⭕️◻️شرکت‌های بی‌حباب!
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

افزایش قیمت سهام شرکت‌ها بخصوص وقتی ناگهانی باشد معمولا با واکنش بعضی تحليلگران و زدن برچسب «حبابی» روی آن‌ها همراه می‌شود.

▫️اما چنانچه قبلا هم در همین کانال بحث شد تشخیص حبابی بودن یا نبودن کار راحتی نیست (اگر نگوییم غیرممکن است). {لینک}

▫️طبق تعریف، شرط لازم وقوع حباب تفاوت ارزش ذاتی یک سهم با قیمت آن است. قیمت مشخص و معلوم است، اما ارزش ذاتی وابسته به جریان‌های نقدی آتی است.

▫️جریان‌های نقدی آتی هم چیزی نیست که تخمین آن کار راحتی باشد و به طور مشخصی تابع عملکرد مدیران شرکت خواهد بود. این مدیران هستند که بر جریان‌های نقدی آتی اثرگذار هستند.

▫️اما یک قاعده سرانگشتی برای پیشبینی آینده جریان‌های نقدی یک شرکت وجود دارد: هرچه واحد تحقیق و توسعه (R&D) یک بنگاه قوی‌تر باشد می‌توان انتظار داشت که آینده شرکت بهتر باشد. بازاریابی خوب هم با تحقیق و توسعه شدنی و پایدار می‌شود و با بازاریابی و تبلیغات (در سراسر دنیا) می‌توان آینده جریان‌های نقدی را تضمین کرد.

▫️اهمیت واحدهای تحقیق و توسعه تا جایی است که می‌توانند کاری کنند که «هیچ» افزایش قیمتی منجر به حبابی شدن سهم نشود! افزایش قیمت سهام یک شرکت (و اقبال سرمایه‌گذاران به آن) دست مدیران شرکت را برای تأمین مالی به روش‌های متعددی باز می‌کند، و این باز شدنِ دست مدیران در تأمین مالی یعنی توانایی در ایجاد طرح‌های توسعه‌ای و .... .

▫️مدیران شرکت‌های بورسی قدر این فرصت‌های طلایی را بدانند و شرکت‌شان را به شرکتی «بی‌حباب» تبدیل کنند!

پ.ن.: آنچه بیان شد صرفا با هدف ترسیم نقشه راهی برای شرکت‌ها و سیاست‌گذاران است تا به استقبال افزایش قیمت سهام شرکت‌ها بروند.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

#بودجه

درآمدهای نفتی کشور به شدت کم شده است.
آینده‌ای که در #صندوق‌های_بازنشستگی در قالب عدم ایفای تعهدات #دولت و بی‌کفایتی مسوولین صندوق‌ها «پیش‌خور» شده بود هم فرا رسیده است و حالا دولت مجبور است مبالغ بسیار هنگفتی از محل #مالیات به این صندوق‌ها کمک کند تا بتوانند حقوق بازنشستگان را بپردازند.

در این شرایط ممکن است این مصرع از #سعدی به خاطرمان بیاید که: «چو دخلت نیست خرج آهسته تر کن»

با این حال، لایحه بودجه کشور و عملکرد مجلس در بررسی این لایحه، نشان می‌دهد که دولت و مجلس قصد ندارند با این واقعیت مواجه شوند و از هزینه‌های دولت و نهادها کم کنند.

نتیجه این است که برای تامین هزینه‌ها، مالیات‌ها را سنگین‌تر می‌کنند.
امیدوارند بخشی از مالیات‌ها از محل جلوگیری از «فرار مالیاتی» تامین شود.
اما بخشی دیگر از محل فشار به فعالان اقتصادی تامین خواهد شد.
همان فعالان اقتصادی که در حال جنگ اقتصادی و درگیر #تحریم های خارجی و داخلی هستند و حالا باید منتظر ممیزی‌های غیر واقعی مالیاتی سال آینده هم باشند.

با این حال باز هم نمی‌شود انتظار داشت که بودجه مورد نظر دولت از محل مالیات تامین شود و باید منتظر #تورم ناشی از #کسر_بودجه هم باشیم.

از طرف دیگر، در کنار فشارهای مالیاتی، سازمان #تامین_اجتماعی هم که نگران دچار شدن به وضعیت صندوق‌های بازنشستگی دیگر است، طی سال‌های آینده فشار بر فعالان اقتصادی را بیشتر خواهد کرد و اقدامات قلدرمآبانه آن بیش از پیش از سوی دولت و قوه قضاییه ندیده گرفته خواهد شد.
این فشارهای چندگانه به فعالان اقتصادی، در نهایت بسیاری از آنها را از بازار کار خارج خواهد کرد و اگر به همین منوال به پیش برویم، دیگر چیزی به نام بخش خصوصی نخواهد ماند که دولت بخواهد از آن مالیات بگیرد.

تنها راه ممکن برای گذر از چنین شرایطی این است که دولت و نهادها بپذیرند که در شرایط سخت اقتصادی باید هزینه‌هایشان را کاهش دهند.
@systemsthinking

⭕️◻️سیاستگذاری احساسی در سازمان بورس
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


بر خلاف دیگر نهادهای سیاستگذاری که شفافیت ندارند و درصد کمی از مردم با آن‌ها درگیر هستند سازمان بورس این ویژگی را دارد که ضعف‌های سیاستگذاری در آن به راحتی به چشم می‌آید. اما همین بازخوردهای سریع هم به اندازه کافی مفید نیستند و منجر به اصلاح نشده‌اند! اینکه چرا بازخوردها منجر به اصلاح (ویادگیری) نمی‌شوند باید به طور مفصل و جداگانه مورد بحث واقع شود، اما در این مجال به نمونه‌هایی از تصمیم‌سازی احساسی و شهودی اشاره می‌کنم.

▫️یکی از مواردی که معامله‌گران بازار سرمایه به وفور مشاهده می‌کنند دستکاری دامنه مجاز نوسان است. زمانی دامنه نوسان از 4درصد به 5 درصد افزایش پیدا می‌کند و زمانی دیگر در یک نماد از 5درصد به 1 درصد کاهش می‌یابد. زمانی تصمیم می‌گیرند که دامنه نوسان 10درصد باشد و گاهی هم بوده است که در جهت رشد 12.5 درصد(!!) و در جهت کاهش قیمت محدودیت 2.5 درصد را در نظر گرفته‌اند!


▫️شاید برای کسی که در زمینه طراحی بازار کار نکرده باشد دستکاری‌هایی که سازمان انجام می‌دهد معقول به نظر برسد! مثلا ممکن است درصد بالایی از فعالان بازار سرمایه از اینکه در زمان ریزش بازار بعد از حمله موشکی سپاه محدوده نوسان از 5درصد به 2درصد کاهش پیدا کرد حمایت کنند. اما برای من که رساله دکتری‌ام درباره بازار سهام بود و یکی از مباحثی که در آن مورد بررسی قرار دادم بحث دامنه نوسان بود مفید بودن چنین کاری چندان هم بدیهی نیست! گاهی ممکن است محدود کردن دامنه نوسان منجر به اثراتی عکس آنچه مدِّنظر سیاستگذار است شود!


▫️بنابراین باید سیاستگذار پاسخگو بوده و مبانی تئوریک این دستکاری را به طور شفاف بیان کند. سیاستگذار باید توضیح بدهد که مطابق کدام پژوهش دستکاری دامنه نوسان به آن شکل را انجام داده است. و با قاطعیت می‌گویم که «هیچ» مبانی نظری برای این گونه اقدامات ارائه نشده و حتی مورد بررسی هم قرار نگرفته است! سازوکار تصمیم‌سازی این دوستان به همین سادگی است: دور هم می‌نشینند و رأی گیری می‌کنند! (اگر رأی گیری انجام شود!!)
موفقیتی که گاهی این سازوکار حاصل می‌کند هم ریشه در تجربه و شهود افراد مجرب دارد و پایدار نیست.

▫️به طور مشابه با بحث دامنه نوسان، اقداماتی است که در مواقع «احساس خطر» انجام می‌دهند! مثلا وقتی احساس می‌کنند که بازار حبابی شده است (که قبلا در مورد آن نوشته‌ام)، ممکن است پیامک انبوه صادر کنند و مردم را توصیه به احتیاط کنند! این گونه اقدامات غیر حرفه‌ای و غیرعلمی نشانه‌های یک سیستم تصمیم‌سازی معیوب است.

در آینده در مورد ضعف‌های فاحش درسازمان بورس بیشتر خواهم نوشت، اما این را هم متذکر می‌شوم که این سازمان به نسبت بسیاری از نهادهای دیگر بسیار شفاف‌تر و بهینه‌تر است.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ساختن اقتصاد بدون تعامل با دنیای خارج؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


داستان از این سخنان رئیس جمهور شروع شد:
«اگر اقتصاددانی بلد است که تمام روابط خارجی خراب باشد، اما اقتصاد مملکت هیچ دست نخورد به ما هم بگوید... من بلد نیستم!»

▫️بعد از آن جمعی از همکاران طی نامه‌ای ده راهکار به رئیس جمهور ارائه کردند و تأکید آن‌ها بر این بود که اثر منفی «خودتحریمی» (ناکارآمدی مدیریتی) بیشتر از خودِ تحریم بوده است.

▫️در واکنش به نامه فوق، تعدادی دیگر از همکاران نامه‌ای نوشتند که نباید اصول بدیهی علم اقتصاد را نادیده گرفت و تأکید کردند که شرط لازم بهبود وضعیت اقتصاد روابط خوب با دیگر کشورهاست.

▫️اگرچه امضای تأیید بنده صرفا پای نامه دوم قابل مشاهده است، اما هر دو گروه حرف‌های درستی می‌زنند. حکایت، حکایت تابع تولید یک بنگاه است: هم نیروی کار لازم است، هم سرمایه و هم «کیفیت» به کارگیری این دو عامل(مدیریت). یک گروه می‌گوید سرمایه مهم است و گروه دیگر می‌گوید مدیریت باید بهبود یابد. نکته مثبت نامه اول، تأکید بر «کیفیت»ها است: فضای کسب و کار، کیفیت استفاده از ظرفیت‌های موجود در سفارت‌خانه برای افزایش صادرات و... . نکته مثبت نامه دوم نگاه اقتصادی-تر آن است.


▫️اساسا در بحث‌های اینچنینی دقیقا پای یک «بهینه‌یابی اقتصادی» در میان است! در علم اقتصاد گفته می‌شود که هر چیزی که خوب باشد الزاما اقتصادی نیست! گزینه‌ی اقتصادی، باید «بهترین» گزینه باشد!


▫️خوشبختانه در موارد متعددی پیگیری یک استراتژی تضادی با دیگر استراتژی‌ها پیدا نمی‌کند و به عنوان مثال در همین مورد حاضر، پیگیری بهبود مدیریت هیچ تضاد واقعی با بهبود دیگر متغیرها ندارد. اما اگر تضادی پیش بیاید(که صرف منابع در یک استراتژی مانع صرف منابع در استراتژی دیگر بشود)، آنگاه باید سراغ بهترین گزینه رفت. در این مسیر، رهیافت «نهایی گرائی» (Marginalism) شهودی است که در فقدان استراتژی‌های پیچیده به طور متوسط میتواند کمک-کننده باشد. یعنی آخرین واحد منابع صرف کاری بشود که بیشترین بهبود را ایجاد می‌کند. مثلا در این لحظه که در حال کشمکش با آمریکا هستیم شاید استفاده از ظرفیت سفارت‌خانه‌ها در کشورهایی که همین الان با آن‌ها روابط خوب داریم گزینه خوبی باشد.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️فاج فَکتوری که بزرگ شد!
تلاشی برای ریشه‌یابی گسترش فساد در جمهوری اسلامی
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


سال 92 در خلال ترجمه کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر نوشته دن اریلی (که البته عنوان «به طور پیش‌بینی‌پذیر غیرعقلایی» را برایش انتخاب کرده بودم) به عبارتی برخورد کردم که نمی‌توانستم معادل دلچسبی برایش پیدا کنم! آن عبارت «Fudge Factor» بود. ترجمه بنده از کتاب نیمه‌تمام ماند و هیچگاه به اتمام نرسید ولی خوشبختانه ترجمه آقای رامین رامبد با کیفیت خوبی در همان سال به چاپ رسید. ایشان عبارت مذکور را «عامل قصه‌بافی» ترجمه کرده‌اند. در سال‌های بعد نیز چندین ترجمه دیگر از کتاب بیرون آمد که بنده موفق به مطالعه آن‌ها نشده‌ام.

▫️در فیزیک، علوم مهندسی و مدلسازی به چنین عاملی(Fudge Factor) ضریب تصحیح گفته می‌شود و نقش آن توضیح مواردی است که توسط مدل نظری توضیح داده نشده است.

▫️آزمایش‌های دَن اریلی در رابطه با تقلب و ارتکاب جرم نشان می‌دهد که تصویرِ ذهنی هر فرد از خودش بسیار مهم است. هر فردی دوست دارد آدم خوبی باشد، اما به اندازه یک ضریب تصحیح به خودش اجازه می‌دهد که مرتکب جرم شود! و اگر جرمی که مرتکب می‌شود در حد و اندازه آن ضریب تصحیح باشد همچنان خودش را آدم خوبی تلقی می‌کند!

▫️نکته‌ای که در آزمایش‌های اریلی آشکار شد این بود که اندازه این عامل قصه‌بافی مستقل از میزان عایدی حاصل از ارتکاب جرم و یا احتمال لورفتن است، اما در موقعیت‌های متفاوت تغییر می‌کند!

▫️جمهوری اسلامی در سال 57 با افرادی شروع به کار کرد که در جیب‌هایشان دو خودکار داشتند: یکی برای کارهای شخصی و یکی برای امور عمومی! (در موتورهای جستجو می‌توانید عبارت «خودکار+بیت‌المال» را بزنید تا نمونه‌های جالبی را پیدا کنید)

▫️اما با گذشتِ زمان و مواجهه با پیچیدگی و بزرگی اعداد و ارقام در سطوح کلان، این فاج فکتور هم بزرگ شد. بعضی ادعا می‌کنند که مرحوم هاشمی رفسنجانی در بزرگ شدن فاج فکتور مسئولین نقش بسزائی داشته‌اند. {لینک}


▫️با اینحال، ضعف فقه در این موارد هم غیرقابل انکار است. به عنوان مثال، در موارد متعددی از احکام فقهی به «عرف» استناد می‌شود ولی هیچ متر و معیار مشخصی برای شناسائی عرف معرفی نمی‌شود! یا در مواردی از الفاظی مثل «ناچیز» یا «کم» استفاده می‌شود در حالی که ممکن است افراد مختلف، «ناچیز»های متفاوتی داشته باشند!! عدم ارائه متری مشخص، اثرات جالبی دارد که باید آن‌ها را جداگانه مورد بررسی قرار داد.


▫️می‌توان ادعا کرد بسیاری از مفاسدی که در این سال‌ها اتفاق افتاده‌اند ریشه در همین سهل‌انگاری یا فاج فکتورِ بزرگ-‌شده دارد و می‌توان در طراحی‌ها از این حقیقت برای پیشگیری از مفاسد استفاده کرد.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAnalysis

⭕️◻️پویش مجلس شفاف و ضد فساد

یکی از کارهای خوبی که دوستان دیده بان شفافیت انجام دادند حمایت رسانه ای از نامزدهای انتخاباتی بود که تعهدنامه پویش مجلس شفاف را امضا میکردند. اگرچه در عمل خیلی خوب عمل نکردند، اما رهیافتشان عالی بود.

راستی بنده هم از حوزه انتخابی شهراصفهان برای نمایندگی مجلس در دوره یازدهم نامزد شده ام.(کد1927)
لینک گروه انتخابات

مصطفی نصراصفهانی

⭕️◻️قانون 80-20 برای پیشگیری از ابتلاء به کرونا: دست‌هایتان را مرتب بشویید و صورتتان را لمس نکنید!
✍️مصطفی نصراصفهانی

در مورد قانون 80-20 در همین کانال قبلا هم نوشته‌ام(مثلا در رابطه با تنبلی خلاق). خلاصه‌اش این است که هشتاد درصد پیشرفت در هر چیزی با صرف بیست درصدِ منابع(تلاش، وقت، هزینه و...) قابل حصول است!

▫️هیچ راهکاری برای اینکه بتوانیم تضمین کنیم هرگز به کرونا مبتلا نمی‌شویم وجود ندارد. اما می‌توان احتمالِ ابتلا را به صفر «نزدیک» کرد.

▫️طبق قانون بازدهی نزولی(قانون 80-20 در حالت پیوسته)، کاهشِ احتمال ابتلا از 90درصد به 20درصد به همان اندازه نیاز به صرفِ هزینه و منابع دارد که کاهش احتمال از 20درصد به 5 درصد!

▫️بنابرین اگر حال و حوصله اقدامات پیشگیرانه سفت و سخت را نداریم، می‌توانیم با رعایت چندنکته ساده احتمال ابتلای خودمان را به طور چشمگیری پایین بیاوریم.

▫️توجه شود که وقتی احتمال ابتلای تک تک افراد به اندازه‌ای کاهش پیدا می‌کند، سرعتِ شیوع در کل جامعه با شدتی بیشتر و بصورت نمایی کاهش خواهد یافت!


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️پولمان را کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی، دکتری اقتصاد مالی

بعد از تلاطم‌های اخیر در بازار ارز و طلا دوباره این سوال زیاد مطرح می‌شود که کدام سرمایه‌گذاری مناسبتر است؟(البته اگر کرونا ویروس را فعلا فاکتور بگیریم!!)

▫️چیزی که به وضوح می‌توان دید این است که تورم انتظاری مردم بالا رفته است. و این انتظار با توجه به تداوم بی‌انضباطی مالی دولت و سرعت خلق پول اشتباه نیست.

▫️با افزایش تورم، مثل نیم-قرن گذشته، قیمت دارایی‌ها افزایش پیدا خواهد کرد و ارز هم متناسب با تورم رشد قیمت را تجربه خواهد کرد. بنابراین هرکس پولش را تبدیل به دارایی کند تا پایان سال آتی ارزش (اسمی) دارایی‌اش افزایش پیدا خواهد کرد.

▫️مسئله این است که کدام دارایی بازدهی بیشتری حاصل خواهد کرد؟
سرمایه‌گذاری مستقیم (مثلا در استارت‌آپ‌ها)، ارز، مسکن، زمین، طلای آبشده، سکه، سهام شرکت‌ها، اوراق با درآمد ثابت، بانک، بازار ابزارهای مشتقه و... گزینه‌های متعددی هستند که پیشِ روی سرمایه‌گذار قرار دارد. سرمایه‌گذار باید کدام را انتخاب کند؟

▫️اولین پاسخ در دانش مالی این است: سبد دارائی تشکیل بدهید.

▫️اما پاسخ دقیق‌تر وابسته به میزان ریسک‌پذیری شما خواهد بود. اکثر ماها افرادی ریسک-گریز هستیم و تمایل داریم به ازای یک بازدهی مشخص، ریسک کمتری داشته باشیم. مشکل اینجاست که ریسکی که ما به دارائی‌های مختلف نسبت می‌دهیم «ریسک ادراکی» ما است. یعنی ممکن است یک دارایی برای من ریسکی به نظر برسد، اما برای کسی که دانش و اطلاعات(و یا رانت) قویتری از من دارد آن دارایی بدون ریسک باشد! پس من سهم آن دارایی را در سبدم کاهش می‌دهم ولی کسی که از من قویتر است، آن را در سبدش زیاد هم می‌کند!

▫️بنابراین شهود دومی که دانش مالی به ما می‌دهد این است: دانش و اطلاعاتتان درباره دارایی‌ها را زیاد کنید.

⭕️جمعبندی نظری:
1- هر جا که سرمایه‌گذاری کنید تا سال آینده سود خواهید کرد.(حتی در بانک!)
2- مهم این است که سرمایه‌گذاری شما بیشترین بازده را در مقایسه با سایر گزینه‌ها داشته باشد.
3- باید سبد دارایی تشکیل داد.
4- باید به طور پیوسته اطلاعات و دانش خود در مورد گزینه‌های سرمایه‌گذاری را افزایش دهیم و سبد دارایی را متناسب با اطلاعات و دانش جدید تعدیل کنیم.

▫️برای به کارگیری مبانی نظری فوق باید بعضی پارامترها را تخمین بزنیم. در زیر حدس‌هایی در مورد بعضی گزینه‌ها ارائه می‌کنم:
🔺فرض کنیم نرخ ارز از 16هزار تومان به 18هزار تومان افزایش پیدا کند. این یعنی 12.5 درصدبازدهی.
🔺اگر نرخ هر اونس طلا از حدود 1600دلار به 2000دلار افزایش پیدا کند می‌شود 25درصد.
🔺بنابراین طلای آبشده در ایران به اندازه (1.25)*(1.125)-1 درصد رشد خواهد داشت: یعنی حدود 40درصد.
🔺با توجه به رابطه مستقیم قیمت سکه با طلای آبشده و همچنین حباب مثبتِ آن در دوره رشد قیمت، احتمالا بازدهی سکه کمی بیشتر از 40درصد خواهد بود.
🔺قیمت مسکن احتمالا متناسب با نرخ تورم رشد خواهد داشت. یعنی بازدهی کمتر از 40درصد.
🔺بانک و اوراق با درآمد ثابت بازدهی کمتر از 20درصد خواهند داشت.
🔺در مورد سایر گزینه‌ها نمی‌توان حکمی کلی داد. مثلا همچنان در بازار سهام شرکت‌هایی وجود دارند که امکان بازدهی‌های بالای صدرصد را دارند! با اینحال، اگر کسی پرتفویی بسیار متنوع داشته باشد احتمالا می‌تواند از این لحظه(شاخص حدود500هزار) بیش از 40درصد بازدهی از بازار سهام کسب کند. این یعنی بنده ادعا می‌کنم شاخص بازار سهام اعدادی بالاتر از 700 هزار را هم به راحتی خواهد دید. همچنین بازار رمز-ارزها(مثل بیتکوین) احتمالا با توجه به تضعیف روزافزون دلار سقوط و نزول‌های زیادی را تجربه خواهد کرد که کسب بازدهی از آن وابسته به عملکرد شخصی است.

⭕️⭕️جمعبندی کاربردی:
بیشترین بازده را بازار سهام خواهد داشت. (بیش از 40درصد)
در رتبه بعدی سکه قرار دارد. (بیش از 40درصد)
در رتبه سومِ بازدهی، طلای آبشده است.(حدود 40درصد)
در رتبه چهارم مسکن قرار دارد. (بین 20 تا 40درصد)
در رتبه پنجم بازار پول (و اوراق با درآمد ثابت) قرار دارد. (حدود20درصد)
و در رتبه آخر، ارز قرار می‌گیرد. (حدود 12 درصد)

▫️با توجه به رتبه‌بندی فوق(و متناسب با میزان ریسک-پذیری) باید یک سبد دارایی تشکیل داد و البته در مورد اعداد و ارقام مطرح شده به طور پیوسته هوشیار بود و تغییرات را به طور لحظه‌ای اعمال کرد. توصیه می‌شود که رمزارزها و بازارهای مشتقه نیز درصدی (هرچندکوچک) از سبد را به خود اختصاص بدهند.


پ.ن: سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی(کسب مهارت و...) و یا در مواردی که قابل سنجش نیستند(مثل کمک‌های خیریه) در این نوشتار نادیده گرفته شده‌اند.

(برای بحث و گفتگو در این رابطه به عضویت «گروه بازارهای مالی» موسسه در بیائید)


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️هسته معاملاتی بورس: مشکل فنی یا مشکل مدیریتی؟!
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


از ابتدای راه‌اندازی سامانه معاملاتی آنلاین همواره این سامانه دچار مشکل بوده است. کافی است کمی تعداد کاربران زیاد شود تا پیغام‌های سامانه مدام جلوی نمایشگر شما ظاهر شوند. بسیار اتفاق افتاده است که به علت تأخیر در به روز رسانی داده‌ها معامله‌گران دچار زیان شده‌اند.

▫️امّا به نظر می‌رسد این مشکل بیش از آنکه بخواهد فنی باشد، ضعف و ناکارآمدی مدیریتی است.

▫️اندازه بازار ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر بسیار ناچیز است و اگر در دیگر کشورها مشکلی وجود ندارد (یا به این شدت و فراوانی نیست)، نشان می‌دهد که تکنولوژی لازم برای غلبه بر این مشکل وجود دارد.

▫️از طرف دیگر، فقط ارزش معاملات بازار سهام روزانه چندین هزار میلیارد تومان است که از این مقدار بیش از 1.5درصد به عنوان مالیات و کارمزد از مردم اخذ می‌شود. اگر فرض کنیم هر ماه ارزش معاملات نزدیک به 100هزار میلیارد تومان باشد، بنابراین فرض اینکه جمع پولی که از مردم کسر می‌شود در هر ماه هزار میلیاردتومان است معقول است.

▫️با تبدیل هر ماه هزار میلیارد تومان به دلار، ارزش دلاری این پول در سال بالغ بر میلیاردها دلار در سال خواهد شد. با میلیاردها دلار پول چه کار نمی‌توان برای بهبود سامانه‌های آنلاین انجام داد؟!

▫️بنابراین هم تکنولوژی موجود است، هم دیگر منابع(از جمله پول). تنها چیزی که این وسط لنگ می‌زند اراده سیاسی و توان مدیریتی است.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️شاخص بازار سهام از زاویه‌ای دیگر
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


اگر به شما بگویند که فلان شرکت دارویی در ایران به زودی از داروی قطعی کرونا رونمایی خواهد کرد و با بزرگترین شرکت‌های دارویی دنیا قرارداد همکاری بسته است فکر می‌کنید قیمت سهامش باید چند برابر بشود؟

▫️پاسختان را در ذهن نگه دارید و به سوال بعدی فکر کنید.

▫️اگر به شما بگویند که بهمان شرکت دارویی در حال کار کردن روی درمان قطعی ایدز است و پنج سال دیگر منجر به درآمدی هنگفت (جهشی هزار برابری در سود) برای شرکت خواهد شد حاضرید سهامش را چندبرابر قیمت فعلی خریداری کنید؟(فرض کنید امکان خرید آن فقط تا یکماه آینده وجود دارد)

▫️اگر احتمال درستی دو گزاره فوق 50درصد باشد پاسختان چقدر متفاوت خواهد شد؟ چه عواملی این احتمال را افزایش خواهند داد؟ مردم یک کشور باید چکار کنند تا احتمال موفقیت شرکت‌های مختلف افزایش پیدا کند؟ رونق تولید مگر چیزی غیر از رونق شرکت‌های تولیدی است؟

▫️وقتی قیمت سهام یک شرکت رشد می‌کند یعنی خریداران باور دارند که این شرکت توانایی ساختن سود و جریان‌های نقدی مثبت زیادی را در آینده خواهد داشت. (با فرض ثبات سایر شرایط مثل نرخ ارز و...)

▫️افزایش قیمت سهم، در واقع یک پیام است، از طرف مردم به هیئت مدیره و کارکنان شرکت که «من به توانایی تو در کسب سود و ایجاد رونق اقتصادی باور دارم».

▫️افزایش قیمت سهام یک شرکت، سیگنال حمایت مردم است از شرکت. از طرف دیگر، کاهش قیمت یک سهم به این معناست که مردم از اعتمادی که قبلا کرده بودند پشیمان شده‌اند! ثبات قیمت یک سهم به این معناست که مردم منتظر هستند تا واکنش و عملکرد شرکت نسبت به اعتمادشان را ببینند!

▫️طبیعتا هیئت مدیره شرکت‌ها باید این اعتماد و اطمینان را، که مردم با دادن پول ثابت کرده‌اند، قدر بدانند که قبلا در مورد آن نوشته‌ام. نقطه‌ای که سیاستگذار باید وارد عمل شود اینجاست نه جای دیگری!! {لینک}

▫️اما باید آگاه بود که وقتی کسی می‌گوید «بازار حبابی شده است»، یا «سهام فلان شرکت ارزشمند نیست» در واقع دارد می‌گوید: «این هیئت مدیره و کارکنانی که من می‌بینم توانایی افزایش درآمد در آینده را ندارند، حتی در آینده‌ای دور!

⭕️⭕️جمعبندی:
افزایش شاخص بورس، همان افزایش قیمت سهام شرکت‌های بورسی است. افزایش قیمت سهام شرکت‌ها به معنای اعتماد مردم به توانایی شرکت‌ها در کسب درآمد بیشتر است.

▫️همانطور که پول یک کشور را «ناموس» کشور نامگذاری می‌کنیم، باید از باور و اعتماد مردم به شرکت‌های ایرانی هم محافظت کنیم! اما راه محافظت، با دستکاری دامنه نوسان نیست، بلکه با ایجاد سازوکارهایی است که شرکت‌ها تحقیق و توسعه و بازاریابی(داخلی و بین‌المللی) را افزایش دهند. راه انگیزش مردم به حمایت از شرکت‌های ایرانی با گیرانداختن پولشان و محدود کردنشان نیست، بلکه معرفی پتانسیل‌های شرکت‌ها و ترسیم چشم‌انداز روشن برای آینده است.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

فریبرز رییس‌دانا درگذشت

‏فریبرز رییس‌دانا نویسنده و اقتصاددان برجسته ايران صبح امروز در بیمارستان درگذشت ، انجمن اقتصاددانان ايران درگذشت ايشان را به تمام دوستداران فكر و انديشه و جامعه اقتصاددانان ايران تسليت مي گويد

@ieairan

‍ به مقامات دولتی/حکومتی در هر سطحی توصیه می‌شود این کتاب را بخوانند

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

✅ این کتاب استدلال می‌کند که ایران در شمار کشورهای دارای «توانمندی حکومت» متوسط است که در کنار آفریقای جنوبی، آرژانتین، مراکش، فیلیپین و تایلند «با بدتر شدن سریع قابلیت حکومت» (ص. 76) مواجه است. این هشدار خطرناکی است. جمله‌ای که نویسندگان درباره عواقب این وضع می‌نویسند برای میلیون‌ها ایرانی خیلی ملموس است: «مشخص است که در این کشورها که قابلیت در حال سقوط است، هیچ چیز مثبت مایه دلخوشی وجود ندارد.» (ص. 76)

📚 کتاب «توانمندسازی حکومت: شواهد، تحلیل، عمل» (نوشته مِت اَندروز، لَنت پریچت و مایکل وولکاک، ترجمه جعفر خیرخواهان و مسعود درودی، که انتشارات روزنه در 336 صفحه با قیمت 40000 تومان منتشر کرده است) از میان همه کتاب‌هایی که سال 1398 خواندم، تأثیرگذارترین و عمیق‌ترین کتاب برای شناخت و ارائه راه‌حل مسائل ایران بود.

✅ کتاب آن‌قدر عمیق و مرتبط با مسائل ایران ماست که برای آن‌ها که سیاست‌گذاری عمومی ایران و ناتوانی در حل مسائل عمومی را تجربه کرده‌اند، حیرت‌آور است. کتاب برای کسانی که می‌پرسند چرا حکومت/دولت/سازمان‌ها بد تصمیم می‌گیرند؟ چرا سیاست‌های بد تنظیم و ابلاغ می‌شوند؟ چرا مسائل حل نمی‌شوند؟ چرا حتی بهترین نسخه‌ها و تصمیم‌ها شکست می‌خورند، پاسخ‌هایی به‌واقع مبتنی بر شواهد، تحلیل و نسخه‌هایی برای عمل و بهبود دارد.

✅ کتاب را سه نفر نوشته‌اند که به ترتیب متخصص سیاست‌گذاری عمومی، متخصص اقتصاد توسعه و جامعه‌شناس هستند. هر سه نفر برای سازمان‌های بین‌المللی و بالاخص بانک جهانی نیز سال‌ها کار کرده‌اند و تجربه عمیقی از توسعه در کشورهای در حال توسعه دارند.

✅ نویسندگان استدلال می‌کنند که کشورها به جای تمرکز بر مسائل، به دنبال راه‌حل‌ها می‌گردند و به کپی‌برداری از بهترین نمونه‌ها (Best practices) می‌پردازند در حالی که دولت‌های‌شان ظرفیت اجرا ندارند و بهترین نمونه‌ها که در کشورهای دیگر هم جواب داده‌اند، شکست می‌خورند.

✅ کتاب بحث مفصلی درباره قابلیت حکومت، روندهای تغییرات قابلیت حکومت در کشورهای جهان و چرایی این وضعیت ارائه می‌کند و در نهایت روشی برای قابلیت‌سازی و توانمندسازی حکومت در کشورها با عنوان «انطباق تکرارشونده مسأله‌محور» (Problem-Driven Iterative Adoption: PDIA) ارائه می‌دهند.

✅ خواندن کتاب بیش از دو ماه برای من زمان برد، خواندن هر سطرش تفکر و درگیر شدن با کتاب لازم دارد. کتابی نیست که به سادگی بخوانید، اما بعد از خواندن آن فهم دیگری از توسعه و سیاست‌گذاری عمومی پیدا خواهید کرد. مقاله‌ای 2500 کلمه‌ای درباره این کتاب نوشته‌ام که در شماره 94 مجله آینده‌نگر منتشر شده است و فایل آن‌را به پیوست در زیر همین یادداشت قرار داده‌ام، بنابراین شرح بیشتری درباره کتاب در این‌جا نمی‌نویسم. علاقمندان به مطلب پیوست مراجعه کنند.

1⃣ نکته اول: دکتر #جعفر_خیرخواهان، اقتصاددان متولد 1347، و یکی از دو مترجم این کتاب، با بیش از بیست اثر ترجمه، اگر فقط همین یک کتاب را ترجمه کرده بود، شایستگی تقدیر داشت. امیدوارم به زودی یک یادداشت بنویسم برای تقدیر از او به دلیل اهمیت مجموعه آثاری که ترجمه و به جامعه علمی ارائه کرده است.   

2⃣ نکته دوم: به مقامات و مدیران کشور در هر سطحی توصیه می‌شود این کتاب را بخوانند و اگر فرصتی برای این کار ندارند (اگرچه تأسف‌بار است که مدیری فرصت خواندن نداشته باشد) حداقل کاری کنند که متخصصی بیاید و در یک کارگاه نصف روزی، یا دو سه ساعتی، کتاب را برای‌شان شرح کند. خلایق از ثمره این کتاب‌خوانی ایشان، بهره برده و دعا به جان‌شان خواهند کرد.

(اگر می‌پسندید، به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad

🌐 https://ecoiran.com
•
⭕️ @ecoiran_webtv

⭕️◻️نکاتی مهم از مصاحبه دکترهاشم پسران (نامزد جایزه نوبل اقتصاد) در مورد بحران کرونا
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

از میان مطالبی که توسط هاشم پسران در مصاحبه امروز با شبکه اکوایران مطرح شد گزاره‌های زیر را شایسته مرور مجدد دیدم:

➖شوک کرونا به طور همزمان هم شوک عرضه است و هم شوک تقاضا.
➖اثر ویروس برای اقتصاد ایران کمتر از سایر کشورها خواهد بود.
➖حمایت دولت از اقتصاد باید به شکل یارانه نقدی برای تأمین نیازهای اساسی و مخارج افرادی باشد که از کار بیکار شده‌اند و این حمایت نباید فراگیر هم باشد( به این معنا که افرادی که شایسته هستند شناسایی شوند). همچنین حمایت مذکور نباید این انتظار را ایجاد کند که همیشه صورت بگیرد. در مورد چنین حمایتی نباید نگران اثرات تورمی آن بود.
➖استفاده از اوراق قرضه برای تأمین مالی حمایت دولت را باید حساب‌شده انجام داد. اینکه چنددرصد از آن باید با اوراق باشد را کارشناسان داخل ایران باید تصمیم بگیرند.
➖باید سیاستی اجرا بشود که با شتاب بیشتری به حالت عادی برگردیم.
➖آمریکا در قبال این ویروس بد عمل کرده و هنوز ابعاد آن آشکار نشده است.
➖اگر انزوای اجتماعی خوب انجام نشود هیچ بسته حمایتی نمی‌تواند راهگشا باشد.
➖رکودی بزرگتر از رکود 2008 پیش روی اقتصاد دنیاست.
➖فعلا محبوبیت ترامپ افزایش پیدا کرده است. اما در مورد نتیجه انتخابات آتی آمریکا نمی‌توان اظهار نظر کرد.


نکته‌ای که در نوع حمایت اقتصادی مورد تأیید ایشان وجود داشت، تأکید بر حمایت از «افراد» و نه خلق نقدینگی برای حمایت از «بنگاه‌ها» بود.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

.📺 فیلم/ دکتر مصطفی نصر اصفهانی، تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با «نود اقتصادی»: بزرگترين مانع #جهش_تولید، خود دولت و مداخلات متنوع دولتی است/ ۸۰ درصد مداخلات دولت قابل حذف کردن است.

✅ کانال آخرین اخبار و تحلیل‌های روز اقتصاد ایران↙️

🆔 https://telegram.me/joinchat/EZnefD9kO8xINJK_Z5xVqQ

⭕️◻️چگونه به جای رکود، جهش اقتصادی داشته باشیم؟
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

یکی از موضوعات مهم این روزها، بده-بستانی (Trade-off) است که بین تعطیلی اقتصاد از یک طرف و تلف شدن جان انسان‌ها از طرف دیگر مطرح است.

▫️کسانی که جنبه اقتصادی برایشان اهمیت بیشتری دارد روش‌هایی را می‌پسندند که مشاغل به تعطیلی کشیده نشوند. استراتژی درست در هر حال باید کاهش زمان درگیری با این بیماری را در نظر داشته باشد.

▫️چنانچه کارشناسان گفته‌اند، نقطه گلوگاهی در این بده-بستان، ظرفیت بیمارستانی است. یعنی اگر ظرفیت بیمارستانی به اندازه کافی زیاد باشد و گروه‌های حساس (از جمله سالمندان) را بتوان محافظت کرد، آنگاه می‌‎توان از روش ایمنی گله‌ای (Herd Immunity) استفاده کرد و اجازه داد که ویروس آزادانه بین افراد جابجا بشود.

▫️بنابراین در نگاه اول ما با یک مسئله بهینه‌یابی مقید مواجه هستیم. قید ما در واقع ظرفیت بیمارستانی و ظرفیت محافظت از گروه‌های حساس است.

▫️اما اگر به این مسئله از خارج از صورت‌بندی مطرح شده نگاه کنیم متوجه می‌شویم که این قیود صرفا قیودی ذهنی هستند و در دنیای واقعی (فیزیکی) چنین محدودیت‌هایی وجود ندارند: ظرفیت بیمارستانی را می‌توان به سرعت و به اندازه دلخواه افزایش داد! اگر چینی‌ها توانستند در 9 روز یک بیمارستان با آن عظمت را بسازند، پس می‌توان در ایران هم چنین کرد!

▫️منابع مالی لازم برای این کار را می‌توان از طریق ایده «تهاتر نفت با زیرساخت» با چینی‌ها (یا هر کشور دیگری که امکانپذیر باشد) تأمین کرد. ایده‌های خوبی را می‌توانید در کانال اقتصادی به قلم دکتر مجید شاکری بیابید. {لینک} به بیان دیگر، لازم نیست برای ساخت بیمارستان و دیگر زیرساخت‌های مربوط به مدیریت بیماری از جیبمان پولی خرج بکنیم. چرا باید پیوسته دست دولت در صندوق توسعه باشد وقتی می‌شود با روش دیگری بسیاری چیزها را تأمین مالی کرد؟!

▫️این واقعیت را بپذیریم که نفت هر روز در حال کم ارزش تر شدن است و هرچه این منبع کمتر استخراج شود در آینده حسرت خواهیم خورد!

▫️اگر کرونا بخواهد منجر به تعطیلی مشاغل بشود کشور دچار رکود خواهد شد و با این سبک مدیریت کلان به عنوان یک اقتصادخوانده نمی‌توان انتظار جهش اقتصادی داشت. اگرچه با ایده جهش اقتصادی بشدت موافق هستم و ظرفیت آن را در کشور می‌بینم، اما لازمه آن را تحول جدی در نحوه مدیریت کلان و تحول در سازوکارهای دولتی می‌دانم.

⭕️⭕️رفع بعضی ابهامات احتمالی

ممکن است ادعا شود که این رهیافت (استفاده از چینی‌ها برای بهبود سریع زیرساخت‌ها)، باعث وابستگی ایران خواهد شد.
▫️پاسخ به این سوال را باید در «محدودیت منابع» جستجو کنیم. به عنوان مثال، اگر نیروی کار کشور در حرفه مشخصی تخصص پیدا کنند، دیگر نمی‌توانند در دیگر حرفه‌ها تخصص داشته باشند!

▫️وقتی که حرف از «جهش» زده می‌شود بحث «زمان» هم مطرح است. آیا می‌توان تصور کرد که ساختن یک ساختمان بدون ابزارهای مختلف بنّایی در زمان مناسب یا کیفیت مناسب انجام بشود؟! آیا انتظار داریم بنّاها خودشان دستگاه مخلوط کن و بیل و ماله و... را بسازند؟

▫️اشکال دیگری که ممکن است به ذهن خطور کند این است که بعد از عبور از کرونا، این زیرساخت‌هایی که ایجاد شدند بی‌استفاده خواهند ماند.

▫️می‌توان طراحی را به گونه‌ای انجام داد که بعدا برای موارد دیگر هم قابل استفاده باشد. مثلا اینکه ایران تبدیل به قطب گردشگری سلامت غرب آسیا بشود نیازمند بسیاری از زیرساخت‌هاست.

❗️نکته آخر اینکه اگر به دنبال جهش اقتصادی هستید بدانید که بدون جهش در کیفیت حکمرانی (بخصوص سازوکارهای دولتی) شدنی نیست. اثرِ بهبود کیفیت حکمرانی در ایران به قدری بزرگ است که براحتی می‌تواند هر میزان اثر منفی ناشی از کرونا را خنثی کند!

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️حسابداری ذهنی در بازار سهام
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

یکی از سوگیری‌های رفتاری شناخته شده، حسابداری ذهنی است. به طور خلاصه این سوگیری به روش شهودی ذهن برای مدیریت پول اشاره دارد. برای ذهن انسان پولی که از یک منبع مشخص بدست می‌آید با پولی که از منابع دیگر بدست می‌آید یکسان نیست و نتیجتا ممکن است رفتارهایی متفاوت در قبال پول از خود نشان بدهد. این روش شهودی انسان‌ها در طبقه‌بندی ذهنی پول گاهی هم منجر به خطاهای و اشتباهاتی خواهد شد. در مورد این سوگیری در همین کانال چندین نوشته‌ام که بد نیست آن‌ها را هم مطالعه بکنید:
{لینک1}، {لینک2}، {لینک3}، {لینک4}، {لینک5}.

▫️یکی از مواردی که ممکن است یک معامله‌گر در بازار سهام این سوگیری را از خود نشان بدهد مربوط به تفاوت قائل شدن بین اصل سرمایه و سود آن است.

▫️معمولا افراد سود سرمایه را راحت‌تر خرج می‌کنند و یا ریسک‌پذیری بیشتری در قبال آن نشان می‌دهند. رفتار مردم با اصل سرمایه اما بسیار حساب‌شده‌تر و ریسک‌ گریزانه‌تر است.

▫️مثلا شخصی که سود خوبی در بازار کسب کرده است ممکن است در سرمایه‌گذاری‌های بعدی کمتر دقت کرده و دارائی‌هایی پر ریسک را انتخاب کند.

▫️همچنین ممکن است کسی که در یک نماد در بازار سهام اصطلاحا در سود خوبی است نسبت به اصلاح‌ها و پولبک‌های سهم چندان حساس نباشد. ممکن است شخص درصد زیادی از سود خود را پس بدهد، اما به اندازه‌ای که باید احساس بد پیدا نکند! در حالی که در موارد دیگری که ارزش کمتری هم دارند بشدت ناراحت می‌شود!

⭕️⭕️تجویز رفتاری:
بگذارید صریح بگویم: از حسابداری ذهنی فراری نیست!

▫️سه راه عمده در مواجهه با این پدیده به ذهن می‌رسد:
1- نسبت به وجود و اثرات آن آگاهی پیدا کنیم.
2- کیفیت حسابداری ذهنی‌مان را مدیریت کنیم. مثلا می‌توانیم طبقات ذهنی را متناسب با آنچه که بهینه‌تر می‌دانیم بازطراحی کنیم؛ این کار شدنی و در مواردی بسیار راحت است.
3- از سقلمه‌های رفتاری برای بهبود عملکرد در دو مورد فوق کمک بگیریم.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سیگنال بهاره:
سمگا(گروه سرمایه گذاری میراث فرهنگی)
قیمت فعلی: 1500

با شکسته شدن مقاومت روانی شاخص 1میلیونی این نماد با توجه به دامنه نوسان ده درصدی رشدهای خوبی را تجربه خواهد کرد.


@BehavioralEconomicsAndFinance

سمگا دوباره صف خرید در مثبت ده درصد!

روز اول معرفی(سه شنبه گذشته) +16درصد، روز دوم معرفی +10درصد، روز سوم معرفی(امروز شنبه 20اردیبهشت) +10درصد!

به همین سادگی است که ثروت آدمها بالاو پایین میشود! با یک انتخاب ساده!

تحلیل سیستمهای پیچیده مثل ساخت واکسن برای ویروسی است که هر روز جهش ژنتیکی میکند. برای همین لزومی ندارد بتوانیم همیشه فرصتهای ناب را شکار کنیم، بلکه همینکه بتوانیم با چشم بازتری انتخاب کنیم باعث خوشبختی است.

به منظور حفظ شأن کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری و توجه به انتظارات به جای بعضی از اعضا مانند اساتید بزرگ، مسئولین بلندپایه و تحلیلگران مطرحی که در کانال حضور دارند مجبورم تحلیل‌های بورسی را در کانالی جداگانه مطرح کنم. جهت دریافت لینک کانال(یا دریافت مشاوره یا دریافت خدمات سبدگردانی) مشروط به تکمیل ثبت نام در شعبه کارگزاری ماست:

https://register.danayan.broker?BK=Sadeghiyeh

بعد از تکمیل ثبت نام، که هیچ هزینه‌ای نداشته و وقت چندانی نمی‌گیرد، به بنده اطلاع بدهید:
@Investment_Consultancy

روز اول معرفی +16درصد/ روز دوم +10درصد/روز سوم(امروز) +10 درصد

فردا(یکشنبه) و پس فردا(دوشنبه) هم مثبت 10درصد خواهد بود.

بنابراین امروز سمگاح را بخرید.

⭕️◻️جمعبندی سیگنال بهاره

سمگا:روز اول معرفی +16درصد/ روز دوم+10درصد/روز سوم+10درصد/روز چهارم(امروز) +10درصد

اولین سیگنال بهاره تا امروز، طی چهار روز کاری بیش از 40درصد بازدهی داده است! فردا (دوشنبه) هم فشار تقاضا روی آن به همین شکل خواهد بود و برای نوسان 50درصد بسته خواهد شد.

دوستانی که دیروز سمگاح را خریداری کردند امروز +10درصد سود کردند.

با اینحال، بعد از بازشدن مجدد سمگا این سهم تبدیل به همان سهم چندماه گذشته (که مناسب برای نوسانگیری کوتاه مدت بود) خواهد شد. این سهم برای نگهداری میانمدت همچنان مناسب است، اگرچه نمادهای متعددی هستند که از آن بهتر هستند.

به عنوان مثال، خرید موارد زیر را در صف فروش(امروز 21 اردیبهشت) توصیه می‌کنم:
-ولصنم: صف فروش در قیمت 1105
-دتولید: صف فروش در قیمت 2695
-پسهند: متوقف در قیمت4170
-**غچین: صف فروش در قیمت 4900

**غچین از جمله نمادهایی است که با توجه به ضریب بتای منفی‌ای که دارد بررسی آن به افرادی که نسبت به آینده بازار خوشبین نیستند توصیه می‌شود.

پ.ن.: نمادهای دیگری هم وجود دارند که آینده خوبی (حتی بهتر از موارد فوق) داشته باشند و در زمان مناسب در کانال مخصوص سیگنال خواهند شد.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance