درست پیش از حمله روسیه به اوکراین این پیشبینی را کرده بودیم👆

اگرچه پوتین همچنان بر قدرت است، اما تنها کاری که آمریکا می‌توانست بکند انداختن آن در باتلاق اوکراین بود. بیش از این بقول مرحوم امام(ره) «هیچ غلطی» نمی‌توانست بکند.

⭕️◻️ مثال‌هایی از اثر هزینه برگشت ناپذیر (sunk cost)

▫️سران آلمان چند ماه بعد از اینکه به روسیه حمله کردند و صد هزار نفر از سربازانشان در برف مردند، می‌دانستند شکست می‌خورند ولی چطور می‌توانستند حتی به خودشان بگویند این صدهزار کشته بی‌فایده و نتیجه اشتباه محاسباتی آنها بوده است، پس جنگ در روسیه را ادامه دادند و با یک میلیون کشته همگی خودکشی کردند.

▫️زنانی هستند که با شوهر معتادی که دستِ بزن دارد و هیچ امیدی به اصلاحش نیست زندگی می کنند، ولی زن بعد از چهل سال باز هم حاضر نیست از او جدا شود، چون اگر طلاق بگیرد با خودش خواهد گفت چرا چهل سال پیش طلاق نگرفتم و تحمل این پشیمانی سخت‌تر از تحمل ادامه زندگی با شوهرش خواهد بود.

▫️وقتی هزار صفحه از یک رمان چرند را خواندید بعید است پانصد صفحه آخرش را نخوانده رها کنید.

▫️اگر وقتی ارزش سهامتان نصف شد آن را نفروختید بعید است که بعد از یک چهارم شدنش آن را بفروشید چون بعد از تحمل اینهمه ضرر، خیلی درد آور است قبول کنید این سهام هیچ سودی برایتان نخواهد داشت.

▫️کسی که سالهای زیادی از عمر خود را بر اساس باورها و اعتقادات غلط سپری نموده و در این راه متحمل هزینه و مشقت فراوان شده، حتی اگر صدها دلیل روشن مبنی بر نادرست بودن اعتقادش برای او بیان کنید، به سختی قادر است از اعتقاد خود دست بکشد و قبول کند که تمام رنجها و زحماتی که در سالهای طلایی عمرش متحمل شده بی دلیل بوده.

▫️هرچه در کاری بیشتر هزینه دهید در ادامه آن کار راسخ تر می‌شوید و ایمانتان به آن کار محکمتر میشود.

▫️تورات میگوید: اگر میخواهید ایمان مردم قویتر شود، کاری کنید که آنها زجر بکشند.کاهنان از همان قدیم می‌دانستند که اگرمردم را راضی کنند یکی ازگاوهای عزیزشان را برای معبد قربانی کنند آنهاسال بعد هم گاو دیگری را قربانی خواهند کرد حتی اگر دعایشان مستجاب نشود چون پشیمان شدن از قربانی کردن یعنی قبول این که گاوعزیزشان را بخاطر هیچ و پوچ به فنا داده‌اند.

▫️وقتی بخاطر کاری هزینه می‌دهیم حتی اگر آن کار احمقانه‌ترین کار هم باشد به سختی می‌توانیم قبول کنیم آن کار اشتباه بوده است.
برای مادری که فرزندش را در جنگ از دست داده خیلی سخت است که باور کند هدف آن جنگ فقط فروش اسلحه بوده است.

▫️بخاطر همین است که هرچه اوضاع افتضاح‌تر میشود اصرار بر ادامه دادن همان راهِ افتضاح، بیشتر می‌شود.


*برتراند راسل:
*چگونه به تاول‌های پاهایم بگویم تمام مسیری که آمده‌ایم اشتباه بوده؟!


✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️دوره آموزشی جامع مالی رفتاری (نوبت دوم-آنلاین)


🔹شروع ثبت‌نام :1401/11/25
🔸شروع دوره :1401/12/04

👨🏻‍🏫مدرس دوره:
🔹دکتر مصطفی نصراصفهانی
🔸مدرس بازار سرمایه

▫️این دوره دارای امتیاز تمدید گواهینامه‌های بورسی(اصول، معامله‌گری، تحلیلگری، سبدگردانی و...) می‌باشد.
امتیاز سطح الف و ب: 28 امتیاز
امتیاز سطح ج: 20 امتیاز

(ثبت‌نام برای عموم بلامانع می‌باشد.)

‼️نکته: لطفا جهت پرداخت وجه از مرورگر فایرفاکس استفاده کنید.
💵25 درصد تخفیف ویژه اشخاص وابسته به اعضا و ارکان بازار سرمایه

▫️لینک ثبت‌نام:
https://lms.seba.ir/class/behavioral-finance2



📱پیج اینستاگرامی رسمی اطلاع رسانی خدمات و محصولات آموزشی کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار👇
https://instagram.com/seba.iran
و کانال تلگرامی:
@Seba_Amuzesh

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️در باب دلار زدایی از اقتصاد ایران

در مناظرات انتخاباتی سال ۱۴۰۰ جناب آقای رییسی صحبت از قطع ارتباط سفره مردم با دلار کردند. جهت روشنگری این مطلب را نوشتم و توضیح دادم که این ادعا ریشه در ناآگاهی از روابط بین متغیرهای اقتصادی دارد:
https://t.iss.one/BehavioralEconomicsAndFinance/1628

▫️بعدها باز وزیر صمت مزخرفاتی مشابه را تکرار کردند که باز وظیفه خود دانستم تذکر بدهم:

https://t.iss.one/BehavioralEconomicsAndFinance/1729

▫️اما متأسفانه هنوز کسانی با گرایشات کمونیستی (که یاسر جبراییلی صرفا یکی از آن‌هاست)، همچنان صحبت از امکان «دلار زدایی» می‌کنند و متوجه نیستند که آنچه دارد تغییر ارزش می‌دهد ریال است نه دلار!

▫️شاید امروزه به مدد تکنولوژی‌های نوین (اعم از فضای مجازی) چنین مزخرفاتی زود ماهیت اشتباه خودشان را نشان بدهند، اما تصور کنید ۳۰-۴۰ سال پیش چقدر زمان می‌برد تا بازخوردی که امروز ظرف دقایقی ایجاد می‌شود ایجاد شود و تا اصلاح بخواهد شکل بگیرد چه هزینه‌هایی به جیب مردم تحمیل می‌شد.

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

خواندن این مطلب👆امروز که بازار سهام رکورد بیشترین مثبت(و همزمان تعداد دیگری رکورد، از جمله ورود پول) در یک روز را جابجا کرد توصیه می‌شود.

پرواز پنگوئن ها را طی ماه‌های آتی خواهیم دید...

⭕️◻️فقر و کمبود

یکی از کتاب‌های خوب در زمینه «اقتصادرفتاری فقر»، کتاب کمبود سندیل مولایناتان است. معرفی مبسوط تر کتاب را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.

▫️در بریده فایل صوتی کوتاه فوق، مجتبی شکوری در گفتگو با سروش صحت نکاتی از این کتاب را در تلفیق با بعضی خاطراتش مرور می‌کند.


▫️واژگان کلیدی که بکار می‌رود اینهاست:

➖پهنای باند ذهن (توجه)
➖رفتارهای انفجاری
➖کمبود
➖گشودگی
➖درماندگی آموخته شده
➖انسداد خیال/انفجار خیال
➖دکمه توقف و تاب آوری

▫️توجه کنید که فقر یک مفهوم مطلق نیست و ویژگیهای روانی(اعم از سوگیری‌ها) در همه ابنا بشر وجود دارد، فقط موقعیت‌ها باعث تشدید و تضعیف آنها می‌شود.

▫️بنابرین شما هر سطحی از غنای اقتصادی داشته باشید، باز این «نیروهای فقیرکننده» فعال هستند و مانع رشد ثروت شما می‌شوند.

▫️▫️▫️بنظر شما چطور می‌توان از تله فقر نه، بلکه از تله ثروتمندتر نشدن نجات پیدا کرد؟

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️چرا بازار سهام الان در جای مناسبی برای ورود است؟

طی ماه‌های آبان تا بهمن، بسیاری از سهم‌ها افزایش قیمت حدود دوبرابری را تجربه کردند. اما آیا این بازدهی ادامه‌دار است؟

اجازه بدهید به اوج مرداد ۹۹ برگردیم. آن زمان بسیاری از سهم‌ها متناسب با گزارش‌های آن زمان خودشان نسبت p/e بالایی گرفته بودند. و همین باعث شده بود همه حباب شناس شوند و بگویند این نسبت بالاست(اینجا را ببینید). در حالی که همان موقع هم ارزش جایگزینی بسیاری از شرکت‌ها از ارزش بازار آن‌ها بالاتر بود. طی سه سال گذشته مخرج کسر p/e چندین برابر شد، در حالی که صورت کسر تقریبا ثابت مانده بود.

در یک اقتصاد سالم، ارزش بازار شرکت باید از ارزش جایگزینی آن بالاتر باشد و علت اینکه در عمل عکس آن را شاهد بودیم دو مورد بود: ۱- فقدان شفافیت و رعایت اصول حاکمیت شرکتی (حقوق سهامدار خرد) ۲- رکود کلی اقتصاد حاصل از تحریم.

فرض کنید قیمت سهمی از ۱۰۰ تومان در اوج ۹۹ به ۵ تومان کاهش پیدا کرده بود. حالا اگر قیمتش از یک بیستم اوج ۹۹ به یک دهم رسیده باشد اگرچه برای کسی که در اوج آن را خریده است هیچ احساس مطلوبیت خاصی ایجاد نمی‌کند (قیمت از ۵ تومان شده ۱۰ تومان)، اما برای کسی که پول تازه وارد بازار کرده است معادل ۱۰۰درصد بازدهی (دوبرابر شدن ثروت) بوده است.

حالا تصور کنید قیمت از ۱۰ بخواهد بشود ۲۰، یا از ۲۰ بخواهد بشود ۴۰، یا از ۴۰ بخواهد بشود ۸۰! باز هم آن سهمی که در اوج۹۹ خریده شده است هنوز به «سربه سر اسمی» هم نرسیده است، در حالی که ما در این سه سال تورهای نزدیک ۶۰درصد داشته ایم که باید بصورت مرکب لحاظ شوند.

جمع‌بندی اینکه هرکس پیش از پایان سال سرمایه جدید به بازار سهام وارد کند قطعا سودهای چشمگیری خواهد کرد.

پیش از و همزمان با اصلاح قیمت دلار، فعالان بازار دلار و ملک(که میانه خوبی هم با بازار سهام ندارند!) از من در مورد ورود به بازار سهام مشورت می‌گرفته اند و این نشانه خوبی از ورود موج دوم پول هوشمند به بازار است.

کار تشکیل و ریبلنس کردن پیوسته سبد هم کاری حرفه‌ای است که می‌توانید آن را به حرفه‌ای ها بسپارید.


✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️همراهان عزیز عیدتون مبارک🌹


✔️ موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️بهترین موقعیت برای تک نرخی کردن ارز


با کاهش نرخ ارز بازار آزاد، فاصله آن با سایر نرخ‌ها(نیما و ...) کاهش پیدا می‌کند و این بهترین فرصت برای تک نرخی کردن ارز و برچیدن بساط فساد و ثروتمندشدن ظالمانه عده‌ای از جیب مردم و مهمتر از آن، فعال شدن سازوکارهای «خودتعدیل کننده» بازاری است. مثلا اینکه شرکت‌ها مجبور نباشند ارزشان را به قیمت تحمیلی بفروشند به این معناست که با افزایش نرخ ارز انگیزه افزایش عرضه ارز خواهند داشت و نتیجتا کاهش زودتر آن را خواهیم داشت.

خاصیت ضد فساد تک نرخی شدن ارز باعث می‌شود این کار شبیه به ضدعفونی کردن زخم کسی که تصادف کرده است عمل کند: اگرچه درمان شکستگی چیز دیگری است، اما حداقل مانع عفونت بیمار می‌شود.

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوگیری‌ها و تلاش آماتورها برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بازارهای مالی!

اصرار مردم عادی بر کسب بازده بالاتر از شاخص یکی از سرفصل‌هایی است که پروفسور استتمن در کتاب آخرش («مالی رفتاری: نسل دوم» که من به عنوان رفرنس اصلی در دوره‌های نسل دوم مالی رفتاری استفاده می‌کنم)، به آن پرداخته است.کسب بازده بالاتر از میانگین بازار کار هر کس نیست، اما همچنان مردم می‌خواهند این کار را خودشان انجام بدهند(Do-It-Yourself Investors)!

استتمن علت این اشتباه (کمک نگرفتن از افراد حرفه‌ای برای غلبه بر بازار) را در سوگیری‌ها(مشخصا Framing) می‌داند: اینکه معامله‌گری را شبیه به رانندگی، لوله‌کشی و... می‌دانند که با انجام دادن زیاد مهارت کسب می‌شود. این در حالی است که جنس تعامل لوله‌کش‌ها با همدیگر متفاوت از جنس تعامل معامله‌گرها با همدیگر است. کمتر می‌شود که نفع یک لوله‌کش در گمراه کردن لوله‌کش دیگر باشد! وی در سرفصل مذکور اثر سایر سوگیری‌ها را هم تشریح می‌کند.

جمعبندی اینکه اگر فعالیت در بازار سهام را صرفا به چشم تفریح نگاه نمی‌کنید بهتر است از حرفه‌ای‌ها کمک بگیرید.

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

عید نوروز و بهار طبیعت بر هم‌میهنان عزیزم مبارک باد🌹

⭕️◻️تفرقه بینداز و حکومت کن

یک سیاست قدیمی که عنوان انگلیسی آن Divide and rule یا Divid and Conquer است، سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» است.
این سیاست همچنان جواب می‌دهد چون آدم‌ها همان آدم‌ها هستند.

همچنین یکی از خطرناکترین کارها طی ۵۰ سال گذشته در عرصه بین‌المللی، درافتادن با هژمونی دلار بوده است که بارها در این کانال به آن اشاره شد. از جمله پیش از حمله روسیه به اوکراین پیشبینی کردیم که به زودی شاهد برنامه‌ای جدی برای سرنگونی پوتین را شاهد خواهیم بود و اتفاق افتاد(اینجا)!

حالا و با جدی‌تر شدن بحث کنار گذاشتن دلار در مبادلات بین‌المللی ایران شاهد جدی‌تر شدن برنامه‌های آمریکا علیه ایران هستیم. یکی از آن نقشه‌ها، انداختن ایران در جنگ با آذربایجان است.

نیفتادن آذربایجانی‌ها و ایرانی‌ها در این دامی که پهن شده است نیازمند هوشمندی و هوشیاری پیوسته هست.

اگر چند کشور را بخواهیم نام ببریم که نوروز را گرامی می‌دارند قطعا یکی از آنها آذربایجانی است که تا چندی پیش جز خاک ایران بود. اما عین همین مشابهت فرهنگی را اوکراینی ها هم با روس‌ها داشتند و باید آن را مایه عبرت قرار داد!

موسسه بینش‌های رفتاری

.

به تاریخی که در آن پیشنهاد تبدیل «ملک» و «دلار»(و نه طلا و سکه) به سهام را داده بودیم دقت کنید👆🏼

در آن تاریخ موج اول ورود پول هوشمند (که توسط حرفه‌ای‌های خود بازار سهام بود) را شناسایی کرده بودیم. اگر به نمودار اکثر سهمها نگاه کنید هم متوجه می‌شوید که در تاریخ 8-10 آبان روند صعودی قوی‌ای را به خود گرفته‌اند.

موج دوم پول هوشمند(که توسط حرفه‌ای‌های سایر بازارهای مالی بود) را هم اوایل اسفندماه شناسایی کردیم(اینجا).


و این تازه شروع بازی اصلی است. موج سوم پول هوشمند که وارد شود تازه عموم مردم آرام آرام به فکر ورود می‌افتند! اینکه این موج صعودی تا کجا ادامه داشته باشد بستگی به اخبار بنیادی مربوطه دارد. مثلا اگر بتوان سرمایه‌گذاری مستقیم اعراب و چینی‌ها در شرکت‌های بورسی و تسهیل صادرات آن‌ها را شاهد بود بعید نیست که شاخص 8 میلیون واحدی را بدون سختی در همین دو سال آینده ببینیم!


موسسه بینش‌های رفتاری:
تلگرام✔️اینستاگرام✔️آپارات✔️وبسایت

⭕️◻️لطفا معامله نکنید!

امروز شاخص کل بورس ایران سقف تاریخی خود که مربوط به مرداد ۹۹ بود را شکست.

به پرتفوی خود نگاه کنید. آیا ارزش آن به اندازه‌ای هست که آن زمان بود؟

اگر به پرتفویی که در مرداد ۹۹ داشتید دست نزده بودید الان ارزشش بیشتر بود یا کمتر؟

اگر کمتر است یعنی شما بیش از اندازه معامله کرده‌اید؛ یعنی نوسانگیر خوبی نبوده‌اید!

واقعیت این است که برای عموم مردم، سرمایه‌گذاری منفعل(Passive Investment) بازدهی بهتری ایجاد می‌کند تا سرمایه‌گذاری فعال (Active Investment).

راه درست این است که سهام خوب( که شامل معیارهایی بیش از ارزندگی صرف است) انتخاب کرده و صبور بمانیم تا به هدف مناسب برسد.
همین مواردی که در کانال معرفی کردیم را نگاه کنید: حفارس، دحاوی و... .

یک استراتژی که شخصا به آن عمل می‌کنم تشکیل پرتفویی از تعدادی سهام مطمئن و خروجهای موقت از آن برای نوسان گیری از سایر نمادها هست. البته این روش هم در موارد متعددی با جاماندن از سهام اصلی منجر به بازدهی بالاتر نشده است. علت آن هم این است که «گل رشد» دارایی ها معمولا یک بازه کوتاه است که متأسفانه هیچکس(بجز بازیگران) نمی‌دانند چه موقعی اتفاق می‌افتد و اگر حتی توجه شما به لحظه شروع رشد هم باشد هزار مانع رفتاری و فنی باعث می‌شود نتوانید به موقع به نماد اصلی برگردید. این از جنس همان کارایی بازار است که در نسل دوم مالی رفتاری بحث می‌شود: «قیمت‌ها با ارزش‌های ذاتی برابر نیست، اما نمی‌شود (یا باسختی بسیار می‌شود) از آن سود کسب کنید»!

در حالت کلی و در گام بعدی میتوان گفت جنس نوسانی که هر کس می‌تواند بگیرد ممکن است با دیگری فرق بکند. پس بهتر است جنس نوسان خودمان را بشناسیم.


✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️شاخص و ادراک شاخص!

فارغ از نقدهای فنی که به شاخص بورس وارد هست، جنبه روانی هم در نقدها پررنگ است: اینکه سهامداران انتظار دارند درصد رشد شاخص مشابه با درصد رشد ارزش پرتفوی آن‌ها باشد.
مثلا چندی پیش بعضی دوستان شاکی شده بودند که چطور با این همه کاهش ارزش پرتفو که دارند تجربه می‌کنند، چرا شاخص کل فقط 0.1 درصد منفی شده است؟
حالا باید از ایشان پرسید الان که پرتفوهای شما 6-7درصد رشد می‌کنند در حالی که شاخص زیر 2درصد مثبت شده است اشکالی در شاخص نمی‌بینید؟!

«ادراک» چیزها در دانش اقتصاد اهمیت بالایی دارد، اگرچه ممکن است با واقعیت منطبق نباشد: مثلا ادراک فساد، ادراک تورم و... .

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️افزایش دو مرحله‌ای قیمت کارخانه‌ای خودروها با چه هدفی؟

بنا شده است که افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروهای خودروسازهای داخلی، طی دو مرحله انجام شود.

ممکن است این ادعا مطرح شود که هدف این است که به مردم شوک وارد نشود. اما فارغ از اینکه اعداد و ارقام در بازار آزاد چه فاصله‌ای با قیمت کارخانه‌ای گرفته‌اند و اساسا از نظر اقتصادی این دست کارها تنها فایده‌اش این است که مسئولین احساس کنند که کاری کرده‌اند تا وجود دولت فربه و ناکارآمد را توجیه کنند و کارمندان از بیکاری در بیایند، جنبه روانی مسئله دقیقا عکس ادعای مطرح شده است.

مطابق با تابع ارزش (Value -Function) در اقتصاد (که پیشتر به تابع مطلوبیت شهرت داشت و بعد از اصلاح تحت تأثیر اقتصاد رفتاری به تابع ارزش تغییر نام پیدا کرد)، دو شوک منفی جداگانه، اثرات روانی بزرگتری از یک شوک دوبرابری که یکجا وارد شود ایجاد می‌کند.

بنابراین اگرچه دولت و مجمع تشخیص و مافیای خودرو در بدنه سیاستگذاری به زبان صحبت از تمایل به کاهش قیمت خودرو می‌کنند، اما وقتی رفتارها را نگاه می‌کنیم می‌بینیم که دقیقا و هوشمندانه تمام تلاششان را می‌کنند تا سفته‌بازی روی خودرو زیاد شود و خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای باشد.

بطور مشابه، در مورد نرخ ارز هم همین داستان را داریم: بزرگترین ذینفع افزایش نرخ ارز خود دولت و بانکهای ورشکسته و سرتاپا فاسد هستند. بنابراین ممکن است به زبان ادا و اطوار دیگری دربیاورند، اما در عمل به طور بهینه‌ای هدفِ حداکثر کردن نرخ و افزایش تورم را دنبال می‌کنند! نظام چندنرخی ارز هم از همین جنس است. در مورد تورم، آن کسانی که با هزار روش سخت اعم از رشوه دادن و ... توانسته‌اند وام‌های درشت بگیرند و آن را تبدیل به ملک کرده‌اند اگر نرخ تورم کمتر از نرخ سودی که می‌پردازند بشود ضرر می‌کنند.


✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️نظریه سیستم‌ها، متخصص نماها و بازی های روانی، یک مثال.

پیشتر توضیح داده شد که هرچه سیستم ساده تر باشد(یا در طبقه بندی بولدینگ از سیستم‌ها در طبقه پایینتری واقع شده باشد)، تشخیص آدمی که بدرستی ادعای تخصص در آن دسته از سیستم‌ها می‌کند راحتتر هست. (اینجا)

هر چه سیستمی پیچیده‌تر باشد، شناسایی متخصصان مربوطه از مدعیان دروغین سخت‌تر می‌شود.

ابتذالی که در صحبت‌های فوق اتفاق افتاد برای عموم مردم بسرعت آشکار شد، اما ابتذال سایر صحبت‌ها(مثل صحبت‌های رئیس بانک مرکزی، مثل عددپرانی‌ها در مورد نرخ ارز، مثل ارز 4200تومانی و بدتر از آن بازگشت به آن از طریق ارز 28500 تومانی) به این راحتی مشخص نمی‌شود و سال‌ها ممکن است مردم فریب متخصص نماهای سایر حوزه‌ها را بخورند.

سیاستگذاری اقتصادی و حکمرانی از آنجا که مربوط به طبقه هشتم سیستم‌ها هستند، به وفور تحت تاثیر متخصص نماها واقع می‌شود و مردم هم ممکن است هیچوقت نفهمند از کجا خورده‌اند!

فقط در این لیالی مبارک قدر دعا کنیم که خدا به داد ما ملت ایران برسد...

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️فساد سیستماتیک!

فساد یعنی تضییع حقوق فرد یا افرادی از ذی‌نفعان یک تصمیم در یک بازی جمع-صفر.

سیستماتیک هم یعنی «پیش‌بینی‌پذیر».

▫️بنابراین فساد سیستماتیک یعنی حقوق ذینفعانی به طور پیش‌بینی‌پذیری توسط عده‌ای تضییع می‌شود.

در سیاستگذاری عمومی، اینکه منافع عموم مردم و اجتماع به نفع عده‌ای تضییع شود می‌شود فساد.

▫️آیا سیاستگذار(مجموعه نهادهای ذیربط در یک بازی تیمی)، در حال حداکثر کردن منافع عموم مردم است؟
▫️▫️یکی از مصادیق فساد سیستماتیک در نظام جمهوری اسلامی، همین سیاستگذاری صنعت خودرو هست.

▫️آیا شما می‌دانید کسانی که خودرو را از کارخانه با قیمت یک سوم می‌گیرند و با 200% سود، «بدون زحمت»، «بدون نیاز به تحصیلات، تخصص و یا نبوغ خاص» و «بدون ریسک» آن را می‌فروشند چه کسانی هستند؟!

✔️موسسه بینش‌های رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance