⭕️◻️همه میدانیم تصنعی است، اما همین #عملگرایی_نمایشی جواب میدهد!

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

پست قدیمی کانال مربوط به عملگرايی نمایشی

⭕◻️ تحلیل سیاست‌های تغییر رفتار (قسمت هفتم: تحلیل خبرگانی و...)
✍علیرضا نفیسی

https://goo.gl/vMgQbT
#سیاستگذاری #تغییر_رفتار

◽ در این یادداشت قصد داریم پرونده تحلیل‌های پیشینی را فعلاً ببندیم!
◽ یک دسته از روش‌های تحلیل بسیار متداول در کشور ما، روش‌های مبتنی بر قضاوت خبرگان است: مصاحبه، گروه کانونی، دلفی و... در این یادداشت ابتدا با روش دلفی سیاستی (Policy Delphi) آشنا خواهیم شد.

همچنین در حد مروری اجمالی، سعی می‌کنیم شما را با تحلیل ذی‌نفعان، تحلیل حقوقی، تحلیل ریسک و تحلیل فلسفی-اخلاقی آشنا کنیم.

🌐 لینک یادداشت کامل: https://goo.gl/H2zGde

می‌توانید خلاصهٔ این یادداشت را در INSTANT VIEW⚡ ببینید.👇

✔️کانال اختصاصی اقتصاد و مالی رفتاری
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️قانون 80-20 در برنامه های کاهش فساد
✍مصطفی نصراصفهانی

▫️وقتی راجع به مسئله فساد فکر میکنیم پیچیدگیهایی مشاهده میکنیم که بعضا منجر به ناامیدی میشود. با اینحال، دانش "سیستمهای پیچیده" میتواند در تحلیل مسائل بسیار کمک کننده باشد. علاوه بر آن شهودهایی سرانگشتی هم کمک کننده هستند. در این میان، شهودهای شناختی-رفتاری هم وجود دارند.

▫️یکی از موانع روانشناختی برای پیشبرد برنامه مبارزه با فساد ترس از رسوایی اصحاب قدرت است. بنظر میرسد اصحاب و مافیاهای قدرت حداقل در ظاهر به برچیده شدن فساد راضی هستند، اما کنارگذاشتن رابطه بازی ها و برتری طلبی ها را مشروط به این میدانند که اولا تنبیه نشوند و ثانیا دیگران هم به این پیمان پایبند بمانند. (همان منطق ساده ی بچه ها!)

▫️اساسا گرفتن آنچه به کسی داده شده کار بسیار سختتری هست از ندادن آنچه بناست در آینده داده شود(پدیده زیان گریزی).

▫️لذا بهتر است کسانی که ادعای مبارزه با فساد میکنند بجای هم زدن گذشته و بیرون کشیدن پرونده های قدیمی، به "طراحی مکانیزم" و "بازطراحی سیستم" به گونه ای بپردازند که خودبخود دیگر از این به بعد احتمال فساد به صفر نزدیک شود.

▫️سیستم که خوب طراحی شده باشد حتی اگر مدیر آن مدیری قوی نباشد خروجی باز خوب خواهد بود.(معادل این طراحی سیستم در بعد کلان همان ترتیبات نهادی است)

▫️خلاصه اینکه اگر هدف، کاهش فساد است باید آگاه باشیم که پرداختن به گذشته افراد 80درصد منابع و انرژی را "هدر" خواهد داد و تنها مقدار ناچیزی ما را به هدف حذف فساد نزدیک میکند(اگر نگوییم اثر منفی دارد!). ♦️بنابرین باید مکانیزمی طراحی کرد که در این مسیر افراد نسبت به عدم افشای گذشته فاسد خود اطمینان حاصل کنند مگر اینکه بخواهند با "برنامه جامع کاهش فساد" مخالفت کنند.

پ.ن: میتوان صحت تک تک گزاره های مطرح شده در بالا(و همچنین گزاره هایی که در اینجا مطرح نشد) را با روشهای دقیقتر علمی بررسی کرد و "برنامه جامع حذف(کاهش) فساد" را طراحی کرد. مسلما نیروی قوی فراقوه ای برای اجرای طرح مذکور لازم است.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

✅سوگیری غفلت از هزینه‌فرصت:

مردم معمولا به هنگام اتّخاذ تصمیمات، هزینه های غیرآشکار را نادیده میگیرند.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFin

"من دیگه سوار هواپیما نمیشم"!!

⭕️◻️سوگیری دردسترس بودن
(مردم بیش از اندازه بر وقایع خاص تمرکز کرده و در تصمیمات وزن ناروا به آنها میدهند)

✔️کانال تخصصی اقتصادرفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️با هواپیما سفر کنیم یا با دیگر وسایل نقلیه؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

▫️یکی از مثال‌هایی که برای سوگیری دردسترس بودن می‌زنند این است که بعد از خبر سقوط یک هواپیما، مردم پیش خود می‌گویند که دیگر از هواپیما استفاده نخواهند کرد!
(و جالب اینکه در مکالمات چند روز گذشته شخصا به وفور شاهد توصیه مردم به عدم استفاده از هواپیما بودم!)

▫️اینکه چنین اتفاقی را اخیرا دیده‌ایم نباید به تنهایی اثری بزرگ بر تمایل ما به استفاده از هر نوع وسیله‌ای داشته باشد. بلکه عقلانیت به معنای این است که همواره تا جای ممکن احتمالات عینی را در نظر داشته باشیم. بخصوص در مسئله‌ای چندبعدی و از منظری کلی‌تر تخمین ما از ریسک در مکانیزم تصمیم‌گیری از اتفاقات خاص نباید بیش از اندازه متأثر نشود.

▫️از منظر اقتصاد کلاسیک، وقوع یک اتفاق جدید، تنها یک داده به داده‌های قبلی مردم اضافه کرده و مردم که عاقلانه رفتار می‌کنند در فرآیند یادگیری بیزی(Bayesian)، اعداد احتمالات قبلی را با توجه به داده جدید تعدیل می‌کنند. مثلا الان که این هواپیما سقوط کرد، تعداد سقوط‌ هواپیما در گذشته در ایران از n به n+1 افزایش پیدا کرده و لذا احتمال سقوط متناسب با آن تعدیل می‌شود و انتخاب متناسب با احتمال جدید صورت میگیرد.

▫️از منظر اقتصاد رفتاری اما، وقوع یک اتفاق جدید و پر سرو صدا انتظار می‌رود که تأثیری بیشتر از آنچه باید روی احتمالات ذهنی قبلی داشته باشد. مردم نسبت به خبر مذکور بیش از اندازه واکنش نشان میدهند. فرآیند یادگیری در اقتصاد رفتاری متفاوت از اقتصاد کلاسیک(که در آن مردم سوپرکامپیوترهایی قوی درنظرگرفته می‌شوند) است و با آنچه در دنیای واقعی اتفاق می‌افتد سازگارتر است. مثلا مردم به دلیل اینکه حافظه نامحدود ندارند، بعضی داده‌ها را به کلی دور می‌ریزند و بعضی اطلاعات را(بعضا به اشتباه) حذف می‌کنند و نادیده می‌گیرند.

▫️بطور خلاصه، یادگیری در اقتصاد رفتاری، با "حذف داده‌ها و اطلاعات" اتفاق می‌افتد، نه با اضافه کردن آن‌ها.(رهیافت بیزی به یادگیری مترادف جمع کردن حداکثر اطلاعات هست که هیچ انسانی اینگونه نیست)

▫️در مقام تجویز، برای یک تصمیم‌گیری درست بهتر است به سمت عقلانیت کلاسیکی رفته و احتمالات عینی(و نه ذهنی) را ملاک قرار بدهیم. مثلا برای انتخاب بین سفر جاده‌ای و هوایی(آنجا که تنها ملاک ما کمتربودن خطر جانی است)، باید آمار و داده‌های دقیق را در نظر گرفته، و احتمالات را با توجه به سرانه حوادث و شدت حوادث و متناسب با مثلا نوع رانندگی و... در محاسبات وارد کرد(قواعد سرانگشتی ممکن است محاسبات را راحتتر کنند، اما رهیافت، باید محاسبه گری باشد). ممکن است برای یک نفر عاقلانه تر باشد با هواپیما سفر کند و برای کس دیگری با ماشین شخصی و برای کس دیگری اتوبوس و برای کسی که صرفاً امنیت برایش مهم باشد شاید قطار.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️آهنگ طنزگونه کانفورمیست(حزب باد) از جورجو گابر و آدریانو چلنتانو هنرمندان ایتالیایی در نقد کانفورمیسم.
هزار بار هم دیده شود خسته کننده نمیشود!

#conformism

@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️کارگاه «مالی رفتاری» در دانشگاه آیت اله بروجردی

(@BpDamos بنیاد پیوند دانش مالی با صنعت)

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

✅در دفاع از خبرنگاری
@baharvin
🔸قبل از هرچیز می‌خواهم ذوق‌زدگی عمیقم را از دیدن این عکس https://goo.gl/Te4kVs در شبکه‌های اجتماعی ابراز کنم، بعد از شش ماه تلاش و پیگیری مستمر برای ثبت دقیق آراء از طریق انجام رای‌گیری الکترونیکی و همراهی ارزشمند رئیس و اعضای محترم شورای پنجم در انجام این نوع از رای‌گیری، بعد از شش ماه اصرار در مورد قرائت اسامی آراء موافق و مخالف در جلسه به صورت انتشار آشکار نتیجه رای‌گیری بر روی مانیتور بزرگ صحن شورا و نیز ثبت اسامی آراء موافق و مخالف در صورت‌جلسات و انتشار عمومی این صورت‌جلسات در سایت شورا (https://goo.gl/MPUApP) بالاخره رسید آن زمانی که تحقق اولین محور #شهرداری_تمام_شیشه_ای در مورد شفافیت آراء اعضای شورا کارکرد خودش را پیدا کرد (https://t.iss.one/baharvin/243)، و در مورد مساله‌ای اختلاف‌برانگیز، آراء موافق و مخالف مورد پرسش افکار عمومی قرار گرفته است، امیدوارم این توجه عمومی به آراء موافق و مخالف و پرسش‌گری از اعضا در مورد آراءشان بیش از پیش افزایش یابد و از این طریق فرآیند شفافیت‌بخشی به آراء نمایندگان در همه نظام‌های شورایی از جمله مجلس شورای اسلامی نیز به یک مطالبه عمومی و روندی نهادینه تبدیل کند.

🔸 و اما در مورد رای مخالف به پشنهاد تخفیف ۹۰ درصدی طرح ترافیک به خبرنگاران؛ راستش برای من پیشنهاد این امتیاز به خبرنگاران محل شگفتی و پرسش بسیار بوده و هست. دقت کنیم که این امتیاز قرار است از میان همه شهروندان، تنها به تعداد محدودی از خبرنگاران و اصحاب رسانه اعطا شود. آیا ارایه چنین امتیازی به چندصد نفر از میان انبوه خبرنگاران متقاضی، می‌تواند به چیزی جز بده بستان بازنمایی رسانه‌ای مثبت مدیریت شهری در ازای دریافت این امتیاز تبدیل شود؟ واقعا آن چندصد خبرنگار و اصحاب رسانه‌ای که بخت برخورداری از این امتیاز را خواهند یافت، چطور می‌توانند به نقد جدی مدیریت شهری بپردازند و آیا ممکن نیست که چنین امتیازی به ابزاری برای اعمال قدرت مدیریت شهری بر رسانه‌ها تبدیل شود که این امتیاز را در ازای بازنمایی رسانه‌ای مثبت به تعداد محدودی از خبرنگاران ارایه کند؟

🔸شگفتی‌ام دوچندان می‌شود وقتی می‌بینم شهردار تهران و مدیریت شهری جدید در پایتخت، جسورانه و فداکارانه از یکی از مهم‌ترین ابزارهای اعمال قدرت‌شان بر اقشار مختلف از جمله خبرنگاران به نفع حذف رانت و حق همه مردم بر شهر صرفنظر کرده‌اند اما اقشار مربوطه خود مصرانه به دنبال بازگرداندن این ابزار قدرت به مدیریت شهری هستند، در این بین مایه شگفتی و تاسف است که بخشی از خبرنگاران، قشری که قاعدتا باید در خط مقدم نقد قدرت بایستد، در صف اول بازگرداندن ابزار قدرت به مدیریت شهری صف‌آرایی کرده‌اند.

🔸روشن است که با اعطای تسهیلات حمل و نقل به خبرنگاران پرتردد که درآمدشان کفاف پوشش هزینه‌های ضروری تردد برای حرفه‌ی شریف‌شان را نمی‌دهند موافقم. اما این تسهیلات را باید مدیران رسانه‌ها یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدهند، نه شهرداری از جیب بودجه عمومی و به ضرر کاهش ترافیک. هستند اصنافی که حتی از روزنامه‌نگاران هم وضعیت اقتصادی ضعیف‌تری دارند و مجوز ورود به طرح کمک بزرگی به آن‌هاست ولی حتی برای آن‌ها هم باید نهادهای مربوطه حمایت کنند، و نه شهرداری، تا با عدالت فراصنفی در مدیریت شهری سازگار باشد و شائبه‌ی اعطای رانت و تسهیلات ویژه ایجاد نشود.

🔸فکر می‌کنم اعضای محترم شورا بر مبنای حسن‌نظری که به حرفه شریف خبرنگاری داشته‌اند و با نیت جبران بخش بسیار کوچکی از زحمات این قشر، با پیشنهاد تخفیف ۹۰ درصدی به خبرنگاران موافقت کرده‌اند اما خیلی وقت‌ها نیات خیر ما به نتیجه‌ای متضاد با نیت اولیه می‌انجامد و به نظرم تصویب این تخفیف ۹۰ درصدی یکی از این موارد است.
@baharvin

⭕️◻️امروز دیگر طبقه بندی اصولگرا-اصلاح طلب معنای خودش را تا حد زیادی از دست داده است.

♦️طبقه بندی جدید باید این باشد:
-طرفداران شفافیت و برابری و ضابطه(مکانیزم)مداری
-طرفداران رابطه مداری و ابهام

از خانم دکتر آروین حمایت میکنیم.

⭕◻️ تحلیل سیاست‌های تغییر رفتار
✍علیرضا نفیسی

(قسمت هفتم: سیاست‌گذاری شواهدمحور و تحلیل‌های پسینی)
https://goo.gl/HWY14c
#سیاستگذاری #تغییر_رفتار

◽ تفاوت تحلیل‌های پیشینی و پسینی در سیاست‌گذاری عمومی چیست؟ کدام‌یک اهمیت بیشتری دارد و بیشتر در شکل‌گیری سیاست‌ها تعیین‌کننده است؟
▫منظور از اصطلاح «سیاست‌گذاری شواهدمحور (evidence-based)» که امروزه به فراوانی شنیده می‌شود، چیست؟
▫ماهیتِ «بینش (insight)» در سیاست‌های شواهدمحور چیست؟

◽مثال‌هایی از «بینش» را در سیاست‌های کاهش خشونت خانوادگی در نیوزلند ببینید.

🌐 لینک یادداشت کامل: https://goo.gl/cS3PH8

می‌توانید خلاصهٔ این یادداشت را در INSTANT VIEW⚡ ببینید.👇

✔️کانال اختصاصی اقتصاد و مالی رفتاری
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️توجه محدود

یکی از مواردی که در اقتصاد رفتاری به عنوان یک اصل پذیرفته شده است توجه محدود است.
اشتباهاتی که در این گیف میبینید همگی از آن جنس هستند!

@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️پاکبانان ایرانی و اروپائی
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

زمانی که در مدرسه مطالعات پیشرفته سنتاآنا در ایتالیا بودم یک چیز خیلی من را به وجد آورده بود و آن این بود که دانشکده 24ساعته باز بود. این برای من که در دانشگاههای ایران ساعت 8 عصر از دانشکده بیرونمان میکردند یا اگر یکساعت دیرتر دانشکده را ترک میکردیم باید فردایش به دوستان حراست پاسخگو می‌بودیم خیلی جذاب بود! سوئیت کوچکی در نزدیکی دانشکده، آنطرف رودخانه آرنو کرایه کرده بودم و دوچرخه‌ای هم خریده بودم و روزی چند مرتبه از روی پل Ponte di Mezzo عبور می‌کردم، از کنار زادگاه گالیله عبور می‌کردم که دقیقا در خیابان روبروی پل مذکور بود و به دانشکده می‌رفتم... احساس خوبی دارد وقتی ساعت یک نصف شب می‌روی دانشکده و همکارانت(دیگر دانشجوهای دکتری و پست دکتری) را در حال کار میبینی!

این مقدمات را گفتم تا نکته ای را که در مسیر رفت و آمدم بین دانشکده و خانه در اروپا مشاهده می‌کردم را بگویم:
همان خیابان باریکی که زادگاه گالیله است و روزی چندبار از آن با دوچرخه عبور می‌کردم یکی از مکان‌های «پربار» بود(این اصطلاح را من در مورد خیابان‌هایی که تعداد بارها و کافه‌هایش زیاد بود بکار می‌بردم)! شام شنبه که می‌شد از شدت جمعیت افراد پیاده در آن خیابان باید از دوچرخه پیاده میشدی و عبور میکردی. و صبح یکشنبه ساعت 5 صبح هیچکس در آن خیابان نبود، خالی خالی... انگار دیشب جنگی اتفاق افتاده است و آنجا متروکه است. تمام کف خیابان پر بود از بطری‌های شکسته یا سالم مشروب و دیگر زباله‌هایی که شب قبل مردم ریخته بودند. مایعاتی که بعضا ریخته شده بود ظاهر خیابان را بسیار مشمئزکننده می‌کرد. اما از این وضعیت تا ساعت 6 صبح هیچ اثری نمانده بود. پاکبانان ظرف کمتر از یکساعت خیابان را مثل دسته گل می‌کردند.

این روزها که در فضای مجازی با جملاتی شبیه «باعث خم شدن قامت پاکبانان نشوید» مواجه می‌شوم یاد خیابان گاریبالدی و آخر هفته آن می‌افتم. آنجا پاکبانان اصلا خم نمی‌شوند! انواع مختلفی از دستگاه‌های نظافت و جاروبرقی‌های متنوع وجود داشتند که پاکبانان از آنها استفاده می‌کردند.

شاید بد نباشد برای اینکه پاکبانان اذیت نشوند و مجبور نباشند خم شوند تعدادی از آن دستگاه‌ها را وارد کنیم!!(البته به نظر نمی‌رسد تکنولوژی پیشرفته‌ای هم داشته باشند، فقط کمی احساس «نیاز» لازم است تا سیستم نظافت شهری را ترجیحا با تولید داخل به آنها مجهز کنیم)

یک راه هم این است که خودمان را راحت کنیم و مطابق رهیافت اقتصادکلاسیک نگاه کنیم و بگوئیم: «پاکبانان اگر ناراحت هستند میتوانند شغلشان را عوض کنند، دارند پولشان را میگرند»😉

یک راه دیگر هم این است که مشابه سیاستمداران نگاه کنیم و بگوئیم: «همینکه پاکبانان مشغول هستند و آنتروپی جامعه بخاطر بیکاری بالا نمی‌رود خیلی عالی است»😉

انتخاب با شماست...
#تمدن
#توحش

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
https://t.iss.one/joinchat/AAAAAD2Yv-Q8B8UB9Y_eTw

⭕️◻️درباره آشغال‌های داخل ورزشگاه بعد از دربی
✍️مصطفی نصراصفهانی

▫️دوباره عکس آشغال‌های داخل ورزشگاه بعد از دربی در حال دست به دست شدن در فضای مجازی است و گفته می‌شود که این از بی فرهنگی ایرانی‌هاست. اما واقعیت چیز دیگری است. مردم حق دارند ساعاتی را بدون دغدغه و هزار باید و نباید بگذرانند.

▫️روشنفکرنماهای عزیز! آیا انتظار دارید مردم داخل ورزشگاه هم هر کدام یک کیسه دستشان بگیرند؟ اگر در هر چند متر یک سطل زباله گذاشته شده بود آنوقت "شاید" می‌شد به مردم ایراد گرفت، اما وقتی هیچ سطل زباله‌ای نیست(و شاید اصلا همان بهتر است که نباشد) دیگر ایراد گرفتن مذکور چندان معنایی ندارد.

▫️اگر بخواهیم از منظر اقتصادی نگاه کنیم مردم حاضرند هزینه تمیز کردن ورزشگاه را بدهند: یا بصورت مالیات و یا در قالب قیمت بلیط ورزشگاه. اینجا هیچ اکسترنالیتی یا پیامدبیرونی(مثل تخریب جبران ناپذیر محیط زیست) هم وجود ندارد که بخواهیم مانع این مبادله و آزادی مردم بشویم!

▫️اینکه تماشاچیان داخل ورزشگاه را کثیف کنند نه کار بدی است و نه با رفتار مردمان دیگر کشورها فرقی می‌کند. در این راستا شما را به نوشته قبلی‌ام در مورد پاکبانان ارجاع می‌دهم. طی بحثی که با یکی از دوستان در یک گروه تلگرامی داشتیم ایشان ماجرای خیابان گاریبالدی را به «فرهنگ پائین مردم ایتالیا» نسبت داد که حرفی کاملا غلط است و کافی است شما عبارت «میدان تایمز نیویورک»(Times+Square+Newyork+EVE) را هم در جستجوی گوگل بزنید تا بفهمید این مسئله مختص ایران و ایتالیا نیست. اصلا به این گزارش سال نوی 2018 روزنامه هافینگتون‌پست نگاهی بکنید:
https://goo.gl/wTBDXt

نوشته قبلی در مورد پاکبانان ایرانی و اروپائی را در لینک زیر پیدا کنید:
https://t.iss.one/BehavioralEconomicsAndFinance/784

▫️سوال در واقع اینست: با کدام مبانی نظری میخواهید مردم را از ریختن زباله در جایی که خودشان با یک جاروی ساده تمیز میکنند منع کنید؟! و سوال دیگر اینست: چرا به ایرانیان به ناحق احساس حقارت تزریق میکنید؟

⭕️⭕️نتیجه‌گیری و تجویز:

▫️اگر از موضع سیاست‌گذار بعضی از این حرف‌های روشنفکرنمایی زده شود واقعا واویلاست! نه اقتصاد کلاسیک و نه اقتصاد رفتاری به شما اجازه سرزنش کردن مردم در مورد آشغال‌های ورزشگاه را نمی‌دهد! تجربه‌های جهانی هم عادی بودن این اتفاق را بیان می‌کند. بخصوص اقتصاد رفتاری که می‌گوید شما باید اول «طراحی محیطی» را درست انجام بدهید و بعد اگر مردم درست رفتار نکردند هم باز به طراحی خودت شک کنی!
اما آنچه گفته شد به معنای تجویز بی‌اخلاقی نیست: مسلما اینکه وسط ورزشگاه بمب دست‌ساز پرتاب شود آسیب رساندن به دیگران است و باید هم از طریق طراحی محیطی، هم از طریق قانون و اعمال آن و هم از طریق پایش همتایان(اینکه مردم خودشان شخص خاطی را طرد و تنبیه کنند) مانع اتفاق افتادن آن شد. نیرویی که باعث رفتار بعضا بهتر غربیها میشود ترس است و عادت(ترس از پایش همتایان و یا قانونی که محکم اجرا میشود)؛ اگرچه در همه جوامع آدمهای خوب و بد هستند.

▫️اما از موضع یک شهروند، باید انتظاراتمان از دیگر شهروندان را معقول کنیم و انرژی خودمان را برای پیشگیری از بی‌اخلاقی‌هایی که توجیهی ندارند بگذاریم(مثلا کسی که در حال انجام کاری نامناسب است را گزارش کنیم، او را طرد کنیم و این به بیان دینی «امر به معروف» را به هر نحوی که می‌توانیم انجام بدهیم).

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ وقتی زور دولت فقط به فعالیتهای مولد اقتصادی میرسد!(قسمت اول)
✍مجید انصاری


▫️التهاب روزها و ماه های اخیر، بازار ارز را پس از یک دوره سکون چندساله –البته با اغماض- به صدر اخبار اقتصادی این روزهای کشور بازگردانده است. افزایش تا 50 درصدی برخی ارزها نظیر یورو و افزایش حداقل 30 درصدی دلار خبر از کاهش دوباره ارزش پول ملی دارد. در میان تمامی اخبار و اظهارنظر ها درباره نرخ ارز، بنده بیشتر به دنبال عکس العمل اقتصاددانان کشور و مطالعه نظرات ایشان بودم. بسیاری از علمای محترم اقتصاد معتقد بودند که ارزش ذاتی دلار بیش از این مقدار است و بایستی دولت و بانک مرکزی به نیروهای بازار اجازه دهند که قیمت دلار را به نرخ واقعی دلبخواهشان!! نزدیک کنند. چرا که پول ملی ناموس کشور نیست و نبایستی دولت و بانک مرکزی روی آن غیرت داشته باشند!!! که به نظر می رسید اشاره تمسخرآمیز ایشان به طرفداران حفظ ارزش پول ملی است! برخی دیگر به اثرات تورمی این افزایش نرخ ارز پرداختندکه امیدوار کننده بود؛ البته قبل از اینکه خوشحالی وصف ناپذیرشان را از نوید دادن روزهای تورمی گذشته به مردم ببینم!

▫️جالب توجه اینکه اکثریت غالب اقتصاددانان بزرگوار روی اقتصاد بازار و حفظ شرایط آن غیرت و تعصب ویژه ای دارند و آزادی را –مثل مرحوم آلبر کامو- تنها ارزش جاودانه تاریخ می دانند و بالاتفاق از برخورد قهری دولت و نیروی انتظامی با دلالان عزیز و آبرومند ارز برآشفته شدند و این رفتار عهد عتیقی دولت را به شدت سرزنش کردند. اما در میان تمامی این عکس العمل ها غفلت بسیاری از علمای این رشته از مهمترین مضرات بازارهای سفته بازی برای اقتصاد یک کشور شگفت آور بود. توضیحی عرض می کنم و به سراغ اصل مطلب می روم:

▫️اول، در تعریف بازارهای پول و سرمایه می خوانیم بازاری که سررسید و در واقع نقدشوندگی آن سریع و کمتر از یکسال باشد بازار پول و بازاری که نقدشوندگی آن طولانی و بالاتر از یکسال است بازار سرمایه است. با این تعریف بازار ارز را نیز به نظر می رسد بتوان در زمره بازارهای پول تعریف کرد.

▫️دوم، شاید اولین کسی که توجه برخی اقتصاددانان علاقه مند ایران را به یکی از مهمترین پیام های کینز معطوف کرد مرحوم دکتر دلالی اصفهانی بود-روحشان شاد و راهشان پر رهرو. کینز در فصل هفدهم کتاب خود توصیف می کند که اگر بهره روی پول بالا باشد مانند یک مانع برای تولید محسوب می شود. چرا که مردم به سرمایه گذاری در چیزی متمایل می شوند که نمی توان آن را تولید کرد، به اصطلاح مردم ماه می خواهند، بنابراین زمین و کارگر و سایر عوامل تولید با انتقال سرمایه از تولید به بازار پول بیکار می شوند. بنابراین سود بر پول مانع رشد اقتصادی و باعث ایجاد بیکاری است.

▫️سوم، جمعیت کشور ما هشتاد میلیون نفر است و جمعیت فعالان بازار ارز که می توانند از افزایش نرخ آن منتفع و از کاهش آن متضرر شوند فکر نمی کنم نیم درصد جمعیت کل کشور باشند. در حالیکه تبعات فعالیت این عزیزان زحمتکش –که در قالب تورم و بیکاری خود را نشان می دهد- قطعا گریبانگیر تمام جامعه خواهد شد. به عبارت دیگر منفعت گروه بسیار کوچکی از افراد، به ضرر تمامی جامعه منجر خواهد شد. به عبارت خودمانی تر سود از جیب همه مردم خارج شده و به جیب این عده قلیل سرازیر می شود. البته پرواضح است این عزیزان اسپکیولیتور (نه سفته باز) در تضمین لیکویدیتی (نه نقدشوندگی) بازار نقش بسیار مهمی دارند و کار ایشان به هیچ وجه دزدی نیست!!

▫️چهارم، در کشورهای توسعه یافته ملحد کافر لیبرال، که البته خیلی زودتر از ما سیستم اقتصاد بازار بدون دخالت دولت را کشف کرده اند و به کار گرفته اند – اما از آنجا که اقتصاددانانشان به باسوادی علمای اقتصادی ما نیستند و غیرت و تعصب خاصی روی نظام اقتصاد بازار ندارند- بازارهای سفته بازی به شدت کنترل می شوند و اندازه سفته بازی مشخص است چرا که معتقدند- به قول مرحوم دکتر دلالی- دزدی هم قاعده دارد!!!!(ادامه دارد...)

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️وقتی زور دولت فقط به فعالیتهای اقتصادی مولد میرسد!(قسمت دوم)
✍مجید انصاری

▫️مخلص کلام و اصل مطلب: متأسفانه به جز انگشت شماری که البته صدایشان هم به جایی نرسید، هیچکدام از علمای اقتصاد ما در همه این چندماه التهاب ارزی نگفت که چرا دولت حسابهای دلالان ارزی را کنترل نمی کند، چرا بر معاملات روزانه دلار –علی الخصوص معاملات کاغذی و فردایی که اهرم دارند و سودهای چندبرابری را به جیب دلالان محترم زحمتکش روانه می کنند- مالیات متناسب و تصاعدی وضع نمی کند؟ چرا علمای محترم اقتصاد به ابراز تعجب و خوشحالی از تحقق پیش بینی های نیم بندشان قناعت کردند و صف های طویل دلار را به کمبود ارز دولت و نااطمینانی مردم از آینده نسبت دادند و نگفتند که اگر دولت همین الان، یعنی دقیقا در همین لحظه، مالیات متناسبی بر تمامی معاملات ارز ببندد و نقدا از حساب افراد کم کند –کاری که کاملا شدنی و قابل انجام است- شاهد از بین رفتن همین صفهای طولانی در مدت زمان کمتر از پنج دقیقه خواهیم بود. به همین سادگی. نه تنها بر بازار ارز که بر تمامی معاملات سفته بازانه همه اقسام طلا، مسکن، زمین، اتومبیل و سایر کالاهای بادوام و به طور کلی هر نوع معامله ای که خاصیت سفته بازانه داشته باشد- یعنی کالایی خریداری شود، بدون تغییر شکلی یا ایجاد ارزش افزوده ای و در مدت زمان کوتاهی دوباره فروخته شود- باید مالیات متناسب وضع شود. هروقت صحبت از مالیات گرفتن از سفته بازی می شود، متٱسفانه دولت همیشه آسان ترین راه را انتخاب میکند، گرفتن مالیات از معاملات سهام آنهم نه به خاطر اینکه فکر میکند این بازار سزاوار مالیات ستانی است بلکه چون پیگیری و اجرای آن راحت تر است! حال آنکه بازار سهام شایسته حمایت است چرا که واسطه انتقال منابع به سمت فعالیتهای مولد است.

▫️قضیه بسیار ساده است،«برای رفع تورم و بیکاری بایستی فعالیت های غیر مولد محدود و فعالیت های مولد تشویق شوند» فکر نمی کنم کسی مخالف این جمله باشد. اما متأسفانه شاهدیم که در ایران راه برعکس پیموده می شود. مالیات بر فعالیت های تولیدی به موقع و دقیق اخذ می شود و فعالیت های غیر مولد و سفته بازانه از مالیات معاف اند!!! و عجیب تر از آن این است که علمای محترم اقتصاد ما –به جز انگشت شماری- تا به حال نهضتی که در جهت مبارزه با این راه برعکس راه نینداخته اند هیچ، لااقل نقد، توصیه یا پیشنهادی هم در این مورد به دولت ندارند!!!

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️در توضیح بیشتر برای مالیات بر سفته بازی
✍مصطفی نصراصفهانی

پیرو مطلب قبلی در مورد مالیات بر سودسرمایه و درخواست بعضی مخاطبان شاید لازم باشد مواردی بیشتر توضیح داده شوند.

▫️وقتی مردم به سمت دلار بعنوان مقصد سفته بازی هجوم بردند، بانک مرکزی تلاش کرد نقدینگی را از آن بازار به سمت بازاری دیگر بکشاند.

▫️به این صورت که مردم انتظار کسب سودسرمایه(افزایش قیمت) نزدیک 20درصدی را از بازار ارز داشتند و لذا باید سودی بیشتر از 20درصد به مردم وعده داده میشد تا از خرید دلار صرفنظر کنند. (بسته اخیر بانک مرکزی)

▫️مالیات بر سود سرمایه به این صورت است که شما درصدی از سود حاصل از افزایش قیمت را به دولت میدهید. مثلا اگر 20درصد افزایش قیمت داشته باشید، دولت 10درصد آن را(که میشود مالیات 50درصدی بر سودسرمایه) بعنوان مالیات از شما میگیرد. بنابرین اگر بنا باشد دلار تا سال آینده 20درصد رشد کند، دیگر تمامی این رشد تبدیل به سود خریدار دلار نمیشود، بلکه نصف آن یعنی 10درصد نصیب سفته باز میشود.

▫️بطور مشابه با بازار دلار، میشود این مالیات را روی معاملات مسکن و سکه و کلیه مقاصد سفته بازی تعریف کرد.

▫️با این کار، سرمایه گذار سیگنال میگیرد که سودی که میتواند از این روش (یا دیگر روشهای غیرمولد) در اقتصاد بگیرد نهایتا مثلا 10درصد است و نتیجتا منابع به سمت بخشهای مولد هدایت خواهد شد.

▫️همچنین درآمدی که دولت از این نوع مالیات کسب میکند میتواند صرف کارهای مفیدی بشود.(نه اینکه بالعکس نرخ بهره بالا برود و در عین حال برای بانکها و دولت هم هزینه جدید ایجاد شود)

▫️مالیات بر سود سرمایه مالیاتی مرسوم در دنیاست و اگر بناست وابستگی بودجه به نفت حداقل شود، اینکه صرفا بر فعالیتهای مولد مالیات بسته شود یک ظلم و بی عدالتی آشکار و تخریب کننده تولید ملی است.

▫️وضع مالیات بر فعالیتهای سفته بازانه مربوط به "طراحی سیستم" است و چیزی مستقل از فضای کسب و کار، نرخ تورم، نرخ بیکاری، تحریم و... است. به عبارتی اگر مثلا فضای کسب و کار در برهه ای از زمان بد باشد یا خوب، در هرصورت باید امکان اخذ مالیات از سفته بازان وجود داشته باشد.

▫️در نهایت اینکه حتی اگر دولت تصمیم به عملیاتی کردن این برنامه بگیرد احتمالا در اجرای این برنامه با مشکلات جدی مواجه خواهد شد و ناکارآمدی سیستم بخش عمومی در ایران دوباره به چشم خواهد آمد....(مگرآنکه دولت از کوپنهای خاص و کمک جوانان نخبه برای اجرای آن استفاده کند)

پ.ن: طرح این ایده بمعنای ارایه راه حل همه مشکلات نیست، بلکه یکی از چیزهای مهمی است که مورد غفلت بوده است.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️همایش رایگان فرصتهای سرمایه گذاری در سال 97.(زمان: فردا پنجشنبه)
عزیزانی که قصد شرکت دارند، به ایدی @mansooreco65 پیام دهند.

@BehavioralEconomicsAndFinance

🇮🇷 رصد وضعیت «شفافیت» در کشور عزیز اسلامی‌مان، ایران

▫️ اخبار شفافیت
▫️ تجربیات کشورهای دنیا
▫️ آموزش و پژوهش

🔅به «شفافیت‌برای‌ایران» بپیوندید:
https://t.iss.one/joinchat/AAAAAEKiGepwcA4VG6MVww

کتاب (1): روانشناسی پول