⭕️◻️آیا میتوان گفت سهام غنوش(نوش مازندران) و کفپارس(فرآورده های نسوز پارس) حبابی هستند؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

دو نماد غنوش و کفپارس در سال 98 بازدهی‌های به ترتیب 2400 و 2300 درصدی داشته‌اند(منبع: سایت سبدگردان هدف). مثلا قیمت غنوش در تیرماه سال 98 حدود 350 تومان بود و الان(علیرغم افزایش سرمایه) نزدیک 4500تومان است. فهرست نمادهای پربازده دیگر را می‌توانید در گوگل پیدا کنید.

▫️حالا سوال این است:
آیا این نمادها را هم نباید حبابی دانست؟!

▫️و پاسخ این است:
ارزش یک مفهوم ذهنی است. بنابراین اعتقاد یک تحلیلگر صرفا نظر شخصی اوست! شاید خریداران این نماد چیزهایی می‌دانند که من نمی‌دانم! مثلا شاید شرکت غنوش برای تدارکات جام جهانی 2022 قطر قراردادی بسته است!
بنابرین حتی با رهیافت اقتصاد(ومالی) کلاسیک هم جریان‌های نقدی آتی ممکن است توجیه‌کننده این قیمت‌ها باشند.

▫️و برای رد ادعای حبابی بودن هنوز نیازی به رهیافت نسل دوم مالی رفتاری نیست! اما اگر هیچ راهی برای رد ادعای حبابی بودن یک دارایی از طریق آینده جریان‌های نقدی وجود نداشت، می‌توان آنگاه دست به دامن نسل دوم مالی رفتاری شد؛ آنجا که علاوه بر نیازهای فایده‌گرایانه(که در احتساب جریان‌های نقدی ظهور پیدا می‌کند)، نیازها و کارکردهای احساسی و ابرازی هم اهمیت پیدا می‌کنند. ممکن است مالکیت سهام یک شرکت خاص نیازهای احساسی بعضی سرمایه گذاران را ارضا بکند و بنابرین خرید دارایی به ظاهر حبابی برای ایشان کاری مطلوب به حساب بیاید!

▫️به عنوان مثال تصور کنید که باشگاه‌های فوتبال استقلال و پرسپولیس در بازار سهام عرضه اولیه بشوند. آیا می‌توان ادعا کرد که قیمت سهام آن‌ها فقط منعکس‌کننده جریان‌های نقدی آتی هستند؟!

پ.ن.1: در عمل اکثر شرکت‌های کوچکی که قیمت سهامشان به این شدت رشد می‌کنند دچار مهندسی قیمت توسط افرادی هستند که پول‌های درشتی در اختیار دارند. اینها بطور مصنوعی قیمت را بالا می‌برند. بنابرین بهتر است بجای ورود به بحث ناتمام و بی فایده حبابی بودن یا نبودن یک دارایی، روی رفتار بازیگران سهم تمرکز کنیم. این همان رهیافتی است که قبلا پیشنهاد داده بودم: لینک.

پ.ن.2: بر خلاف آنچه که اقتصاددانان کلاسیک باور دارند قیمت‌ها منعکس‌کننده ارزش‌های ذاتی(آنهم مستخرج از جریان‌های نقدی) نیستند و حتی اگر فرضا کسی بتواند با قاطعیت چنین ارزش ذاتی را محاسبه کند نوسانات قیمت در عمل مستقل از این ارزش ذاتی کذایی هستند.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️نحوه فروش سهام عدالت


پاسخ سوالات متعددی که ممکن است در رابطه با سهام عدالت داشته باشید را میتوانید در لینک‌ها و کانال زیر پیدا کنید:
لینک 1
لینک 2
لینک 3

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سیستم اطلاعاتی مانع اصلاح سیستم قضایی!
✍️مصطفی نصراصفهانی


این روزها حرف از محاکمه مسیول دفتر رییس سابق قوه قضاییه، آقای صادق لاریجانی، زیاد زده میشود.

به یاد دارم که یکی از نقاط گلوگاهی در پرونده ای که قبلا در این کانال به آن اشاره ای داشتم تماسی بود که به اذعان دادستان وقت اصفهان، از "یک مقام عالی رتبه قضایی" با ایشان گرفته شده بود.

در آن پرونده، دو بازنشسته وزارت اطلاعات توانسته بودند آن "مقام عالی رتبه" را به تماس گرفتن با دادستان وادارند.

این روزها که شاهد محاکمه بعضی از مقامهای عالی رتبه هستم از یک طرف احساس خوشنودی میکنم و از طرف دیگر، میبینم همچنان ریشه های "سیستمی" و "شناختی" فساد پابرجا هستند و همچنان تفکر شخص-محور در اصلاحات سیستم قضایی وزن بیشتری دارد: افراد بد را شناسایی و تنبیه کنید!! (البته در همین رهیافت شخص-محور و #تفکر_شخص_محور هم بعید میدانم اطلاعاتیهایی که انواع فسادها را مرتکب شده اند محاکمه و تنبیه شوند)

یکی از ریشه های سیستمی فساد قوه قضاییه، جنس تعاملات بین اطلاعاتیها و دادگاههاست.

این یک واقعیت است که قضات از اطلاعاتیها میترسند!

اساسا در جایی نمیتوان فساد سیستماتیک و تکرارشونده پیدا کرد، مگر آنکه سیستم امنیتی از وجود آن فساد حمایت کرده باشد! نمونه اش قاچاق سازمان-یافته که قبلا در همین کانال راجع به آن نوشته ام!


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️بدترین دشمن
✍️مصطفی نصراصفهانی

به مناسب سالروز شهادت امام صادق (ع) یک حدیثی از پیامبر اکرم(ص) را مرور می‌کنیم که امروزه در اقتصاد رفتاری خیلی بر آن تاکید می‌شود:

«اعدا عدوک نفسک»
(دشمن ترین دشمنان تو خودت هستی)


▫️به نظر می‌رسد نه تنها در وادی عرفان و اخلاق و خودسازی، بلکه در همه ابعاد زندگی این حدیث درست باشد.

▫️در بازارهای مالی و در مسایل اقتصادی هم همینطور است:
ضربه‌ای که خود آدم به خودش می‌زند هیچ کس دیگری نمی‌تواند بزند!

▫️برای همین در دانش مالی رفتاری صراحتا خویشتن(Ego) به عنوان بزرگترین دشمن هر فرد دانسته می‌شود!(مثلا عنوان کتابی از جیمز مونتیر چنین است:
"کتابچه سرمایه‌گذاری رفتاری: چگونه بدترین دشمن خود نباشیم")

▫️نتیجه مستقیم چنین گزاره‌ای این است که دفع شر نفس (خویشتن) مقدم بر دفع شر هر دشمن دیگری است.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️هنر سرمایه‌گذاری یا هنر معامله نکردن
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

➖بازدهی سرمایه‌گذاری‌تان در یک سال گذشته را بررسی کنید.

➖به یکی از سبدهایی که یک سال پیش یا پیش‌تر آن را داشته‌اید فکر کنید.

➖اسم نمادها را روی کاغذ بنویسید و قیمتی که در آن زمان داشته‌اند را هم بنویسید.

➖سپس قیمت امروز همان نمادها را در ستونی کنار قیمت اولیه بنویسید. در ستونی بعد از آن هم افزایش سرمایه‌ها و سودهای توزیعی آن نمادها را بنویسید.

➖حالا می‌توانید این فرضیه را بررسی کنید که «اگر همان سبد دارایی را نگهداری می‌کردم و دست به آن نمی‌زدم الان ثروتم بیشتر بود».

➖اگر این کار را برای همه سبدهای قبلی‌تان انجام دادید و در بیش از 50درصد موارد به این نتیجه رسیدید که اگر همان سبد را بدون تغییر نگهداری می‌کردید بازدهی بالاتری کسب می‌کردید باید بدانید که شما دچار مشکل معامله بیش از حد (Over Trading) هستید.

➖این پدیده هم عللی دارد و هم درمانی. اما نقدا تا برطرف شدن ریشه‌ای مشکل، دست از معامله کردن بردارید. اصلا لازم نیست هر روز قیمت را چک کنید. انرژی را باید قبل از تشکیل سبد گذاشت و نه بعد از آن!

➖متأسفانه بسیاری از افراد به معامله‌گری در بازار سهام معتاد شده‌اند. معاملاتی که با در نظر گرفتن هزینه فکری و غیره‌ای که تحمیل می‌کنند در عمل چیزی جز ضرر ندارند. این در حالی است که اگر هوشمندانه و با صبر کافی معامله کنند می‌توانند در بلندمدت بازدهی بسیار بالاتری داشته باشند.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️هرچقدر میخوای پول بردار فقط بمن نگو!
✍مصطفی نصراصفهانی

▫️در نظرسنجی پیش چنانچه انتظار میرفت اکثر مردم در شرایطی که مسیله پیچیدگی نداشته باشد و پیامدها محسوس و مطمین باشند گزینه پرداخت پول و رهایی از دست زورگیر را انتخاب میکنند.

▫️عقلانیت هم چنین حکم میکند. اگر احتمال پایبندی زورگیرها به حرفشان غیرصفر باشد انسان عاقل گزینه مذکور را انتخاب میکند.

▫️اما وقتی مسیله کمی پیچیده و پیامدها نامحسوس میشوند کشش بیشتری برای عدم پذیرش واقعیت وجود خواهد داشت.

▫️معمولا انتخابهای در سطح حکمرانی ملی چنین هستند؛ هم مسایل پیچیده اند و هم پیامدها نامطمین و بعضا نامحسوس!

▫️فرض کنید از مردم بخواهید از بین دو گزینه زیر انتخاب کنند:
1- مالیات بیشتری بدهید.
2- در غیر اینصورت تورم شدیدی ایجاد خواهد شد.

▫️مردم در عمل گزینه دوم را انتخاب میکنند! اگرچه تورم در عمل نوعی مالیات به حساب می آید، اما درد آن برای مردم کمتر است.

▫️مردم(علیرغم همه غر زدنها) وقتی افزایشی در درآمدشان میبینند احساس میکنند قدرت خریدشان جبران شده است در حالیکه دچار توهم پولی شده اند!

▫️انتخاب مردم کاملا با تیوریهای اقتصاد رفتاری قابل تبیین است. وقتی پای انتخاب بین یک زیان مطمین و یک زیان نامطمین اما بطور متوسط بیشتر در میان باشد غریزه بشر میگوید که گزینه ریسکی را انتخاب کند. این همان چیزی است که در ضرب المثل فارسی "ازین ستون تا اون ستون فرجه" بیان میشود.

▫️🔺خروجی فرآیند توسعه یافتگی، مردمانی است که گزینه شفاف و عادلانه را بر گزینه خلق پول ترجیح میدهند!


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ایده currency board یا سیستم پولی gold-based میتواند به سرعت تورم را مهار کند.

▫️اما مسیله، توانایی سیاستگذار در اجرای آن است. برای دولتی که براحتی با خلق پول بی بند و باری مالی و ناکارآمدی اش را جبران میکند این کار بشدت بعید است!

▫️مردم هم به اندازه کافی هوشیار و همدل نیستند!

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️استراتژی درست هدایت رونق بازار سهام به سمت تولید
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


یکی از اشکالاتی که به دولت و حاکمیت در مورد حمایت از بازار سهام گرفته می‌شود این است که جهش قیمت‌ها در بازار سهام چیز مثبتی نیست و حتی ممکن است آسیب‌زا هم باشد. مثلا ادعا می‌شود که ممکن است رونق بازار سهام منجر به تشدید تورم شود.

▫️دو سازوکار عمده برای اثرگذاری رشد بورس بر تورم گفته می‌شود:
اثر از طریق افزایش سرعت گردش پول
اثر از طریق خلق درونزای پول از طریق اعتبار و...
با اینحال، هنوز مدل و مطالعه محکمی در راستای اثبات این ادعا ندیده‌ام.

▫️از طرف دیگر، افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و در کل جلب «توجه» مردم به بازار سهام از طرق متعددی می‌تواند دست مدیران شرکت را برای توسعه و بهبود کسب و کار باز کند.

▫️ادعا می‌کنم که همین صرف جلب #توجه به شرکت‌های بورسی می‌تواند اثر بزرگ و معناداری روی تولید کشور داشته باشد. توجه عامه مردم به شرکت‌های بورسی و درگیر شدن ذهن ایشان با جزئیات مدیریت شرکت‌ها منجر به بهبود چشمگیر بازخوردها هم از نظر کیفیت و هم از نظر سرعت خواهد شد. در این حالت اقتصاد شبیه به یک لیگ فوتبال جذاب می‌شود.

▫️اما فارغ از اتفاقات خودکاری که با افزایش قیمت‌ها در بورس می‌افتد و تحلیل‌های متنوعی که از آن می‌توان کرد، سیاستگذار باید تلاش کند تا عملکرد بنگاه‌ها واقعا بهبود چشمگیر و یا جهش پیدا کند.

▫️چنانچه قبلا هم گفته‌ام، استراتژی درست برای سیاستگذار، باید مبتنی بر دو اصل زیر باشد:
➖هدایت بنگاه‌ها به سمت بهبود تحقیق و توسعه(R&D) و بازاریابی
➖بهبود ساختار سازمان صنعتی و جبران شکست هماهنگی‌ها

▫️به عنوان مثال، بنظر میرسد پیشنهاد اخیر دکتر امیر کرمانی مبنی بر افزایش مالیات بر سودتوزیعی و همزمان کاهش نرخ مالیات بر عملکرد شرکت‌ها در راستای هدایت بنگاه‌ها به سمت بهبود تحقیق و توسعه و بازاریابی باشد.


اگر پیشنهادات دیگری در راستای استراتژی فوق (شبیه پیشنهاد دکتر کرمانی) به ذهنتان می‌رسد برای ما ارسال کنید: @MNEsfahan

#اقتصاد_توجه

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️آیا باید کسری بودجه را با انتشار اوراق جبران کنیم؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی، دکتری اقتصاد

کسری بودجه یعنی اینکه میزان درآمدهای دولت از مخارج آن کمتر شده است. وقتی چنین حالتی پیش می‌آید دولت با افزایش پایه پولی اقدام به جبران کسری بودجه می‌کند که اصطلاحا به آن «پولی-سازی کسری بودجه» گفته می‌شود. پولی-سازی کسری بودجه هم به معنای تورم است. تجربه بسیاری از کشورها حاکی از آن است که استفاده از ظرفیت اوراق مانع از تبدیل کسری بودجه به تورم می‌شود.

▫️حال سوال این است که آیا باید کسری بودجه را با انتشار اوراق جبران کنیم؟
و پاسخ این است: در کوتاه‌مدت آری، ولی در بلندمدت خیر!

▫️انتشار اوراق را باید به چشم «درمان» کسری بودجه نگاه کرد. اما همواره پیشگیری بهتر از درمان است!

▫️وقتی می‌گوئیم «در کوتاه‌مدت آری، ولی در بلندمدت خیر»، به این معناست که اگر کسری بودجه اتفاق افتاد می‌توان به انتشار اوراق به چشم درمانی موقت و با عوارض بلندمدت برای جلوگیری از تبدیل آن به تورم نگاه کرد، اما نباید به آن به چشم یک روش همیشگی نگاه کرد.

▫️بهتر این است که اصلا کسری بودجه وجود نداشته باشد و این چیزی است که جز با انضباط مالی دولت حاصل نمی‌شود. طبیعتا سیاستمداران تمایل دارند راحت‌ترین روش که همان خلق پول یا انتشار اوراق است را انتخاب کنند، اما باید کاری کرد که مشکل کسری بودجه به صورت اصولی و بنیادی حل بشود: کاهش مخارج یا افزایش درآمد مالیاتی.

▫️توجه شود که هم مخارج و هم درآمد دولت دو پارامتر دارند: 1- کمیت 2- کیفیت.
پیشگیری از وقوع کسری بودجه، هم از طریق بهبود کمیت و هم از طریق بهبود کیفیت شدنی است. به عنوان مثال، اگر درآمد مالیاتی دولت از طریق مالیات بر درآمد اشخاص باشد و مالیات بر تولید حذف شود، از یک طرف شاهد افزایش درآمدمالیاتی دولت و از طرف دیگر، شاهد رشد تولید خواهیم بود.

پ.ن.1: در اقتصاد رفتاری (و تا آنجا که بنده اطلاع دارم در اقتصاد نهادی) بیش از آنکه روی کمیت‌های مرتبط با دولت تأکید شود، روی «کیفیت» متغیرهای مربوط به دولت تأکید می‌شود. {لینک}

پ.ن.2: سیستم باید طوری طراحی شده باشد که هرگاه مدیر سیستم صلاح دید بتواند از ابزارهای مربوطه استفاده کند. بنابرین در مورد اوراق هم چون تاکنون بطور جدی مورد توجه نبوده است باید حتما طراحی مناسب انجام داد، حتی اگر فعلا قصد استفاده از آن را نداشته باشیم.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️دلار بخریم یا نخریم؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی، دکتری اقتصاد مالی


چنانچه سال گذشته در همین کانال عرض شد که «بازی دلار تمام شده است»، همچنان این گزاره برقرار است.

▫️امروز در جلسه مشاوره‌ای که با یکی از کارآفرینان موفق داشتم به ایشان توصیه کردم که تمام ارزهایی که به منظور سرمایه‌گذاری خریده‌اند را بفروشند و در همان جلسه طی تماسی که گرفته شد 100هزار دلار آن را بصورت تلفنی فروختند!

▫️البته تأکید کردم که با توجه به فقدان ابزارهای پوشش ریسک در ایران، بهتر است آن مقداری که برای حفظ و تداوم کسب و کارشان در شرایط مختلف (از جمله سناریوهای بدبینانه) نیاز دارند را نگهداری کنند.

▫️اساسا خرید ارز در ایران به منظور سرمایه‌گذاری به زبان نظریه بازی‌ها یک استراتژی مغلوب (Dominated Strategy) هست. یعنی از هر منظری که نگاه کنیم، همواره دارایی مناسب‌تر از آن وجود دارد!

▫️به عنوان مثال، اگر نرخ ارز 20درصد رشد کند، قطعا سکه بیش از 20درصد رشد خواهد کرد! همزمان بازار سهام هم رشد خواهد کرد! یعنی خرید ارز هیچ کمکی به جاماندگی شما در بازارهای مالی نخواهد کرد!

▫️حتی اگر جنگی اتفاق بیفتد آنگاه بازدهی سکه بسیار بیشتر از دلار خواهد بود. بنابرین برای پوشش کامل ریسک کافی است ترکیبی از سکه و سهام بجای دلار داشته باشید.

پ.ن.: بد نیست به متن سال گذشته بنده هم رجوع کنید{لینک}

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️همین یک جمله نشان می‌دهد که گوینده شناخت کافی از حوزه مالی و بخصوص پدیده حباب ندارد!

▫️در بازارهای مالی پیش‌خور کردن اطلاعات آینده یک پدیده کاملا طبیعی است.

پ.ن.: اساسا ارزش ذهنی(Subjective)، و قضاوت در مورد آن اشتباه است. بنابراین شاید کل بحث فوق اشتباه بوده باشد.

#حباب_بازار_سهام

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️بورس کی می پوکه؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی، دکتری اقتصاد مالی


این سوالِ یکی از دوستان قدیمی بود که دانشجوی سال دهم دکتری فلسفه دانشگاه شهید بهشتی است: «بورس کی می‌پوکه؟»

و پاسخ این است:
«هیچوقت»!!

▫️بازار سهام هم مثل بازار سایر دارائی‌ها ممکن است دچار نوسان و تلاطم بشود. مثلا به یاد دارید که قیمت سکه در سال 97 از حدود سه و نیم میلیون به نزدیک دو و نیم میلیون رسید؟ اما الان دوباره چهار برابر شده است! همچنین قدیمی‌ترها ریزش بازار مسکن و ارز را هم به یاد دارند.

▫️بنابراین تلاطم ذات بازار است و این تلاطم ممکن است کم یا زیاد باشد.


▫️اما اگر بتوانید هیجاناتتان نسبت به نوسانات کوتاه‌مدت بازار سهام را مهار کنید، هر قدر این نوسان زیاد هم باشد در کل و در سال آینده نسبت به کسی که دلار و طلا و مسکن خریده است سود بیشتری خواهید کرد. این همان چیزی است که سال گذشته هم نوشتم و الان دیدید که درست از آب درآمد: {لینک}.

▫️مسلما اگر کسی در نوسان‌گیری موفق باشد می‌تواند سود بیشتری بکند. مثلا قبل از شروع ریزش بازار سهام وارد طلا شود و قبل از رشد مجدد بورس وارد بورس شود. اما مسئله این است که این کار در عین ساده به نظر رسیدن، مهارت زیادی می‌طلبد! بنابراین به نظر می‌رسد برای مردم عادی سهامداری بهترین استراتژی باشد.{توضیحات بیشتر}

▫️در بدترین حالت، بازار سهام در ادامه سال جاری یک اصلاح بزرگ خواهد داشت ولی در کل، بازار سهام با اختلاف عملکرد بهتری از بازارهای موازی رقم خواهد زد.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️مصوبه اخیر هییت وزیران اثرات مختلفی بر بازار سرمایه خواهد داشت، اما در کل میتوان آن را مثبت ارزیابی کرد.

▫️از یک طرف، افزایش درصد سهام شناور باعث ثبات بیشتر بازار خواهد شد ولی از طرف دیگر اجبار به افزایش درصد سهام شناور(اگر در عمل اجرا شود) انگیزه ای برای تجدید ارزیابی شرکتهایی خواهد بود که مدیران آنها از تجدید ارزیابی اجتناب میکردند.

▫️تجدید ارزیابی در عمل منجر به افزایش بعضی هزینه ها، از جمله هزینه استهلاک، میشود و برای همین بعضی مدیران تمایلی به این کار ندارند.

▫️مصوبه فوق نیرویی قوی در راستای کاهش تعلل مدیران در تجدید ارزیابی خواهد بود.
#شبندر
#فولاد
و..

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️نیروی انسانی بورس باز و انگیزه‌های درونی
✍️مصطفی نصراصفهانی

این روزها ویدیویی از یکی از روستاهای کشور که درصد بالایی از اهالی آن بورس باز شده‌اند مورد توجه شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.

▫️اما در انتهای ویدیوی مذکور گزارشگر ادعا می‌کند که اهالی روستا کماکان به کار کشاورزی و باغداری اهتمام دارند و تصاویر عرق‌ ریختن مردمان روستا به نمایش گذاشته می‌شود.

▫️ممکن است این سوال در ذهن بیننده مطرح شود که مگر می‌شود کسی مزه‌ شیرین تبدیل ۵۰ میلیونش به ۱۵۰ میلیون را چشیده باشد و کماکان برای نان بخور و نمیر و پر ریسک کشاورزی عرق بریزد؟

▫️اقتصاد رفتاری در پاسخ به پرسش فوق دست به دامان انگیزه‌های درونی(Intrinsic Motivations) می‌شود.

▫️ادعای اقتصاد رفتاری این است که انگیزه‌های درونی به قدری مهم هستند که ممکن است باعث شوند کسی بدون دریافت هیچگونه پاداش مستقیمی تمام تلاشش را برای انجام کاری مشخص به کار بگیرد و بالعکس، عدم توجه به انگیزه‌های درونی ممکن است باعث شود پول‌های کلان هم نتوانند فرد را به اندازه کافی به تلاش وادارند.

▫️مسیله انگیزه‌های درونی برای مدیران و کارفرمایان در دورانی که اکثریت نیروی انسانی درگیر بازار سهام و معاملات آن شده‌اند اهمیتی مضاعف دارد.

▫️واقعا چطور می‌شود در نیروی کاری که در هر روز معاملاتی بیش از 50 میلیون تومان سود می‌کند با حقوق ماهیانه چندمیلیونی انگیزه ایجاد کرد؟!

▫️پاسخی که اقتصاد رفتاری می‌دهد این است: «با استفاده از پتانسیل انگیزه‌های درونی».

▫️از میان اقتصاددانان رفتاری، دن اریلی در این زمینه بیشتر کار کرده است و کتابش با عنوان Payoff (که با عناوینی مثل پاداش، سزا و... ترجمه شده است) دقیقا به همین موضوع می‌پردازد.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سرزمین گلام‌ها
✍🏼سمیه حیدری

سفرهای گالیور(Gulliver's Travels) نام کتابی است که در قرن هفدهم میلادی توسط جاناتان سوئیفت برای کودکان نوشته شد و امروزه یکی از داستان‌های مشهور و کلاسیک انگلستان به حساب می‌آید.
این داستان در دهه هفتاد میلادی با عنوان ماجراهای گالیور(The Adventures of Gulliver) در ایالات متحده به صورت انیمیشن درآمد و دوبله فارسی این اثر جذاب تبدیل به یکی از نوستالژی‌های ماندگار کودکان دهه شصت در ایران شد.
در میان شخصیت‌های کارتون مذکور شخصیتی به نام «گلام» با تکیه کلام «من میدونم.... کارمون تمومه...» در ذهن بینندگان ماندگار شد و این تکیه کلام در ادبیات محاوره بینندگان هم ورود پیدا کرد. گلام را می‌توان نماد همه‌چیزدانی و بدبینی در نظر گرفت.
چنین شخصیت‌هایی در هر جامعه‌ای حضور دارند، اما بیائیم به فرآیند ایجاد ایشان با رهیافت اقتصاد نهادی و اقتصاد رفتاری نگاه کنیم.


▫️داگلاس نورث از نهادگرایان برجسته و برنده جایزه نوبل، نهاد را اینگونه معرفی می‌نماید: «نهادها قواعد بازی در جامعه‌اند».

▫️به عبارتی، نهادها قیودی وضع شده از جانب بشرند که روابط متقابل انسان‌ها با یکدیگر را شکل می‌دهند. نهادها، هم ممکن است خلق شوند (مانند قوانین رسمی و حقوق مالکیت) و هم اینکه به مرور زمان شکل گیرند و مقبول واقع شوند (مانند حقوق عرفی و هنجارهای اجتماعی).

▫️تقسیم کار و تخصصی شدن، یکی از ملزومات تجارت و رشد اقتصادی است.

▫️طرفین قراردادهای تجاری برای کسب اطلاعات، نظارت، کنترل و اعمال قانونی قراردادها، هزینه‌ای اضافی تحت عنوان هزینه مبادله را متقبل می‌شوند. هزینه مبادله در اقتصاد را می‌توان به اصطکاک در یک دستگاه مکانیکی تشبیه کرد. هزینه مبادله باعثِ کاهش و کندی مبادلات می‌شود.

▫️در هر جامعه ای میزان این هزینه متفاوت و متاثر از نهادهای غالب آن جامعه است.

▫️هزینه مبادله بالا به معنی هزینه بالا برای بهره‌گیری از تخصص‌هاست؛ لذا افراد برای کاهش این هزینه، به یادگیری و اجرای غالب فعالیت‌های مورد نیاز خود می‌پردازند.

▫️این خرده اطلاعات و مهارت با وسعت زیاد و عمق کم در ترکیب با سازوکار رفتاری بیش‌اطمینانی موجب شکل‌گیری توهم «همه‌چیزدانی» می‌گردد که شخصیت گلام در کارتون گالیور را تداعی می‌نماید.

▫️عدم شکل‌گیری تخصص‌ها، خود نوعی بیمه است که افراد از حداقل امور بازنمانند و اين نوع تفكر و اقدام، تضمينی برای بودن و پیشبرد همه امور شخصی در حداقل ممكن و نه در حالت بهینه به حساب می‌آید.

▫️بنابراین، شکل‌گیری شخصیت‌های گلامی برآیند طبیعی چنین فرآیندهایی است.

▫️اسم وضعیتی که در آن به جای سیستم، مجموعه ای از اعضای همه کاره تولید می‌شوند را می‌توانیم «استحاله گلامی» بگذاریم!

▫️بدیهی است چنین فرآیندی یک عقبگرد تاریخی از حیث دستاوردهای تقسیم کار و تخصص‌گرایی است و نتیجه بلافصل آن کاهش کیفیت کالاها و خدمات، کاهش حجم مبادلات و اندازه اقتصاد است.

▫️اين فرهنگ در گذر زمان نهادينه گشته که نتیجه آن تضعیف همکاری، بی اعتمادی، انتقادناپذيري و عدم گفتمان است.

⭕️⭕️اما چه باید کرد؟

▫️رهبران، مدیران، تصمیم گیران و مجریان باید هوشیار باشند که ممکن است دچار عارضه ذهن گلامی شده باشند. صرف دستور بدون اجماع و اقناع، کاری بس دشوار و راهی بی پایان به ناکجاآباد است.

▫️ضروری است هزینه‌های سلب اعتماد و نقض قراردادها افزایش یابد.

▫️با اولویت فوری، تسریع در بازیابی حقوق مالکیت افراد در دستور کار قرار گیرد.

▫️تبادل اطلاعات و بروکراسی از طریق بسترهای الکترونیک صورت گیرد.

کانال سمیه حیدری

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ماده بدبوی عفن
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

در آینده‌ای نزدیک نفت چنان ارزان خواهد شد که تبدیل به همان ماده بدبوی عفنی خواهد شد که یکی از دولتمردان قاجار توصیف کرده بود.

▫️هر روز با پیشرفت تکنولوژی هزینه تولید کاهش، میزان عرضه افزایش و از میزان تقاضا کاسته میشود. کافی است ماشینهای برقی در دنیا فراگیر شوند تا قسمت عمده ای از تقاضای نفت از بین برود. کافی است تولید انرژیهای تجدید پذیر با هزینه پایینی اتفاق بیفتد تا تقاضای نفت باز هم بیشتر کاهش پیدا کند. کافی است تکنولوژیهای استخراج بهبود پیداکنند تا تعداد کشورهای تولیدکننده نفت بسیار زیاد شود.

▫️حکایت ما و نفت، حکایت یخ فروشی است که اگر نتواند در زمان مناسب یخ‌هایش را بفروشد دست آخر فقط حسرت برایش باقی خواهد ماند.

▫️به برکت تحریم‌ها، انتقال پول حاصل از صادرات نفت به کشور سخت یا ناممکن شده است و این بهترین فرصت است تا دلارهای نفتی بتوانند با قراردادهای شبه-تهاتر، تبدیل به زیرساخت و فناوری بشوند.

▫️بهترین استراتژی در قبال نفت، حداکثرسازی فروش آن و تبدیل قدرت خرید حاصله به دو مورد زیر است:
1- بهبود زیرساخت‌ها
2- انتقال یا ایجاد فناوری

▫️توجه شود که با داشتن درآمد کافی (و استراتژی صنعتی خوب) است که می‌توان فناوری جدید را ایجاد یا وارد کرد، وگرنه حکایت همچنان حکایت صنعت عقب‌مانده خودرو در ایران است که تا ابد یک گام از کشورهای پیشرو عقب خواهد بود.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️تحقق پیشبینی سال گذشته
✍️مصطفی نصراصفهانی، دکتری اقتصاد مالی


سال گذشته بازدهی بازارهای مالی را برای سال 99 به این صورت پیشبینی کردم:

1- بورس
2-سکه
3-دلار و مسکن


▫️این پیشبینی تا اینجای سال (مردادماه) درست از آب درآمد. بخصوص پیش‌بینی راجع به نرخ هر اونس طلای جهانی(رسیدن هر اونس طلا به 2000دلار) هم در همین چند روزه محقق شد.

▫️انتظار میرود تا پایان سال همچنان داستان به همین منوال ادامه پیدا کند.

▫️اما یک نکته ای را باید در تکمیل نوشته های قبلی اضافه میکردم که الان مورد تاکید قرار میدهم:
بازار سهام "با اختلاف زیاد" از سکه، رتبه اول را کسب کرده و خواهد کرد.

▫️بازدهی بازار سهام در ادامه سال 99 اصلا قابل مقایسه با دیگر بازارهای موازی نخواهد بود.

پ.ن.: بازار سهام از ابتدای سال 274% رشد کرده است در حالی که سکه فقط 70% رشد کرده است.(منبع محاسبات: دنیای اقتصاد)

لینک پیشبینی‌های قبلی:
https://t.iss.one/BehavioralEconomicsAndFinance/1365
https://t.iss.one/BehavioralEconomicsAndFinance/1375


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️نیروی انسانی بورس باز!
✍مصطفی نصراصفهانی


چنانچه در نظرسنجی پیشین مشخص شد مهمترین اثر رفتاری که جذب مردم به سمت بازار سهام دارد کاهش کیفیت و عدم رضایت شغلی نیروی انسانی است.

▫️در ادارات مختلف و حتی بخش خصوصی، کارکنان در ساعات کاری مشغول معامله هستند و یا دغدغه نوسانات بازار را دارند. این از یک طرف باعث میشود کیفیت کار ایشان کاهش پیدا کند و هم از طرف دیگر رضایت شغلی ایشان را کاهش میدهد.

▫️وضعیت به گونه ای است که وقتی یک نیروی انسانی بورس باز میشود، دیگر نمیتوان روی مشوقهای مادی(مثل حقوق و دستمزد و پاداش و...) برای ایجاد انگیزه در او حساب باز کرد و حتما باید انگیزه های درونی وی را هم تقویت کرد.

▫️در عین حال میتوان کاری کرد که نیروی انسانی، دغدغه بورس را نداشته باشد و اینکار را میتوان از سه طریق انجام داد:

1- واگذاری معاملات به یک سبدگردان حرفه ای.
2- سرمایه گذاری های بلندمدت.
3-سرمایه گذاری در صندوقها.

▫️حتی میتوان از دغدغه بورس برای بهبود فضای کار استفاده کرد! مثلا میتوان یک سبدگردان حرفه ای به کار گرفت تا مدیریت سبدسهام همه کارکنان را بعهده بگیرد و هر از گاهی نیز جلساتی مخصوص بحثهای بورسی تشکیل داد.

⭕️⭕️جمعبندی
برای کاهش اثر مخرب بورس بر عملکرد نیروی انسانی موارد زیر توصیه میشوند:

1- تقویت انگیزه های درونی(در این مورد در آینده مفصل بحث خواهیم کرد).

2-برونسپاری معاملات(خرید صندوقها یا استفاده از خدمات سبدگردانها) یا کاهش آنها(از طریق سرمایه گذاری های بلندمدت).

3- به رسمیت شناختن دغدغه کارکنان در رابطه با سرمایه گذاری ایشان و استفاده از همین مسیله در راستای بهبود فضای کار با روشهای خلاقانه.

پ.ن.1: یادمان نرود آشنایی مردم با انواع مختلف بازارهای مالی یک چیز مثبت است.
پ.ن.2: هرجا بحث تداخل انگیزه کار اصلی با بورس بازی مطرح باشد احتمال بسیار زیاد همچنان سه توصیه فوق قابل تعمیم هستند. مثلا کسی که درگیر کنکور است و باید ذهنش درگیر امتحانش باشد، یا در مورد مدیریت انگیزه های خودمان هم مباحث فوق صادق هستند.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance