی، شخصیت‌زدایی و فردیت‌زدایی بود. این آزمایش نشان داد که چقدر «شرایط» می‌تواند رفتار آدم‌ها را متأثر کند. بعضی از آزمودنی‌ها بعد از آزمایش از کارهایی که کرده بودند ابراز تعجب کردند! ( الهام گرفته از آزمایش فوق سه فیلم هم ساخته شده است که یکی از آن‌ها را اینجا می‌توانید ببینید.)

🟥🟥🟥

▫️من وقتی به ساختار قدرت و رفتار قدرتمندان در ایران نگاه می‌کنم به یاد آزمایش استنفورد می‌افتم. گویی آزمایشی نه در سطح یک زیر زمین، بلکه به وسعت کشور ایران در حال اجراست! صاحبان قدرت، نقشِ نگهبانانِ زندان استنفورد را گرفته‌اند، افراد متصل به قدرتمندان اصلی هم سهمی از قدرت دارند و مسلط بر سر مردم عادی شده‌اند و از «برتری»‌شان بر مردم عادی لذت می‌برند. این افراد شامل اطلاعاتی‌ها و افراد زیردست آن‌ها مثل حراست‌ها و کمیته‌های تأیید صلاحیت و کمیته‌های انضباطی و ... می‌شود.

▫️ممکن است شما مأموران پلیس گشت ارشاد و یا نیروهای بسیجی را هم به عنوان مصادیقی از نگهبانان زندان استنفورد نام ببرید. رفتار مأموران گشت ارشاد دقیقا منطبق با رفتار نگهبانان زندان استنفورد است! افراد زیادی بوده‌اند که توان کار کردن در گشت ارشاد را نداشته و بعد از مدتی درخواست جابجایی کرده‌اند.

▫️دسترسی به منابع مالی بیشتر، برتری اطلاعاتی (رانت)، «برتری مجوزی»، امکان تجاوز به حقوق مردم عادی بدون هزینه( و یا با هزینه کم) و... همه از مواردی است که تهییج‌کننده افراد فرادست و باعث تداوم بازی توسط آنها است. مناسبات بین این نگهبانان و مردم عادی شبیه مناسباتی است که زیمباردو طراحی کرده بود و من اسم آن را «مناسبات زیمباردویی» می‌گذارم.

🟥🟥🟥
▫️در چنین شرایطی چه باید کرد؟ پاسخ این است که باید بازی را به هم ریخت. اما متأسفانه به هم ریختن بازی صرفا با جابجا شدن افراد اتفاق نمی‌افتد! حتی اگر بهترین افراد را هم جایگزین افراد فعلی کنید، ولی سیستم را (قواعد رفتاری، فرآیندها و سازوکارها را) اصلاح نکنید، باز آش همین آش خواهد بود و کاسه همین کاسه! چنانچه در آن آزمایش، افراد بصورت تصادفی نقش‌های خود را گرفته بودند. در دنیای واقعی هم رفتار وحشیانه مأموران ساواک با مردم با جابجا شدن افراد بعد از انقلاب تحولی پیدا نکرد!

▫️جمعبندی این است که در هر نقشی که (خواسته یا ناخواسته) در این زندان داریم، اولین گام رهایی این است که باور کنیم نه زندان‌بان هستیم و نه زندانی! دومین گام این است که واکنش‌(پاسخ)های هوشمندانه‌تری داشته باشیم (اصلاح قواعد رفتاری). و در ادامه، فرآیندها و سازوکارهای حکمرانی را اصلاح کنیم. با اصلاح «قواعد رفتاری»، «فرآیندها» و «سازوکارها» می‌توان مناسبات زیمباردویی را به هم زد! در هر سه دسته مذکور مطالبی را نوشته و یا خواهم نوشت.


موسسه بینش‌های رفتاری
تلگرام ✔️ اینستاگرام ✔️ وبسایت ✔️ آپارات

⭕️◻️اعترافات یک وسط-باز!


کسانی که کشور را به سمتی می‌برند که تحریم بشود مثل کسی هستند که مسافرت از بزرگراه 5بانده مستقیم را رها کرده و از جاده خاکیِ خراب و طولانی حرکت می‌کند.

▫️شاید مردم بتوانند تحریم را تحمل کنند، اما تفرعن(دیکتاتوری) گسترده، فساد، ناکارآمدی و ناشایست‌سالاری که اضافه شود آدم به استفراغ می‌افتد!

▫️نکته جالب اینجاست که کسانی که در زندگی شخصی‌شان تکنیک «تقیه» را به وفور بکار می‌برند، پای جیب مردم و بیت‌المال که به میان می‌آید یک مرتبه «شجاع» می‌شوند!!

▫️بنظرم بهتر است دوستان اصلاح‌طلب و یا حتی بسیجی هم به اعتصابات (که خشونتی ندارد!) بپیوندند. باشد که صدای اعتراض به گوش مسیولینی که خواب هستند(نه آن‌ها که خود را به خواب زده‌اند) برسد!


@BehavioralEconomicsAndFinance

بنظر شما در تیم‌های ورزشی جای دانش نوروساینس خالی نیست؟

مثلا در فوتبال، نحوه تصاحب ‌و بازی با توپ بازیکنان را می‌توان با کمک دانش علوم اعصاب بهبود زیادی داد.

نظرتان را در کامنتها بنویسید.

⭕️◻️مقام دوم ناراحت و مقام سوم خوشحال!

قبلاً در اینجا و اینجا در مورد اینکه چرا تصاحب کنندگان مقام دوم ناراحتتر از تصاحب کنندگان مقام سوم هستند نوشته بودیم.

و در این جام جهانی فوتبال اوج این ویژگی روانی را روی امباپه دیدیم: کسی که در آستانه موفقیتی بشدت شیرین و بزرگ بود و یکمرتبه آن را از دست رفته دید!

✔️ موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️شروع بازدهی‌های چندصددرصدی در بازار سهام
✍محمد مشاری


اگر تاریخ سیاسی ایران زمین را به قبل و بعد از انقلاب اسلامی تقسیم بندی می کنند، تاریخ اقتصادی به قبل و بعد از دلار ۴۰ تومانی تقسیم خواهد شد.

دلار بسیاری از ساختارها، روش ها و آدم ها را تغییر خواهد داد. قاعدتا این تغییرات از روز شنبه و در سطح جابجایی افراد شروع می شود و تا سطوح قوانین و ساختارها پیش خواهد رفت. تغییرات آنقدر سریع و گسترده خواهد بود که زمستان امسال را به داغ ترین زمستان های سالهای اخیر تبدیل خواهد کرد.

دلار ۴۰ تومانی طیف گسترده و وسیعی از فعالان اقتصادی و حتی طبقه عامه را به سمت تبدیل دارایی ها سوق خواهد داد و همین امر باعث افزایش مجدد قیمت دلار خواهد شد.

البته که این تبدیل دارایی برای برخی افراد بستن سپرده های بانکی و‌ فروش اوراق درآمد ثابت و خرید دارایی‌های واقعی(طلا،زمین،ساختمان) و مالی (سهام و سهام و سهام)معنا می شود. ولی برای طیف گسترده ای از مردم تبدیل ته مانده حساب بانکی به گوشت و روغن و لبنیات معنا می شود. بعضی چیزها کمیاب خواهد شد و بعضی چیزهای دیگر نایاب.

بازار سهام عقب ماندگی قابل توجهی نسبت به سایر بازارها دارد. سهم زیادی از این عقب ماندگی جبران خواهد شد.

از روز شنبه سرمایه گذارانی که فکر می کنند باهوش هستند خرید سهام دلاری را شروع خواهند کرد.در حالی که سرمایه گذارانی که واقعا باهوش هستند با استفاده از اهرم سهام شرکت های کوچکی را که در ترازنامه شان موجودی کالای قابل توجهی وجود دارد را خواهند خرید.

پنگوئن ها پرواز خواهند کرد و ناباوران مات خواهند شد.


🔺🔺🔺تجویز موسسه‌ی بینش‌های رفتاری:
اوضاع هرچه خاص‌تر بشود باید هوشمندی ما در زندگی شخصی و اجتماعی هم بیشتر بشود. شرایط خاصتر به مثابه سوالات سخت‌تر در امتحان است. در زندگی مالی و اقتصادی شخصی باید دقت بیشتری بکنیم و در زندگی اجتماعی هم باید هوای همنوعان خود را داشته باشیم. هم ثروتمندی ما و هم فقر بعضی از مردم تا «درصد» معناداری ریشه در شرایط خارج از کنترل دارد و به بیانی، تصادفی بوده است.

پ. ن.: بسیاری از کارشناسان با نظر دکترمشاری در مورد اینکه بازار سهام شاهد چیزی بزرگتر از آنچه در سال ۹۹ دیدیم خواهد بود موافق هستند، اگرچه ممکن است در مورد زمان آن اختلاف نظر داشته باشند. ممکن است دوره رونق و رکورد جدید(boom-bust cycle)، از نظر شکلی متفاوت از قبلی باشد(و احتمالا حتی «پنگوین ها هم پرواز خواهند کرد»!!)، اما قطعا در ابتدای یک دوره رونق قرار داریم.

اگر فکر می‌کنید شرایط سرمایه‌گذاری مستقیم را ندارید(مثلا وقت ندارید، شرایط درگیری ذهنی مربوطه را ندارید، سواد مربوطه را ندارید و...) می‌توانید از بنده مشورت بگیرید. (برای مبالغ بالای ۳ میلیارد تومان هم مسیولیت سبدگردانی شخصی را می‌پذیرم.)


موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️استقلال سیستم قضایی فعلی یا خلق سیستم قضایی مستقل؟

همواره در این کانال تاکید کرده‌ایم که سیستم قضایی مستقل اگر مهمتر از بانک مرکزی مستقل نباشد، حتما در همان حد اهمیت دارد.

▫️یک راه این است که تلاش کنیم سیستم قضایی فعلی را اصلاح و مستقل کنیم، ولی راه دیگر هم این است که اجازه ظهور به سیستم‌های قضایی مستقل داده شود.

▫️در این زمینه یکی از دوستان طرفدار مکتب اتریشی اقتصاد متن خوبی نوشته است که ارزش مطالعه و پرورش دادن دارد(اینجا).

▫️متأسفانه نفس‌پرستی و تفرعن کسانی که فعلا قدرت را در اختیار دارند احتمالا یک نیروی مقاوم جدی در برابر ظهور قضات مستقل هست، اما مسیر تقریبا روشن است و موفقیت در آن، وابسته به عملکرد طرفداران این ایده و میزان تلاش آن‌هاست.

▫️اگر از خاموش شدن اعتراضات ناراحت هستید بدانید که آن زمین بازی(که می‌شد بر آن برچسب اغتشاش زد)، زمین بازی درستی نبود. زمین بازی درست در خلق اکوسیستم‌های مستقل هست.

▫️دوستان ارزشی و امنیتی هم مواظب باشند که سرباز معاویه ها و فرعون ها نباشند. اتلاف منابع امنیتی(اعم از نیروی انسانی) برای اِعمال سلیقه بعضی اشخاص در داخل کشور به معنای از دست دادن فرصت‌های بزرگ بین‌المللی هست. هزاران کار در عرصه بین‌المللی و داخلی روی زمین مانده است و صرف منابع برای هوس و خودخواهی بعضی قدرتمندان داخلی خیانت به ارزش‌ها و آرمان‌های اصیل انقلاب ۵۷ و شهدای دفاع مقدس و اتلاف بیت‌المال است.

موسسه بینش‌های رفتاری
تلگرام ✔️ اینستاگرام ✔️ وبسایت ✔️ آپارات

قطعه موسیقی «خیال آشنا»، اثر جدید محمد اصفهانی، با درونمایه ای اجتماعی-سیاسی

«بر سر عهد و پیمان چه کردیم؟!»

@BehavioralEconomicsAndFinance

موارد فوق توصیه به خرید و فروش نیست.

⭕️◻️حباب یا پرمیوم؟

بسیاری از مواردی که در بازارهای دارایی حباب نامیده می‌شوند، در واقع قیمت یک ویژگی ناملموس است.

▫️مثلا چون ارزش طلای خالص بکار رفته در سکه بهار آزادی کمتر از ارزش بازاری آن است، می‌گویند سکه حباب دارد.

▫️این در حالی است که سکه بواسطه نقدشوندگی و واحد‌های استانداردی که دارد علی‌القاعده باید گران‌تر از طلای آب شده قیمت‌گذاری شود. در دانش مالی، به این اضافه قیمت پرمیوم گفته می‌شود.

▫️در واقع آنچه در مورد سکه حباب نامیده می‌شود، پرمیوم نقدشوندگی و سایر برتری‌های آن است.

لطفا انقدر از واژه حباب نابجا استفاده نکنید!


موسسه بینش‌های رفتاری
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️چه عواملی انگیزه افراد در مبارزه با تورم را کاهش می‌دهد؟

1- اولین و مهمترین عامل، پیچیدگی و سختی کار است. انسان‌ها در مواجهه با پیچیدگی، بی‌عملی و وضع موجود را ترجیح می‌دهند. همچنین سختی کار باعث می‌شود افراد خودآگاه یا ناخودآگاه سر خود را به کار دیگری (که واقعا مهم نیست) گرم کنند.

2- درگیری منافع با تورم(چنانچه پیشتر اینجا در مورد مسیولین ملک-باز نوشته بودیم).
3- توهم پولی(اینکه کنش‌گران فکر میکنند برنده‌اند در حالی که بازنده اند).
4- مناسبات تورمی به نوعی بازی و ارضای هورمونی تبدیل شده است (در نسل دوم مالی رفتاری این جنبه مورد تاکید قرار می‌گیرد).

▫️بنابراین علاوه بر نفع بردن از تورم چهار سوگیری رفتاری هم سرکوب‌کننده انگیزه مبارزه با آن هستند: فلج تصمیم(Decision Paralysis)، تعلل(Procrastination)، توهم پولی(Money Illusion) و بازی‌وارسازی(Gamification).


▫️موارد فوق که برطرف شود، تلاش مردم(در هر شأنی، چه شهروند و چه پشت میزنشین) برای برطرف کردن تورم پرانرژی‌تر و قوی‌تر خواهد بود.

موسسه بینش‌های رفتاری
تلگرام ✔️ اینستاگرام ✔️ وبسایت ✔️ آپارات✔️توئیتر

مردم معترض شده بودند که «چرا از واژه مردم استفاده می‌کنی؟ مگر مردم چقدر نقش دارند؟» !

لازم به ذکر است که در متون اقتصادرفتاری واژه مردم (People) برای اشاره به نوع انسان به کار می‌رود.

البته قابل درک است که فضای اجتماعی موجود و بولد شدن دوگانه مردم/حکومت باعث سوءتفاهم می‌شود و برای همین متن فوق را ویرایش کردم. برطرف کردن تورم هم کاری است که باید توسط حکومت انجام شود و تنها کاری که مردم می‌توانند بکنند مطالبه‌گری است.

⭕️◻️فلج تصمیم

وقتی گزینه‌های متعدد ارائه شود، مردم آسان‌ترین تصمیم را میگیرند که همان بی تصمیمی است.
#معماری_انتخاب

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinane

⭕️◻️نفت و گاز قیمت خاک!

اخیرا در اخبار آمد که ترکیه هم تولید کننده گاز شده است:

«از ۳ ماه دیگر گاز میدان "ساکاریا" با روزی ۱۰ میلیون م م تولید و تا ۲۰۲۶ به روزی ۴۰ میلیون ‌م م میرسد.زمانی که قرارداد ۲۵ ساله گازی ایران و ترکیه پایان می رسد.
ظرفیت ۳ مخزن دریای سیاه ۷۵۰ میلیارد م م است. مصرف ۱۰ سال ترکیه،۲ سال اروپا یا ۳ سال ایران. عمق آب ۲۲۰۰ متر بود، که ۲۰ تا ۳۰ برابر بیشتر از عمق دریا در فازهای میدان پارس جنوبی، اما ترکیه پس از کشف فورا قراردادهای توسعه این پروژه ۱۰ میلیارد دلاری را با شرکت‌های "وود" و "شلومبرژره" آمریکا، "سایپم" ایتالیا، "ساب‌سی ۷" بریتانیا آغاز کرد و ظرف کمتر از یک سال به تولید رسید.» (منبع: کانال اقتصاد انرژی)

▫️طی چند سال گذشته همواره تاکید کرده‌ام که قیمت نفت و گاز با خاک یکسان خواهد شد. استدلالم هم ساده است: هم سمت تقاضا در حال محدود شدن است و هم سمت عرضه در حال زیاد شدن.(اینجا و اینجا و اینجا و اینجا را ببینید)

▫️در سمت تقاضا می‌گوییم ظهور تکنولوژی‌های ماشین‌های برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر و حتی فناوری همجوشی هسته‌ای باعث کاهش چشمگیر تقاضای نفت و گاز به عنوان منبع انرژی می‌شود.

▫️در سمت عرضه هم می‌گوییم تکنولوژی‌های جدید «اکتشاف» و «استخراج» منجر به کشف و بهره‌برداری از میادین جدید شده و عرضه نفت و گاز را بشدت افزایش خواهد داد. چنانچه الان ترکیه از عمق ۲۲۰۰ متری دریا توانست گاز استخراج کند!

▫️▫️با دو لبه قیچی فوق(کاهش تقاضا و افزایش عرضه)، نفت و گاز این پتانسیل را دارند تا بصورت حدی قیمت صفر پیدا کنند. شهود کلی هم این است که تقریبا هرجای کره زمین که میلیون‌ها سال قبل حیات بوده‌ است نفت و گاز می‌توان پیدا کرد. آنچه که تاکنون مزیت کشور‌های نفتی بوده است نزدیکی منابع به سطح زمین و سهولت استخراج آن‌هاست.

▫️همین الان در همین اروپا میادین گازی اثبات شده متعددی وجود دارند که استخراج از آن‌ها مستلزم استفاده از روش Fraking است. شاید با بهبود تکنولوژی و کاهش عوارض زیست محیطی این روش، اروپایی‌ها هم مشابه ترکیه به تولیدکننده گاز تبدیل شدند!

▫️▫️شاید یکی از دلالت‌های نظریه فوق برای این روزهای ایران این باشد که هر امتیاز نفتی و گازی که ایران به غربی‌ها بدهد مثل نذر کردن روغن ریخته است.

▫️اجازه بدهید شعر حافظ را هم در راستای سقلمه زدن به حاکمان ایران به ابتذال بکشانم:

«اویل (oil) عزیز است غنیمت شمریدش صحبت||که به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد...»

✔️ کانال اقتصاد رفتاری
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️شکست مقاومت 1600 واحد بازار سهام


تا اینجای بازار که پیش‌بینی (اینجا) به خوبی در حال تحقق است.

▫️اما در ادامه دو سناریو پیش روی بازار است:
1- ادامه رشد نرخ ارز و انفجار بازار سهام و شکستن پرقدرت سقف قبلی(مرداد 99). همان پرواز پنگوئن‌ها...
2- فروکش کردن التهاب دلار و استراحت شاخص کل حوالی مقاومت 1600 که امروز شکست.

▫️در هر دو حالت، بازار سهام بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری است. اگرچه احتمال گزینه دوم را بالا می‌دانیم و پرتفوها را متناسب با سناریوی دوم تنظیم کرده و می‌کنیم. در حالت دوم همچنان تعداد زیادی از نمادها به رشد خود ادامه خواهند داد و شاخص سازها هم گام به گام رشد خواهند کرد.


موسسه بینش‌های رفتاری
تلگرام ✔️ اینستاگرام ✔️ وبسایت ✔️ آپارات

⭕️◻️ظهور دلار جهانگیری در قالب دلار فرزینی!


تمام نقدهایی که به دلار جهانگیری وارد بود به دلار فرزینی هم وارد است، حالا ممکن است در جزییاتی متفاوت باشد. چرا یادگیری در این سیستم وجود ندارد؟!

تنها حالتی که می‌تواند ماجرا را متفاوت کند این است که این دلار جدید منجر به تک نرخی شدن ارز بشود که با این فاصله‌ای که با نرخ آزاد دارد چنین چیزی محتمل نیست.

زمانی که آقای جهانگیری نرخ ۴۲۰۰ را اعلام کردند نرخ بازار آزاد حدود ۶۰۰۰ بود. یعنی نرخ اعلامی ۷۰درصد نرخ بازار آزاد بود. الان هم دقیقا همین اتفاق افتاده است: نرخ ۲۸.۵ تومانی حدود ۷۰درصد نرخ بازار آزاد است.

مابقی اتفاقات آن زمان هم نعل به نعل تکرار خواهد شد. مثلا بعدا مفسدانی که دلار فرزینی گرفته‌اند که کالا وارد کنند و نکرده‌اند دستگیر خواهند شد و یا سال آینده آقای فرزین مشابه جهانگیری در یکسال بعد از اعلام نرخ ۴۲۰۰، خواهد گفت: «صادرات محصولاتی که مواد اولیه آنها با ارز فرزینی تهیه شده است ممنوع است»!(اینجا را ببینید)


🔺توصیه سیاستی:
سیاست بهینه ارزی قطعا باید بگونه‌ای باشد که قبلاً اینجا نوشته بودیم و همچنین احتمالا افزایش نرخ نیما میتواند منجر به کاهش نرخ آزاد شود(اینجا را ببینید). قطعا دلار باید تک نرخی شود و حمایت از طبقات ضعیف با کوپن الکترونیک صورت بگیرد.

موسسه بینش‌های رفتاری
تلگرام ✔️ اینستاگرام ✔️ وبسایت ✔️ آپارات