⭕️◻️ عید غدیر را به شما همراه همیشگی کانال اقتصاد رفتاری تبریک می‌گوییم.

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ فولاد و پتروشیمی عامل تورم؟!

▫️همیشه در طول تاریخ جهل مردم مورد سواستفاده شارلاتانها بوده است. از ماجرای ابوموسی اشعری بگیرید که قرآن بر نیزه کردند تا موارد متعدد معاصر که خودتان بهتر می‌دانید.

▫️یکی از روش‌های کشف سرنخ در مورد علت و ریشه وقایع، بررسی ذینفعان آن است.
آیا کسی مثل سید یاسر مستقیماً ذینفع سرکوب قیمتی در صنایع است؟ قطعا خیر. او هم بازیچه کسانی دیگر است که بخوبی بازی را بلد هستند: آهن‌فروشان و دلالان محصولات پتروشیمی!

▫️آهن‌فروشان گاهی با یک تلفن و معامله تلفنی بدون واریز وجه «در یک لحظه» سودهای نجومی کسب می‌کنند. ذینفع قیمت‌گذاری دستوری دلال‌های حرام لقمه هستند که به ثروت‌های بادآورده دست یافته‌اند.

▫️یک معامله‌گر حرفه‌ای متوسط در بازار سهام ایران اگر بخواهد درصد سودی که یک دلال خودرو(که از درب کارخانه می‌خرد و در بازار آزاد دو سه برابر می‌فروشد) یا دلال آهن یا دلال محصولات پتروشیمی طی چند روز کسب می‌کند را بدست بیاورد باید دو سال تمام استرس بکشد و ده سال پیر شود! مردم عادی هم که از سال ۹۹ تا الان پولشان یک چندم شده!



✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️تخریب خلاق یا غیرخلاق؟

قلی خان دزد بود، خان نبود!
جوان که بود به خودش گفت: ببینم می توانی به تنهایی «هزار قافله » را لخت کنی؟
پای حرف خود ایستاد، به تنهایی «هزار قافله » را لخت کرد!
آخر عمر دست خود را داغ کرد و گفت: "هزار قافله" تمام شد. ببینم می توانی «یک قافله » را سالم به منزل برسانی؟
نتوانست!
نشد و مشغول ذمه خود شد
تقاص بدتر از این؟!


زمانی گفته می‌شد که احمدی‌نژاد تخریبچی خوبی است، اما سازنده خوبی نیست. شاید هم درست بود. به هم زدن نظم فعلی کار سختی نیست، با یک بخشنامه و دستور می‌شود. اما ساختن سخت است...

رویکرد بعضی از افرادی که فعلا قدرت گرفته‌اند رویکرد تخریبی است. تخریب جایگاه دانشگاهیان و نخبگان با عدم اخراج متقلبین کنکور، تخریب جایگاه پزشکان و ترویج رمالی مدعیان طب سنتی و موارد متعدد دیگری که خودتان بهتر می‌دانید.

تخریب خوب است، اما اگر به قول شومپیتر خلاق(سازنده) باشد و جایگزین بهتر ارایه شود.
می‌گویند اول چاه را بکن و بعد منار را بدزد! نه اینکه منار را بدزدی و بعد دنبال جایی برای پنهان کردنش باشی!

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️چکار کنیم که دست دولت از جیب شرکت‌های بورسی خارج شود؟
✍🏼دکتر مصطفی نصراصفهانی

قسمت اول

قدیمی‌های بازار در مورد شرکت‌های پالایشی می‌گفتند «دست دولت در جیب این شرکت‌هاست». منظور این است که به محض اینکه ببینند این شرکت‌ها سودی خلق می‌کنند فوری برای تصاحب آن سود فکر می‌کنند. حالا این دست کردن ممکن است در زمان وفور درآمدهای نفتی از طریق کاهش دستوری قیمت فروش باشد یا در زمان کمبود، افزایش قیمت خوراک. بنابراین دست کردن دولت در جیب شرکت‌های بورسی پدیده‌ای جدید نیست. خارج کردن دست دولت از جیب شرکت‌ها هم شدنی نیست، مگر اینکه دستش را به جای دیگری بند کنیم. بخصوص وقتی که دولت بی‌پول است و توانایی کاهش هزینه‌ها را هم ندارد.

▫️هم به لحاظ تئوریک و هم به لحاظ تجربی می‌توان نشان داد، آنجا که دولت شریک رشد ارزش بازار شرکت‌ها بشود، دیگر مانع رشد ارزش بازار شرکت‌ها نخواهد شد. بنابراین راه حل، وضع مالیات بر عایدی سرمایه است. البته اگر بعضی سایر اصلاحات هم همزمان انجام شود بهتر است.


⭕️با وضع مالیات بر عایدی سرمایه در بازار سهام چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟

▫️اولین تغییری که ایجاد خواهد شد این است که به خاطر جلوگیری از پدیده مالیات‌گیری مضاعف (Double Taxing) که منع قانونی دارد، دولت مجبور می‌شود سایر انواع مالیات بر شرکت‌ها را حذف کند. مثلا مالیات بر سود حذف می‌شود. این یعنی سود خالص بنگاه‌ها افزایش پیدا کند. افزایش سود خالص بنگاه‌ها منجر به افزایش قیمت سهام آن‌ها خواهد شد. نتیجتا هم سهامدار سود بیشتری می‌برد و هم دولت مالیاتی که چشم‌پوشی کرده است را از طریق مالیات بر عایدی سرمایه به دست می‌آورد.

▫️سهم پروژه‌کن‌ها و رانت‌داران همیشه برنده بازی در بازارهای مالی هستند. بجز موارد معدودی که پروژه ممکن است به علت عدم دوراندیشی بازیگر به شکست بخورد و یا اختلافات سیاسی منجر به از بین رفتن فرصت رانتی بشود. این سود در کوتاه مدت، یک بازی جمع-صفر است. یعنی مثلا بازیگر عمدا باعث کاهش قیمت سهم می‌شود تا سهامدار خرد خسته شده و فروشنده بشود و اصطلاحا سهم از دست سهامدار خرد جمع شود و بعد سهم رشد داده می‌شود. این گروه هم متأثر می‌شوند: هم سود بیشتری کسب می‌کنند و هم مالیات بیشتری می‌دهند و هم برای رشد دادن قیمت با سختی کمتری مواجه خواهند شد.

▫️در ریزش اردیبهشت 1402، دولت برای کسب منفعتی کوچک، ده‌ها برابر به سهامدار ضربه زد. افزایش نرخ خوراک نهایتا 70 همت درآمد جدید برای دولت ایجاد می‌کند اما تا الان بیش از 3200 همت از ارزش دارایی خود دولت و صندوق‌های بازنشستگی و سهامدار خصوصی دود شده است! در جلسه 28 تیرماه 1402(امروز)، رسما گفته شد که هدف از افزایش نرخ، جبران کسری بودجه بوده است! اگر مالیات بر عایدی سرمایه وجود داشت بازی به کلی تغییر می‌کرد.

▫️متأسفانه گروهی از اقتصاددانان در حال مشروعیت بخشیدن به جبران کسری بودجه از طریق خلق تورم هستند. عده‌ای دیگر هم کارهایی را پیشنهاد می‌کنند که با هزینه بسیار همراه است و ممکن است منجر به آشوب و اعتراض مردم بشود. راه حل اصولی، کاهش مخارج زائد دولت است، اما اگر نمی‌شود مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند چندبرابر کسری بودجه براحتی برای دولت درآمد ایجاد کند. مثلا تصور کنید که شاخص بازار سرمایه از 2میلیون واحد به 3 میلیون واحد برسد و نرخ مالیات بر عایدی سرمایه هم 20 درصد باشد. در اینصورت اگر ارزش بازار را 7000همت فرض کنیم، در شاخص 3 میلیون واحد این ارزش به اندازه 3500 همت رشد خواهد داشت که 20 درصد از آن می‌شود 700 همت.

قسمت دوم: اینجا.

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️چکار کنیم دست دولت از جیب شرکت‌های بورسی خارج شود؟
✍🏼دکتر مصطفی نصراصفهانی
قسمت دوم. قسمت اول: اینجا.

پیرو پیشنهاد وضع مالیات بر عایدی سرمایه در بازار سهام، پنج پی‌نوشت را باید مورد توجه قرار داد:

پ.ن.1: متأسفانه قدرتمندان در ایران همگی ملک-باز هستند و اساسا وقتی درصد عمده ثروت افراد در ملک باشد، نمی‌توانند سیاست درستی در قبال آن اخذ کنند. حالا حباب فاحشی که در ایران در ملک وجود دارد را هم ببینند انواع و اقسام مبانی نظری از هزار مکتب اقتصادی جور می‌کنند تا بگویند مثلا نسبت P/r اگر 30 به بالا هم باشد حبابی نیست. بازار سهام مثل همیشه مظلوم است. اگر قیمت ملک رشد کند می‌گویند به دلیل تورم بوده است، اما قیمت سهامی که چندین سال از تورم‌های 60-70 درصدی جا مانده است اگر رشد کند صدای بعضی معلوم‌الحال‌ها بلند می‌شود!

پ.ن.2: متأسفانه در موارد متعددی حتی سهمی که پروژه می‌شود هم به دلایل مختلف در اوج قیمت هم کمتر از ارزش جایگزینی و یا NAV سهم قیمت می‌بیند. یعنی بازیگر تلاش می‌کند ارزش بازار سهم را به ارزش واقعی نزدیک کند، اما او هم نمی‌تواند، چون سایر تعارض منافع‌ها(مثلا بین مدیران شرکت‌ها) اجازه نمی‌دهد که بعدا در مورد آن بحث خواهم کرد. نتیجه اینکه حتی در همان اوج 99 هم تعداد زیادی از شرکت‌ها با ارزش بالقوه و حتی ارزش اسقاط(نه جایگزینی!) خود فاصله داشتند و به بیانی ارزان بودند.

پ.ن.3: ممکن است گفته شود که این مالیات خرج مردم نمی‌شود و... . پاسخ این است که دولت کسری بودجه دارد و اگر آن را از طریق سالم تأمین نکند هر کار بی‌جایی ممکن است بکند. از شوک وارد کردن به بازار سهام بگیر تا خونریزی‌هایی مثل سال 98 تا خلق ابر تورم و... .

پ.ن.4: فعالان بازار سهام ممکن است بگویند چرا ما؟ پاسخ این است که این کار به نفع بازار سهام هم هست. چنانچه بالاتر توضیح داده شد منجر به رشد بازار سهام خواهد شد و این باج را باید داد. درست مثل کسی که زورگیر خفتش کرده است و کاری نمی‌تواند بکند. در اینصورت کارهایی مثل افزایش نرخ خوراک در عمل به ضرر کسری بودجه خواهد بود. در ثانی کمک به بهبود وضعیت کلان هم کار هر دلسوزی است. حتی اگر دیگران کمک نکنند.

پ.ن.5: این مافیای کثیفی که امروز در حال سرکوب بازار سهام و تلاش برای پائین‌تر آوردن قیمت‌های آن است، دغدغه بودجه و بیت المال و... ندارند، بلکه هدفشان خرید در قیمت‌های پائینتر است و از قضا بزرگترین مخالف مالیات بر عایدی سرمایه و یا کاهش انتظارات تورمی هستند! آن‌ها می‌خواهند همه سود نامشروعی که بناست تا سال آینده از بازار سهام کسب کنند را داشته باشند! اگر شک دارید تا سال آینده پیگیر اخبار و تحولات بازار سهام باشید!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

داداش داری اشتباه می‌زنی!

بورس رو با خاک یکسان کردی!

⭕️◻️مالیات بر عایدی سرمایه و قطع دست دولت

حرکت ۱۷ اردیبهشت برای کسب ۷۰همت درآمد بیشتر برای دولت بود.
این حرکت تا الان حدود ۳۵۰۰ همت از ارزش شرکت‌ها رو سوزونده.
اگر مالیات بر عایدی سرمایه در بازار سهام وجود داشت دولت بجای ۷۰ همت سود، الان بخاطر کاهشی که در درآمد مالیاتی اش ایجاد می‌شد، ۵۰۰ همت زیان کرده بود!

آنوقت دار و دسته مخبر می‌توانستند در دولت سرشان را بالا بگیرند؟!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️علت تداوم ایده حذف اسرائیل و مبارزه با آمریکا

رقبای منطقه‌ای ایران، مهم‌ترین‌شان روسیه و ترکیه به هیچ وجه از برطرف شدن تحریم‌ها خوشحال نمی‌شوند.

نفوذ جاسوسان ترکیه و روسیه در نهاد‌های امنیتی ایران (سپاه و وزارت اطلاعات) غیرقابل انکار است.

تداوم ایده حذف اسرائیل و عدم گفتگوی مستقیم بین ایران و آمریکا ذینفعان سرسختی دارد.

والله اعلم، و الله خیر حافظا و هو ارحم الراحمین

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️بمان و بساز

حضرت علی(ع) در دوران خلفای اول تا سوم از یک طرف موافق بسیاری از کارهای خلفا نبودند، و از طرف دیگر به صلاح نمی‌دیدند که دست به شمشیر ببرند. تحمل چنین شرایطی برای ایشان بقدری سخت بود که خودشان آن را چنین توصیف کرده‌اند: «چشم بر هم می گذاشتم در حالی که خاری در چشم داشتم و آب دهان فرو می‌دادم در حالی که در گلویم استخوانی بود»
یا در جایی دیگر صبر خویش را به خوردن تلخترین میوه تشبیه می‌کند. (اساساً ریشه واژه صبر هم در تلخی است و نمی‌دانم چطور دکتر رنانی حرف از «صبر شادمانه» می‌زنند!)

آری... برای ساختن ایران، راه آن جنگ و درخواست تحریم کردن(بخوانید خیانت) نیست، راهش صبری دردناک و تحمل «رفتارهای عمری و عثمانی» است!

و می‌دانم تو روزی بازخواهی گشت...

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوگواری درست!

▫️امام موسی صدر:
من نمی‌توانم سوگواری برای امام حسین را درک کنم مگر آنکه بتواند قهرمانانی را تربیت کند، کسانی را تربیت کند که در برابر ستمگر بایستند و در برابر حاکم ستمگر سخن حق را بگویند.

پی‌نوشت رفتاری: شهامت در مطالبه آنچه حق است می‌تواند در چارچوب تفکر شخص-گرا باشد(اینکه چه کسی کار دستش باشد) یا در چارچوب سازوکار گرا (اینکه فرآیندها و سازوکارها چطور باشند). هم شهامت و هم چارچوب درست لازم هستند.

عاشورایتان گرامی...

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ تداوم تفرعن نمایندگان مجلس

پیش‌تر مواردی مرتبط با تفرعن نمایندگان مجلس را به عنوان مثال آوردیم.

اینبار هم مخالفت آشکار ایشان با اجرای قانون رفع تعارض منافع را شاهدیم.

در جای‌جای سیستم حکمرانی افرادی هستند که با رفع تعارض منافع (که اجرای قانون تعارض منافع قسمتی از مسیر است)، به طور جدی مخالف هستند. کسانی که در ظاهر ادعای ترجیح منافع عمومی بر منافع فردی را دارند، اما در باطن دشمن خونی چنین اصلاحاتی هستند.

❗️جای چنین افرادی در سیستم حکمرانی نیست❗️

✔️ کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️اوراق فروشی دولت و مالیات بر عایدی سرمایه بازار سهام

چنانچه پیشتر بحث شد، در یک دنیای موازی که در آن مالیات بر عایدی سرمایه در بازار وجود داشت، دولت انگیزه‌ای برای دست کردن در جیب شرکت‌های بورسی نمی‌داشت.(اینجا)

▫️مثلا ضربه‌ای که حرکت ناگهانی و بطور آشکارا فسادآمیز در تاریخ ۱۷ اردیبهشت زد و منجر به کاهش ارزش بازار بیش از ۳۰۰۰ همتی شد اگر مالیات مذکور وجود داشت اتفاق نمی‌افتاد.

▫️حالا شایعه شده که دولت قصد فروش 35 همت اوراق در بازار سرمایه دارد باز هم می‌توان گفت اگر مالیات بر عایدی سرمایه وجود داشت هم دولت هیچ نیازی به این 35 همت نمی‌داشت (چنانچه اینجا نوشتیم 500 همت درآمد داشت)، و هم زیان 3500 همتی به مردم وارد نمی‌شد. (منفی جزئی امروز بازار سهام هم احتمالا قابل ربط دادن به این خبر است)

▫️جالب است که فروش اوراق یعنی دولت باید در دوره‌های بعد، اصل و فرع آن را به خریداران پس بدهد! در حالی که در مورد درآمد حاصل از مالیات مذکور پس دادن اصلش هم مطرح نیست چه برسد به بهره‌اش.

▫️کار اصولی رها شده است و هزینه هنگفتی به اجتماع و رفاه اجتماع وارد می‌شود و نه مردم متوجه هستند و نه خرفت‌های فاسدی که مسندهای سیاست‌گذاری را اشغال کرده‌اند!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️این نیز بگذرد....


▫️آیا می‌خواهید بدانید چه کسی پشت این آقاست؟

▫️ایشان در سی سالگی در چنین جایگاه‌های حساسی از حکمرانی قرار گرفته و بدون تحصیلات اقتصادی یا حتی مدیریتی(!) در مورد جنبه‌های اقتصادی یک ملت بزرگ تصمیم سازی می‌کند.

▫️یک روش، روشی است که کارآگاهان به کار می‌برند: بررسی اینکه چه کسی از قبل او و ایده‌هایش منتفع می‌شود.

▫️الان مثلا با تعطیلی بورس کالا چه کسانی سود می‌کنند؟ همانهایی که از عدم شفافیت و دسترسی انحصاری به کالاهای با قیمت دستوری سود می‌برند: دلال‌های خودرو، سیمان، میلگرد، محصولات پتروشیمی و... .

پ.ن.: من کاری با شخص ایشان ندارم و مشکلم ایده‌های سمی ایشان است. از همان روز تبلیغات انتخاباتی هم نسبت به قدرت گرفتن ایده‌های ایشان در دولت رییسی هشدار هم دادم: اینجا.

❗️ نوشته‌های این کانال را جدی بگیرید❗️

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️استدلال در مورد بازار مسکن به سبک جبرائیلی و غلامی!

با توجه به اینکه نسبت P/R در بازار مسکن بسیار بالا و نزدیک 30 واحد است، و باید با معکوس نرخ بهره بدون ریسک برابر بشود(یعنی بین 4 تا 5 واحد)، قیمت مسکن باید به یک ششم کاهش پیدا کند. افزایش قیمت در مسکن متعاقبا باعث افزایش قیمت دلار (از کانال خروج سرمایه) و همچنین افزایش نرخ اجاره و فشار مضاعف به مردم عادی می‌شود. بنابراین باید از متوسط متری 55 میلیون تومان که الان هست به زیر 10 میلیون تومان کاهش پیدا کند.

▫️بنظر شما چرا باید کسی آپارتمانی که جریان نقدی (درآمد) کمتر از 5درصد در سال دارد را بخرد، به جز امید به افزایش قیمت آن؟! وقتی که می‌تواند شرکتی بورسی که بالای 20درصد درآمد ایجاد می‌کند را بخرد؟!

▫️اما امان از وقتی که همه مسئولین، ملک-باز باشند... فکر می‌کنید جبرائیلی و دوستانش جرأت نزدیک شدن به این سبک به منافع این مسئولین و یا بانک‌ها (که نود درصد تورم را ایجاد می‌کنند تا زیان خود را با جهش نرخ ارز جبران کنند) را دارند؟ درست همانطور که توحش گشت ارشاد فقط برای پائین شهر بود، این سبک برخوردِ (قطعا اشتباه) قهری را فقط در بعضی جاها می‌توانند انجام بدهند. نمونه‌اش اینکه بحث مالیات بر عایدی سرمایه در ملک(درست یا غلط) با مقاومت عظیمی مواجه شد.

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️دوگانه تسلیم-مبارزه در تعاملات بین‌المللی و پدیده اجتناب روانی


روایت رسمی که در رسانه‌های جمهوری اسلامی از نحوه تعامل با ابرقدرت‌ها بیان می‌شود یک دوگانه است که یک سمت آن تسلیم شدن در برابر ابرقدرت‌هاست و سمت دیگر آن، مبارزه است.

اگرچه کسانی هم هستند که واقعا حرف از تسلیم شدن می‌زنند، اما پررنگ کردن این دوگانه نشانه یک واقعیت دردناک است:
اینکه جمهوری اسلامی بازی را بلد نیست و توان لابی کردن برای حل معضلات اساسی با ابرقدرت‌ها را ندارد.

در روانشناسی پدیده‌ای هست به نام «اجتناب کردن»(Avoidance) که در آن افراد از ترس شکست خوردن، کلا از ورود به بازی اجتناب می‌کنند. البته تعریف عامتری از اجتناب هم هست: «اجتناب روانشناختی به هرگونه پاسخ به یک تهدید درک شده اشاره دارد که تسکین عاطفی فوری را به همراه دارد اما پیامدهای منفی بلندمدتی دارد»

▫️چنانچه مرحوم رستم قاسمی پیش از مرگ مشکوکش (که چه بسا ترور توسط جاسوسان ترکیه بوده)، در مورد مقایسه فرودگاه‌ امام خمینی (که بزرگترین فرودگاه ایران است) با فرودگاه‌های سایر کشورها آن را به مقایسه یک روستا و شهر تشبیه کرده بود، وزارت خارجه ما هم از اول انقلاب بسیار ضعیف بوده است. تصور کنید کشوری که از ابتدا درگیر تحریم اقتصادی بوده است تا همین چندسال پیش وزارت خارجه اش معاونت اقتصادی نداشت و اساسا دیپلماسی اقتصادی در آن جایگاه خاصی نداشت. (اینجا را ببینید)
https://t.iss.one/BehavioralEconomicsAndFinance/1044
▫️ایران برگ برنده‌های خوبی (اعم از نفت) دارد که می‌تواند با کارت آن به خوبی بازی کند. لازمه‌اش کنار گذاشتن ایده حذف و نابودی اسرائیل طی گفتگو با آن‌ها و جلب حمایت لابی اسراییل در آمریکاست. یک روش خیلی ابتدایی و حدی برای استفاده از کارت نفت، سپردن کلیه امور نفتی ایران به آمریکایی‌ها، چیزی شبیه قرارداد دارسی، است. در عوض، برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند منجر به رونقی بزرگ در بخش غیرنفتی ایران بشود و ایران را از نفت از اساس بی‌نیاز کند. چنانچه می‌بینیم عربستان در حال تاسیس بزرگترین شرکت فولاد خاورمیانه با کمک چین است.

▫️کارت‌های بازی بسیارند و استراتژی‌های ساده یا پیچیده متعددی می‌توان پیدا کرد. اما چنانچه گفته شد قدرتمندان ایرانی از بزرگ شدن زمین بازی اجتناب می‌کنند! یعنی علاوه بر اجتناب از گفتگو، از نفس برطرف شدن تحریم‌ها هم در ناخودآگاه می‌ترسند!

❗️ نوشته‌های این کانال را جدی بگیرید❗️

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️چه کسانی مانع رفع تنش ایران با اسرائیل هستند؟


می‌توان برگه رفع تنش با اسرائیل را برای جذب حمایت لابی اسرائیل در آمریکا بازی کرد. همزمان سپردن صنعت نفت ایران به آمریکایی‌ها طی قراردادی بلندمدت اگر بتواند منجر به رفع همه تحریم‌ها و بازگشایی سفارت آمریکا در ایران شود توجیه دارد. در چنین حالتی ما یک امتیاز کوچک برای تداوم هژمونی به آمریکا داده‌ایم، اما اقتصادمان «جهشی چند برابری طی بازه ای کوتاه» را تجربه خواهد کرد. این معامله اگر به خوبی انجام شود فوق العاده خواهد بود.

▫️اما چه کسانی مانع این تنش‌زدایی می‌شوند؟ پاسخ را در منافع باید جستجو کرد. یعنی سوال را باید اینگونه بازنویسی کرد:
چه کسانی از برطرف شدن تنش با اسرائیل متضرر می‌شوند؟


۱- جاسوسان رقبای منطقه‌ای ایران: ترکیه و روسیه. اینها از یک طرف ممکن است ظاهری سوپرانقلابی هم داشته باشند و رگ گردن را موقع شعار دادن باد کنند و از یک طرف در داخل ایران در تنور ایده «نابودی اسرائیل» بدمند، ولی از طرف دیگر برای هرکس که بخواهد در این مسیر گشایش ایجاد کند مانع ایجاد می‌کنند.(اینجا)

۲-افرادی که مشغول دور زدن تحریم‌ها هستند. مثلا تصور کنید اگر ایران یک کشور نرمال بود بچه های شمخانی می‌توانستند مالک یک شرکت عظیم کشتیرانی باشند؟! صحبت از ثروت‌های هزاران میلیارد تومانی است. شوخی نیست!

۳-سیاستمدارانی که یک عمر شعارهای تند داده‌اند و الان برایشان تغییر موضع هزینه روانی و هزینه اجتماعی دارد. هزینه روانی از جنس سوگیری هزینه ریخته شده(sunk cost) یا تشدید تعهد (Escalation of Commitment) هست. و هزینه اجتماعی هم بی‌اعتبار شدن آن‌ها پیش بسیاری از مردم هست. مخالفان رفع تنش، دو نیروی مذکور را تقویت می‌کنند.

۴- افرادی که به دلایل شخصی تمایلی به موفقیت جمهوری اسلامی در شکوفا کردن اقتصاد ندارند. از این میان تروریست‌های سازمان مجاهدین در صدر لیست هستند.


▫️به امید آنکه در همین دولت آقای رییسی، چنانچه با عربستان تنش‌زدایی شد با اسرائیل هم بشود. البته این بار با گرفتن امتیازات خوب و شروع بازی ای بسیار بزرگ برای اقتصاد ایران.

❗️ نوشته های این کانال را جدی بگیرید❗️

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️هشتاد میلیون دزد!
✍ مصطفی نصراصفهانی

زمانی می‌شنیدیم که در ایران ۸۰ میلیون(یا به اندازه جمعیت هر دوره) دزد به خوبی و خوشی کنار هم زندگی می‌کنند ناراحت می‌شدیم! اما کمی به اطراف که نگاه کنیم چیزی جز جنگ و تجاوز مردم به حقوق همدیگر نمی‌بینیم!

▫️هر کس در هر جایی که قدرتی جزیی پیدا کرده است، از یک کارمند ساده و نانوا و سوپری و...تا وزیر و وکیل، همه در حال دزدی و تجاوز به حقوق دیگران هستند.

▫️چند سال پیش دکتر رنانی مقاله خوبی با عنوان جباریت نوشته بودند که بد نیست آن را اینجا ببینید.

▫️این مسیله در یک اقتصاد رانتی تشدید می‌شود: رانت قیمت‌های دستوری، رانت مجوزها و رانت اطلاعاتی.

▫️بیاد دارم که زمانی بقالی‌ها شیر یارانه‌ای را برای خودی‌ها کنار می‌گذاشتند.

▫️الان هم نانوایی‌ها نان یارانه‌ای را با قیمت بالاتر و از در پشتی به فروش می‌رسانند.

▫️دسترسی به خودرو با قیمت کارخانه سهم عده‌ای خاص است.

▫️دسترسی به ورق و میلگرد با قیمت دولتی سهم عده خاص دیگری است. بطور مشابه محصولات پتروشیمی و سیمان و....

▫️دسترسی به وام با نرخ بهره منفی مخصوص کارمندان بانک‌ها و بعضی افراد خاص است.

▫️رانت مجوزها هم که در صدور آن‌ها انحصار و فساد بسیاری وجود دارد را هم دیده‌اید. از مجوزهای ساختمانی گرفته تا مجوز کسب و کار و... .

▫️در حوزه آکادمی، بورسیه شدن و جذب هیأت علمی دانشگاه‌ها شدن و چاپ مقاله و...هم رابطه خودش را می‌خواهد. زمانی که کنکور دکتری وجود نداشت، ورود به مقطع دکتری هم همینطور بود.

▫️در بازار ارز، بعضی خودی‌ها در جریان نوسانات آتی قرار دارند و زودتر از بقیه معاملاتشان را تکمیل می‌کنند. (حتما اتفاقات سال ۹۶ را بیاد دارید)

▫️در بازار سهام، دولت جمهوری اسلامی ایران از دو ماه قبل از ریزش بازار سهام در سال ۹۹ سهامش را می‌فروشد(اینجا) و آن‌ها که وصل بودند با فروش در اوج، ثروتمند شدند! (حتما به خاطر دارید که کسانی که به دولت وصل بودند فروختند)

▫️بطور مشابه در ریزش اردیبهشت که شرکت تدبیر(بخوانید دار و دسته مخبر) ناگهانی فروخت و دستکاری بازار به سمت پایین مهندسی شد هم عده‌ای خبر داشتند و جالب آنکه گویی دولت یا امثال شرکت تدبیر حق رفتار فراقانونی دارند.

▫️اساسا نوسانات بازار سهام هم شبیه بازار ارز توسط دولتی‌ها مهندسی می‌شود و افرادی در این بالا و پایین شدن‌ها براحتی میلیاردر می‌شوند...

⭕️⭕️خلاصه اینکه اگر قصد ماندن در ایران داریم باید وضع موجود را «بپذیریم» تا کمتر اذیت شویم(Acceptance) و بتوانیم خودمان را تطبیق بدهیم. البته در سازگار شدن با محیط مواظب باشیم که مصداق خروجی «سیستم‌های مالنایی» نشویم!! در کنار آن تلاش کنیم که مشکلات را بصورت ریشه‌ای حل کنیم. جنس مشکلات از جنس «تله اجتماعی» است. برطرف شدن تعارض منافع در حوزه‌های مختلف و شفافیت (که همیشه مورد تأکیدمان بوده است) و سایر اصلاحات ساختاری مثل به روز رسانی قانون تجارت و... احتمالاً می‌تواند از بسیاری مفاسد پیش‌گیری کند.

▫️جمع‌بندی اینکه برای بقاء و نابود نشدن باید توانایی سازگار شدن داشته باشیم، اما تلاش برای اصلاح ریشه‌ای را هیچگاه رها نکنیم. هیچ فرصت اصلاحی را از دست ندهیم.


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

هشتاد میلیون جمعیت در حال تجاوز به همدیگر

@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ وضع خراب بورس به مثابه آینه اقتصاد و نقش دلارزداها

جالب است که جبراییلی و یاران ژن خوبش، در مورد بنزین متوجه لزوم افزایش قیمت هستند، اما در مورد برق و خودرو و سیمان و محصولات پتروشیمی خودشان را به ندیدن می‌زنند. ایشان نه تنها دانش اقتصادی ندارند، بلکه بشدت هم تحت تحت تاثیر خطاهای شناختی مختلف(مثلا سوگیری غفلت از هزینه فرصت) هستند.

▫️شرکت‌های بورسی(که بخش بزرگی از اقتصاد ایران را شامل می‌شود) بین یک پنجم تا یک بیستم ارزش جایگزینی در حال معامله شدن هستند. این پایین ماندن ارزش شرکت‌ها ریشه در دو علت عمده دارد: ۱- تحریم ۲- قیمت‌گذاری دستوری(و سایر مداخلات کارمندان دولت).

▫️مثلا فقط یک قلم طلب بانک ملت از شرکت نفت بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار می‌شود. همین یک قلم دارایی را که حساب کنیم حدود ۱۰۰۰همت می‌شود. ارزش بازار فعلی کل بانک ملت الان ۱۵۷همت هست! یعنی اگر فقط همین یک قلم دارایی را بخواهیم لحاظ کنیم، قیمت سهام آن باید ۶برابر بشود!

▫️▫️▫️وضعیت اکثر شرکت‌های بورسی همین‌طور است.

▫️بحثی که در اوج ۹۹ مورد اختلاف نظر بین تحلیلگران بازار سهام بود این بود که «ارزش جایگزینی بالا» مترادف با «ارزندگی بالا» نیست. یعنی دوستان معتقد به حباب، می‌گفتند اگرچه ارزش جایگزینی شرکت‌ها بالاست، اما چون شرکت‌ها توانایی سودسازی بالا ندارند بیش از این نمی‌ارزند.

▫️▫️اما اینکه ارزش بازار شرکت از ارزش جایگزینی کمتر باشد یک نشانگر از وضعیت وخیم اقتصاد در حالت کلی است: اینکه سرمایه‌گذاری جدید در صنایع این کشور توجیه اقتصادی ندارد!

▫️در یک اقتصاد سالم ارزش بازار عمده شرکت‌ها از ارزش جایگزینی بیشتر است. یعنی اگر اقتصاد ما سالم بود شاخص کل بورس باید بالای ۱۰ میلیون واحد می‌بود.

▫️طبیعی است که وقتی کشوری تحریم می‌شود یعنی شرکت‌های داخل آن کشور بازارهای صادراتیشان را از دست می‌دهند، یا برای بروز رسانی خطوط تولید باید هزینه بیشتری بدهند و در کل هزینه‌های مبادله آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. نتیجه اینکه ممکن است یک گزینه سرمایه‌گذاری که قبل از تحریم توجیه اقتصادی داشته است دیگر توجیه نداشته باشد.

▫️ اما درصد بالایی از مشکل شرکت‌ها در ایران ریشه در «خودتحریمی» دارد. مثلا تغییر ناگهانی سیاست‌ها، قیمت‌گذاری دستوری و ... . تصور کنید که مثلا طبق قانون بهبود محیط کسب و کار، افزایش نرخ خوراک باید چندماه زودتر اطلاع داده شود، اما کسانی که معلوم نیست از کدام سرویس جاسوسی خارجی دستور می‌گیرند تعمدا عکس آن رفتار می‌کنند و ذره‌ای دلسوزی نه برای صنایع، نه برای حرمت قانون، نه برای اعتماد مردم به حکومت، نه برای احساس امنیت سرمایه‌گذار و... به خرج نمی‌دهند. این راه به نابودی اقتصاد ختم می‌شود! والله چنین کسانی نباید بر امور مردم مسلط باشند. والله اینها بدتر از قوم مغول هستند.

▫️ نمونه دیگرش رفتاری است که امروز منجر به تعلیق شرکت پرسابقه و خوشنام داروسازی الحاوی شد. چقدر می‌خواهید به این کشور فوق ثروتمند ضربه بزنید؟!

▫️نمونه دیگرش، قیمت‌گذاری دستوری برق است که باعث شده شرکتهای نیروگاهی، ارزش بازاری معادل یک پنجم(یا حتی کمتر) از ارزش جایگزینی داشته باشند.(اینجا)

▫️نمونه دیگرش، قیمت‌گذاری دستوری محصولات فولادی و سیمانی و پتروشیمی است که سود سرمایه‌گذار را در حلقوم رانت داران و دلالان می‌ریزند.

▫️مردم ایران چه گناهی کرده‌اند که باید چنین حکمرانانی بر گرده ایشان سوار شوند؟!


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance