⭕️◻️اصلاحیه:

در متن با عنوان حکمرانی ناهمگن عدد مربوط به معافیت مالیاتی پزشکان 32میلیون تومان در سال است، نه 320 میلیون تومان. (و این یعنی تفاوت چندان معناداری با دیگر اقشار از این جهت وجود ندارد)

▫️گاهی اخباری در رسانه‌ها منتشر می‌شود و در ذهن‌ها هک می‌شود!

▫️متأسفانه باید گفت که ما اسیر رسانه ها هستیم؛ بخصوص در قرن 21!

▫️به وفور اتفاق می افتد که ابتدا خبری بصورت هدفمند منتشر میشود، بعد تکذیبیه آن منتشر میشود! حتی ممکن است هم خود خبر و هم تکذیبیه آن کار یک بازیگر واحد باشد!!

▫️و قسمت سخت داستان آنجاست که راه مطمئنی برای صحت سنجی وجود ندارد، تا جاییکه نمیتوان تشخیص داد که اصل خبر واقعا درست است یا تکذیبیه آن!

▫️ممکن است در مواردی امکان صحت سنجی وجود داشته باشد ولی پرهزینه باشد!

▫️حتی ممکن است صحت سنجی شدنی باشد و هزینه چندانی هم(اعم از وقت و توجه و پول و...) لازم نداشته باشد ولی تعدد مواردی که باید صحت سنجی کرد بسیار بالا بوده و در عمل امکان بررسی همه موارد وجود نداشته باشد!

▫️برای پی بردن به شدت خطر رسانه ها در آینده تصور کنید که با تکنولوژی جدید دیپ فیک میتوان مصاحبه ای با یک مقام مسئول شبیه سازی کرد و در آن خبری را اعلام و یا تکذیب کرد! آنوقت دست ما به کجا بند خواهد بود؟!!

▫️هوش مصنوعی علی رغم همه خوب بودنهایش از بعضی جنبه ها آینده واقعا ترسناکی را ترسیم میکند!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ تکنولوژی دیپ فیک آینده ترسناکی از رسانه ها را ترسیم میکند!

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️فراخوان نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️انشتین در اواخر عمرش و در این ویدئو این جمله را به زبان می آورد:

"احساس میکنم تمام عمرم را هدر داده ام"!

▫️بزرگترین خطای شناختی انسانها غفلت از مرگ و اجتناب(خودآگاه و ناخودآگاه) از توجه به آن است!

#روانشناسی_اگزیستنشال
#رواقی_گری


پ.ن.1: ویدئوی اصلی بدون زیرنویس را در یوتیوب مشاهده کنید و اگر متوجه اشکالی شدید به لزوم کسب #سواد_رسانه‌ای پی‌برده‌اید!

پ.ن.2: دانه معنی بگیرد مرد عقل، ننگرد پیمانه را گر گشت نقل


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ سقلمه زدن در راستای مشکل حکمرانی ناهمگن
✍🏼رضا حسینی پور @Izemar

✅پرسش: آیا می‌توان با ایجاد سامانه نظر سنجی یا بازخوردی این عمل را انجام داد؟ ( بررسی پیشنهاد استاد گرامی دکتر نصر)

⭕️🔔 مرور یک تجربه واقعی!

▫️جلوگیری از تغییر کاربری باغ در مرکز شهر و تبدیل آن به پارک عمومی!
مالک یک باغی که بواسطه توسعه شهر در مرکز شهر واقع شده و ارزش تجاری پیدا کرده بود به قصد انتفاع اقدام به اخذ مجوز تغییر کاربری و ساخت مجتمع تجاری نموده و علی‌رغم محدودیت‌های قانونی به نحوی (شاید لابی‌گری، شراکت در منافع و ...و یا شاید منافع سرشار شهرداری ناشی از این تغییر کاربری) مجوز لازم را بدست آورده و اقدام به تخریب باغ می‌نماید.
اما زمانی که دانشجویان شهر از این تصمیم مطلع می‌شوند با تجمع در اطراف دیوار باغ مذکور و حمل پلاکاردهای اعتراضی توسط ایشان، این موضوع رسانه‌ای شده و حساسیت شهروندان را برمی‌انگیزد و با گسترش اعتراض، نهاد عمومی مذکور عقب‌نشینی کرده و مجوز با تعدیل‌هایی اصلاح شده و تصمیم درست‌تری گرفته می‌شود!


▫️در ادبیات اقتصاد برای همسازکردن تعاملات سه نوع سازوکار هماهنگی می‌توان نامبرد:

✅بازار
بازارها برای همسازکردن تعاملات غیرهمکارانه، اصلاح ناکارآمدی‌ها و پاداش دادن به عملکردهای پرارزش، سازوکارهای هماهنگ کنندۀ بسیارخوبی هستند.

🔴 اما هنگامی که انگیزه‌ها و حقوق کنترلی همسو نیستند نمی‌توانند به نحوی مؤثر مسئلۀ هماهنگی را حل کرده و درنتیجه دچار شکست در هماهنگی می‌شوند.

✅دولت
پیامدهای ناشی از نقص در بازارها و در شرایطی که تعاملات غیرهمکارانه ناکارآمد هستند، دولت می‌تواند برای افرادی که به نحوی همکارانه تعامل می‌کنند، نقش راهبر را ایفا کند.

🔴 اما مقامات دولتی ممکن است اطلاعات و انگیزه برای ایفای چنین نقشی، را نداشته باشند؛ و ممکن است ناتوان یافاسد باشند، و سازوکارهای پاسخگویی سیاسی نیز اغلب برای اصلاح آنان بسیار ضعیف‌اند.

✅سازمان اجتماعی محلی
در بستر چنین شکست‌های فراگیری، شکست بازار و شکست دولت، اغلب به این نکته اشاره می‌شودکه [پیشنهاد اقتصاددانان نهادی] یک سازمان اجتماعی محلی، اگر دارای عضویت پایدار باشد و سازوکارهای انتقال اطلاعات شخصی و سازوکارهای اجرای هنجارهای اجتماعی میان اعضای آن به خوبی بسط یافته باشند، گاه این پتانسیل را دارند که به صورت کارآتری نسبت به دولت یا بازار ایجاد هماهنگی کنند.

🔴 اما درعین حال ممکن است سازمان‌های اجتماعی و سمن‌ها نیز مصادره شوند و یا به واسطۀ جدایی طلبی هنگامی که توسط منافع الیت یا منافع حزبی دستشان از ثروت و منابع طبیعی جوامع محلی کوتاه شود، دچار شکست در هماهنگی شده و ممکن است توأمان با ریسک و هزینه‌های ناشی از مقیاس کو چک مواجه شوند.

✅✅✅بنابراین هر سه نوع سازوکار هماهنگی ( بازار، دولت و سازمان‌های اجتماعی) نقاط قوت و ضعف خودشان را دارند و گاه متقابلا در تعارض با یکدیگر عمل می‌کنند.
منبع :
" اقتصاد نهادی توسعه : برخی بازتاب های عمومی ( پرتاب باردهان)، مترجم حامد جهانشاهی ، نشریه الکترونیکی مبین ۱۳۹۵."

🔆حال برگردیم به پرسش و البته پیشنهاد اولیه. بنظر می‌رسد در شرایط موجود ایجاد سامانه نظر سنجی و یا بازخوردی جهت تغییر و اصلاح تصمیمات ناهمگن حکمران می‌تواند کارکرد سازمان‌های اجتماعی را داشته باشد (البته با هزینه کمتر، از نظر هزینه اقتصادی برای اعضاء و همینطور هزینه اعمال خشونت).

✅ حال پرسش کلیدی این است که چه الزاماتی باید در طراحی این سامانه وجود داشته باشد؟

۱- مرحله اول
۱-۱ توانایی مشارکت حداکثری آحاد جامعه را داشته باشد (در این مرحله می‌توان ابتدا بصورت صنفی تبلیغ کرد)
۲_۱_در دسترس بوده و سادگی اعمال رای افراد در آن لحاظ شود.
۱-۳ - تقلب و رای سازی در آن ممکن نباشد.
۴- ۱-برای رسانه ها قابلیت خبر سازی داشته باشد (پرسش های مناسب و تعداد شرکت‌کنندگان مهم بنظر می‌رسد).

۲- مرحله دوم
۲-۱ - پشتیبانی یک تیم کارشناسی نخبه در تعیین و تبیین «سقلمه» چرا که معمولا منافع بلند مدت اقتصادی در ذهنیت آحاد مردم کمتر دیده می‌شود و فدای منافع کوتاه مدت می‌گردد.
۲- ۲- امکان شفاف‌سازی آرای نمایندگان در نهادهای تصمیم‌گیری برای عموم (مثل قانون شفافیت آرای مخالفان و موافقان در مجلس)
۲-۳-امکان طبقه‌بندی آرای فردی و صنفی مأخوذه

۳- مرحله سوم
رای‌های موافق و مخالف در سامانه ملاک تعیین صلاحیت نمایندگی افراد تصمیم‌گیرنده در انتخابات بعدی گردد (بازی تکراری) بعبارتی همچون کشورهای دموکراتیک که صلاحیت نمایندگی نیاز به جمع آوری امضاء دارد.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️کارگاه آموزشی "از سوگیری مردم تا سوگیری رسانه"


-مرور موانع شفاف اندیشیدن
-سوگیری مردم چطور توسط رسانه مورد سوء استفاده قرار میگیرد؟
-چگونگی تشخیص سوگیری در یک رسانه


▫️ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر:
02188911665
09219566048


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️خلاقیت(!) مسئولین شهرداری مشهد!

▫️جلوی دستگاهی که در مترو کار گذاشته‌اند چند بار بالا و پایین بپرید و بلیط مترو رایگان بگیرید!

▫️متاسفانه در فضای مجازی این ولخرجی شهرداری مشهد از بیت المال مورد تمجید واقع شده و حتی بعضا آن را یک سقلمه(تلنگر) رفتاری نامیده‌اند!

▫️بزودی توضیح خواهم داد که چرا این کار، سقلمه(nudge) رفتاری به حساب نمی‌آید.(میتوانید حدسهایتان را در گروه بحث و تبادل نظر مطرح کنید)

#فهم_سقلمه

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️لونشتاین و همکارش در این مقاله بحث می‌کنند که چرا اقتصاد رفتاری زیرشاخه‌ای از علوم شناختی(و نه رفتارگرایی) است.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوء تفاهم‌ها در مورد اقتصاد رفتاری(2)
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

یکی از سوءتفاهم‌ها در رابطه با اقتصاد رفتاری مربوط به سقلمه است. سقلمه ترجمه واژه انگلیسی Nudge است که با انتشار کتاب تیلر، نوبلیست اقتصاد رفتاری با همین عنوان مورد توجه همگانی قرار گرفت. واژگانی مثل تلنگر و نیشگون هم به عنوان معادل این واژه انگلیسی توسط مترجمان اقتصاد رفتاری مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

▫️می‌توان در تصویر ذهنی که از سقلمه در ایران شکل گرفته نوعی کم‌دقتی مشاهده کرد.

▫️عموما هر کاری که از طریق درگیر کردن ذهن افراد منجر به تغییراتی در رفتارشان بشود را سقلمه می‌دانند، در حالی که بسیاری از آن‌ها ویژگی‌های سقلمه را ندارند!

⭕️⭕️⭕️
▫️یک مداخله باید حداقل چهار ویژگی زیر را داشته باشد تا سقلمه تلقی شود:
1-تغییر در رفتار افراد به شکلی پیش‌بینی پذیر
2-عدم محدود کردن گزینه‌ها و آزادی انتخاب (جنبه لیبرترین)
3-عدم تغییر در پیامدهای اقتصادی عینی(Objective)
4- عدم تحمیل هزینه شناختی(Cognitive Cost) بالا برای اجتناب از آن.
⭕️⭕️⭕️


▫️بسیاری از مثال‌هایی که به عنوان سقلمه یا ناج معرفی می‌شوند در یکی از چهار مورد فوق لنگ می‌زنند! به عنوان مثال، دستگاهی که در مترو مشهد نصب شده است و به افراد با انجام حرکات ورزشی بلیط رایگان می‌دهد پیامدهای عینی اقتصادی را دستکاری کرده است. این مداخله شهرداری مشهد را می‌توان ترکیبی از یارانه اقتصادی و غربالگری کلاسیک نامناسب دانست. اشکالات دیگری هم در مورد اثربخشی و توجیه اقتصادی و... آن هستند که توضیح بیشتر آن‌ها مجالی مفصل می‌طلبد.

▫️بنابراین هروقت ویدئو یا تصویری به شما نشان داده شد و ادعا شد که مداخله‌ای از جنس سقلمه صورت گرفته است چهار معیار فوق‌الذکر را در مورد آن مداخله بررسی کنید و اگر در یکی از آن چهار معیار شکست خورد به ایشان توضیح بدهید که چرا نمی‌توان آن را سقلمه دانست.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️The trouble is that you think you have time!
Buddha

▫️مشکل آنجاست که ما فکر میکنیم زمان داریم!
بودا

✔️اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️اصول طراحی سیستم‌ از منظر اقتصاد رفتاری
▫️اصل سوم: پیامدهای ذهنی را ملموس کنید!
✍️مصطفی نصراصفهانی


▫️اگر از شما بپرسند از بین دو گزینه زیر کدام را انتخاب می‌کنید، پاسخ شما چیست؟
1- یک دوربین دیجیتال 16 مگاپیکسل به قیمت 5میلیون تومان
2-یک دوربین دیجیتال 20مگاپیکسل به قیمت 10 میلیون تومان
(بجز تفاوت در پیکسل هیچ تفاوت دیگری وجود ندارد)

▫️اگر شما یک عکاس حرفه‌ای نباشید در عمل انتخاب برای شما بسیار سخت خواهد بود! ذهن شما میتواند با لنگر انداختن روی یکی از دو گزینه آنها را مقایسه کند، آنچه در هر دو مشابهت دارد را از محاسبات حذف کند و سپس به این نتیجه برسد که «در گزینه دوم برای 4مگاپیکسل اضافه تر قیمت 5میلیون بیشتر میشود»! ممکن است این محاسبه را بصورت درصدی هم انجام بدهید و بگویید: «در گزینه دوم برای 25درصد مگاپیکسل اضافی دوبرابر پول باید بدهم».

▫️اما وقتی من درکی از اینکه عکس با کیفیت 20مگاپیکسل چه تفاوتی با عکس 16مگاپیکسلی دارد ندارم چطور می‌توانم تصمیم بگیرم؟!

▫️یک راه موفق برای حل این مشکل این است که پیکسلها را به بیانی ملموس و کاربردی بیان کنیم. مثلا بیان کیفیت عکس با حداکثر سایزی که میتوان آن را به چاپ رساند می‌تواند کمک‌کننده باشد.

▫️در اینحالت می‌توانید بده-بستان دقیقتری انجام دهید:
عکس دوربین 16مگاپیکسل را می‌توان در ابعاد یک متر مربع چاپ کرد ولی عکس دوربین 20مگاپیکسل را در ابعاد فرضا یک و نیم متر مربع!

▫️حالا تصمیم‌گیری راحت شد! تبدیل مگاپیکسل به سایز قابل چاپ باعث شد نگاشت(mapping) بین انتخاب و پیامدِ انتخاب کامل شود!

◻️در طراحی سیستم‌های انسانی باید انتخاب‌های افراد را از طریق اصلاح نگاشت تسهیل کرد. افراد حرفه‌ای هم در عمل خودشان این کار را می‌کنند وگرنه ذهن انسان در موارد متعددی توانایی تصمیم‌گیری نخواهد داشت.

⭕️⭕️دو مثال از عدم ملموس بودن پیامدها:

▫️در دفترچه انتخاب رشته تجربی امسال گزینه‌ای به این شکل آمده است: «دندانپزشکی زاهدان با تعهد خدمت سه برابر دوران تحصیل در سراوان».
یک دختر یا پسر 18ساله به احتمال زیاد نمی‌تواند در این رابطه هزینه-فایده دقیقی بکند. درک زمان سه برابر طول دوران تحصیل و آنچه در آن سنین پیش خواهد آمد بسیار سخت است. بنابرین داوطلب روش‌های سرانگشتی پرخطا را بکار خواهد برد که یکی از آنها تبعیت از دیگران است. درست این است که پیامد انتخاب این گزینه بصورتی ملموس‌تر بیان شود.

▫️شرکت الف محصول جدیدی به بازار عرضه کرده است که مخاطبانش تاکنون آن را تجربه نکرده‌اند. برای شفاف کردن نگاشت دو راه پیش روی شرکت مذکور خواهد بود:
1) نحوه پرزنت کردن طوری باشد که حس کنجکاوی مخاطب انگیخته شده و گروه هدف با هزینه خودشان آن را امتحان کنند.(استراتژی تولیدکنندگان چیپس و پفک)
2) ارائه تست رایگان(مشابه بستنی فروش‌ها یا عطر فروش‌های مترو)
اگر شرکت الف اقدامی برای شکل دادن به نگاشت بین مصرف محصول و میزان مطلوبیت حاصل از آن نکند ممکن است محصول مذکور با استقبال مواجه نشود.

🔺اصل اول و اصل دوم طراحی سیستم از منظر اقتصاد رفتاری را در همین کانال می‌یابید.

🔺مواردی که در پیرامونتان این اصل رعایت نشده را برای ما ارسال کنید تا در کانال منتشر کنیم.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️به مناسبت عید غدیر بد نیست حدیث جالبی از امام علی(ع) در مورد لزوم شفافیت را بدانید:

«بدانید حق شما بر من است که چیزی را از شما جز اسرار جنگ پنهان ندارم»

منبع: کانال شفافیت برای ایران(@Tp4_ir)

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوء تفاهم‌ها در مورد اقتصاد رفتاری(3)
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

▫️نسیم نیکلاس طالب (نویسنده کتاب ارزشمند و پرفروش «قوی سیاه») چندی پیش درباره تئوری سقلمه در توئیتر اظهار نظر کرده بود و لفظ Bullshit Science را در توصیف آن به کار برده بود.

▫️ایشان همچنین 10 دلیل آورده است که سقلمه‌ها برای افراد و جوامع خطرناک هستند.

▫️بنا دارم طی توئیت‌هایی اشکالاتی که در استدلالش وجود دارد را بیان کنم.

▫️اولین اشکال ایشان این است که فکر می‌کنند سقلمه نزدن به معنای بدون سقلمه بودن است! یعنی فکر می‌کند که مثلا اگر شما غذاهای سالم را در بوفه مدرسه بیشتر جلوی چشم قرار ندهید(یعنی سقلمه نزنید)، محیط تصمیم‌گیری خنثی (یا مناسب‌تر) خواهد بود!

▫️این نگاه، همان نگاهی است که فکر می‌کند اقتصاد رفتاری دستکاری روانی(Psychological Manipulation) را ترویج خواهد کرد.

▫️اما واقعیت این است که استفاده از سقلمه‌ها قدمتی به اندازه تاریخ دارد. و شاید حتی بتوان نشان داد که در دوران باستان بیشتر از دوران جدید از این ابزارها استفاده می‌شده است! در عصر حاضر هم که بازاریابان و عوامل بخش خصوصی و بخش عمومی از تکنیک‌های روانی برای اثرگذاری بر افراد استفاده می‌کنند.

▫️تئوری سقلمه آمده است تا به این استفاده‌ها سروسامان بدهد: اینکه کدام دستکاری‌های روانی مناسب هستند و کدام نیستند.

▫️در اولین قسمت، همین مطالب فوق را برای ایشان توئیت کردم(البته امیدوارم توانسته باشم منظورم را در این جملات رسانده باشم):
https://bit.ly/2ZdQz6N

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ایران و آمریکا سوزنبانان قطار اقتصاد جهانی!
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

اوضاع اقتصاد جهانی چندان خوب نیست. اقتصاد جهانی در حال ورود به رکود است و نشانه‌های فراوانی از آن اتفاق افتاده است. این نشانه‌ها اگرچه از یکسال پیش کمابیش پیدا بودند و باعث می‌شد چشم‌انداز قیمت طلا در بازارهای بین‌المللی مثبت بنظر برسد، اما این روزها بسیار عیان‌تر شده‌اند.

▫️یکی از این نشانه‌ها، این است که منحنی‌ بازده (Yield Curve) در کشورهای مهم و متعددی نزولی شده است.
▫️در محور افقی منحنی بازده، سال سررسید اوراق نمایش داده می‌شود و در محور عمودی آن نرخ بازدهی سالانه. در حالت معمولی این منحنی شبیه منحنی مطلوبیت (یا منحنی رادیکال) است و شیب مثبتی دارد.

▫️حال اگر جنگی در خاورمیانه(غرب آسیا) اتفاق بیفتد این رکود جهانی به علل مختلف، از جمله افزایش شدید قیمت نفت، تشدید خواهد شد و حتی ممکن است به یک بحران تبدیل شود.

▫️از طرف دیگر، اگر ایران و ترامپ به توافق برسند و یا ترامپ برای دور بعدی رأی نیاورد خطر رکود برطرف خواهد شد.

▫️نوع تعامل آمریکا و ایران می‌تواند مسیر ریل اقتصاد جهانی را به سمت رونق یا رکود بکشاند، گویی که این دو کشور سوزنبانان قطار اقتصاد جهانی باشند.

▫️اگر تکنولوژی آمریکایی بتواند با منابع ارزان ایران (اعم از نیروی کار تحصیلکرده، انرژی و ...) ترکیب شود نه تنها آمریکا نجات پیدا خواهد و شاید حتی بتواند هژمونی جهانی‌اش را دوباره بدست آورد، بلکه اقتصاد جهانی نیز رونق پیدا خواهد کرد. به بیان دیگر، بیش از ایران، اقتصاد جهانی و بیش از اقتصادجهانی آمریکا نیازمند توافق بین ایران و آمریکا هستند.


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️منحنی بازده نزولی در اقتصادهای بزرگ زنگ خطری برای رکود است.

تصویر فوق نمودار بازده اوراق قرضه دولتی آمریکاست(منبع) که در سال 2019 نزولی شده است.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ارسال پیام به ترامپ در مورد وضعیت بحرانی اقتصاد آمریکا و دیگر کشورها.{لینک توئیتر}

▫️صورتبندی بدبینانه ریسک‌پذیری افراد را زیاد می‌کند!
#framing

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️یکی از نقاط گلوگاهی در رابطه با فساد، مجلس است.

▫️مجلسی که به طرز وقيحانه ای با شفافیت آراء مخالفت میکند!

✔️کانال اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️قدرت در ایران در دست کیست؟ رهیافتی شناختی به فساد.
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

هر ایرانی که شروع به فکر کردن در این رابطه بکند دست آخر سرش گیج خواهد رفت! چون با شواهدی مواجه می‌شود که نشان می‌دهد قدرت دست هیچکس نیست! نه رهبری، نه سپاه، نه وزارت اطلاعات، نه بروکرات‌های دولتی و ... . اگرچه پاسخ به این سوال که «قدرت دست کیست؟» به ظاهر کمک‌کننده به نظر می‌رسد، اما واقعیت هم این است که قدرت دست هیچکس نیست!

▫️برای همین بعضی از مذهبیون اعتقاد دارند کشور را امام زمان (عج) اداره می‌کند!

▫️قدرت در ایران یکی از مصادیق سیستم پیچیده(Complex Systems) هست. در این گونه سیستم‌ها، بدون اینکه یک برنامه‌ریز متمرکز (Central Planner)وجود داشته باشد، به واسطه قواعد رفتاری مشخصی که عوامل(بازیگران) دارند نوعی «نظمِ خودجوش» ایجاد می‌شود. بنابراین اثرگذاری بر این سیستم‌ها نه با تغییر افراد، بلکه با تغییر در «قواعد رفتاری» امکانپذیر می‌شود.

▫️این دقیقا همان مفهومی است که در قرآن کریم می‌فرماید:
«ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم»

▫️برای درک اینکه امکان ایجاد نظم در یک سیستم پیچیده بدون وجود یک برنامه‌ریز مرکزی به چه صورت است می‌توان به مثال حرکت منظم در پرواز دسته پرندگان یا شنای دسته ماهی‌ها اشاره کرد. حرکت دسته پرندگان به قدری نظم و زیبایی دارد که باور کردن اینکه این نظم، یک برنامه‌ریز متمرکز ندارد سخت است! از کودکی هم فکر می‌کردیم که مثلا آن پرنده‌ای که جلوتر از همه حرکت می‌کند رهبر گروه است در حالی که چنین نیست!

▫️در مدلسازی مبتنی بر عامل(Agent-based Modeling) می‌توانیم این الگوهای منظم در پرواز پرندگان را «تنها با سه قاعده رفتاری بسیار ساده» بازتولید کنیم! با تغییر پارامترهای مربوط به این قواعد رفتاری خروجی سیستم شبیه پرندگان دیگری متفاوت از قبلی‌ها می‌شود. مثلا یکی از قواعد رفتاری این است که «فاصله با پرنده کناری نباید بیشتر از A بشود». پارامتر A در حرکت پرندگان مختلف ممکن است متفاوت بوده و نتیجتا شکل‌هایی که در حال پرواز ایجاد می‌کنند متفاوت بشود!


⭕️⭕️حالا برویم سراغ مسئله فساد

وقتی که بخواهیم تفکر شخص-محور را در مبارزه با فساد کنار بگذاریم، به این نتیجه می‌رسیم که باید مکانیزم‌ها را اصلاح کنیم. تفکر شخص-محور می‌گوید که راه کاهش فساد، حذف افراد فاسد از سیستم است! در حالی که تا وقتی مکانیزم‌ها اصلاح نشوند با دستگاهی مواجه هستیم که دائم افراد فاسد جدیدی تولید می‌کند! از یک طرف، دستگاه پشت سر هم دارد افراد فاسد را «تولید» می‌کند و از طرف دیگر، شما ایستاده اید تا آن‌ها را یکی‌یکی شکار کنید! بنابراین باید دستگاه را خاموش کرد!

▫️اما چه کسی و به چه صورت باید مکانیزم‌ها را اصلاح کند؟! کسانی که باید مکانیزم‌ها را اصلاح کنند خودشان جزئی از همین سیستم هستند!

▫️مطابق آنچه «دانش روانشناسی» می‌گوید آنچه که تعیین‌کننده قواعد رفتاری است، باورها(شناخت‌ها)ی افراد است. افکار منجر به احساس، و احساس منجر به رفتار خواهد شد. پویایی‌های شناخت‌ها در بافتی اجتماعی یک سیستم بسیار پیچیده ایجاد می‌کند که مطالعه و تبیین آن بسیار سخت است. اما اگر بتوان به تبیین خوبی از آن رسید می‌توان با یک کار بسیار کوچک اثری بسیار بزرگ روی سیستم گذاشت؛ چیزی شبیه اثر پروانه‌ای در فیزیک!

▫️برای اصلاح مکانیزم‌ها باید روی شناخت افراد با تأثیرگذاری بیشتر(که ممکن است اصلا معروف هم نباشند) کار کرد.

▫️از مراکز تحقیقاتی معروف که چنین رهیافتی به سیستم‌های اجتماعی دارند می‌توان به بنیاد جورج سوروس اشاره کرد که سال‌هاست در این زمینه خبره شده‌اند و در مواردی مثل انقلاب‌های مخملی هم موفق عمل کرده‌اند!

▫️اینکه ادعا می‌شود که ایران را امام زمان(عج) اداره می‌کند شاید به دلیل مشاهده همین پیچیدگی‌ها و نوزایی‌ها باشد. ولی بعید نیست به زودی طبقه الیت دنیا (از نوع روسی یا آمریکائی یا چینی یا حتی ایرانی فرقی نمی‌کند) از طریق علوم شناختی و مدلسازی مبتنی بر عامل و با کمک هوش مصنوعی کنترل کامل دنیا را در دست بگیرند... .
#تفکر_شخص_محور

✔️کانال اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️فساد، شفافیت و مکاتب اقتصادی
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

در حالی که اساتید اقتصاد در دانشگاه‌ها با همدیگر در حال جدال هستند و توانایی گفتگو ندارند، بازیگران در دنیای واقعی دارند کار خودشان را می‌کنند. این یعنی دانش اقتصادی که در کشور وجود دارد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

▫️در مورد علت عدم گفتگو بین طرفداران مکاتب مختلف در آینده بحث خواهم کرد، اما تا پیش از امکان گفتگو هم می‌توان مواردی را پیدا کرد که طرفداران همه مکاتب در مورد آن‌ها اتفاق نظر دارند. از جمله این موارد اهمیت شفافیت است.

▫️مکاتب اقتصادی مختلف روش شناسی و رهیافت مخصوص به خودشان را دارند. یکی از موضوعات مرکزی در مکاتب مختلف بحث اندازه و کیفیت فعالیت‌های دولت است و اکثر اختلافات بین اقتصاددانان در همین حوزه است.

▫️به جز آنارشیست‌ها، همه مکاتب اقتصادی قائل به لزوم وجود نوعی دولت (حداقلی یا حداکثری) هستند.

▫️بنابراین مسئله‌ی نحوه کنترل رفتار دولت و بروکرات‌های دولتی در هیچ مکتبی بحث زائد و نامربوطی نیست.

▫️مسئله مدیریت بروکرات‌های دولتی(حاکمیتی) وقتی حساس‌تر می‌شود که این گزاره را بپذیریم که فارغ از اندازه دولت، ممکن است یک بروکرات دولتی قدرتی بینهایت در تجاوز به حقوق مردم و فساد داشته باشد.

▫️به بیانی اقتصادی، اگر ساختار دولت(حاکمیت) نادرست باشد، یک بروکرات دولتی می‌تواند تخصیص و توزیع در یک اقتصاد را، فارغ از اندازه دولت، «به طور نامحدودی» به هم بریزد!

▫️بنابراین اهمیت کنترل رفتارهای بروکرات‌های دولتی برای همه مکاتب اقتصادی به اندازه کافی بالا هست.

🔺▫️بروکرات‌های دولتی این مهارت ویژه را دارند که آموزه‌های «هر» مکتب فکری را به ابتذال بکشند!

▫️زمانی که سنگ مکاتب طرفدار اندازه دولت کوچکتر را به سینه می‌زنند، یعنی می‌خواهند دارائی‌های بیت‌المال را به اسم خصوصی‌سازی غارت کنند و زمانی که سنگ لزوم مداخلات بیشتر در بازار را به سینه می‌زنند هم به شکل دیگری نقشه غارت بیت‌المال را دارند.

▫️پس در هر کوچک شدن و بزرگ شدن دولت بهانه‌ایست برای غارت بیت‌المال.

▫️برای پیشگیری از مفاسد اقتصادی اگرچه طراحی مکانیزم‌های پیشگیرانه لازم و ضروری است، اما خود این بازطراحی سیستم و مکانیزم‌ها ممکن است دچار کندی یا ناکارآمدی بشود! اما وقتی که شفافیت حداکثر شود، حتی اگر طراحان مکانیزم دانش و قدرت کافی برای اجرای آن‌ها نداشته باشند، خودبخود نیروهای درونزایی فعال شده و مکانیزم‌های کنترلی خودبخود ایجاد خواهند شد.


✔️کانال اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️نهمین حلقه مالی رفتاری در انجمن مالی ایران با موضوع:

"سیستمهای پیچیده و نوزایی در بازارهای مالی"
Complex Systems and Emergence in Financial Markets

✔️کانال اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance