⭕️◻️نفی تفکر شخص-محور از زبان بزرگان:

✍️میلتون فریدمن:
«من باور ندارم که راه حل مشکلات ما این باشد که صرفا افراد درستی را انتخاب کنیم. نکته مهم، ایجاد فضایی است که در آن منفعت ِافراد نادرست در انجام کار درست باشد. در غیر این صورت حتی افراد درست هم کار خوب را انجام نخواهند داد، یا اگر هم سعی کنند انجام دهند، سریعا از دولت کنار گذاشته می شوند!»{ویدئو سخنرانی}

⭕️دیگر مطالب مرتبط با تفکر شخص محور:
▫️از تفکر شخص-محور تا تفکر مکانیزم-محور(سیستم-محور){کلیک کنید}
▫️تفکر شخص-محور در جمهوری اسلامی{کلیک کنید}
#تفکر_شخص_محور

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ماجرای نفتکش انگلیسی و استراتژی بهینه برای ایران
✍🏼دکتر مصطفی نصراصفهانی

▫️نفتکش ایرانی توسط بریتانیا توقیف می‌شود و به قول مقام معظم رهبری وجهه قانونی به آن داده می‌شود. گویی قبلا توافقی(نوشته یا نانوشته) وجود داشته است که بریتانیا آن را زیرپا گذاشته است. به بیانی خودمانی گویی که بریتانیا خیانت و نامردی کرده باشد!

▫️سپس ایران هم یک نفتکش انگلیسی را در تنگه هرمز توقیف می‌کند. دلیل توقیف، تخلف از قوانین بین‌المللی عنوان می‌شود. تخلف‌هایی که احتمالا قبلا هم صورت می‌گرفته است، اما توافقی نانوشته وجود داشته است که از این تخلفات چشم‌پوشی شود. ولی بعد از توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلستان، ایران هم به این توافق نانوشته دیگر پایبندی نشان نمی‌دهد: این کشتی در عوض آن کشتی!

▫️رفتار ایران در قبال مسئله نفتکش دقیقا منطبق بر استراتژی «این در عوض آن» است. در مورد استراتژی مذکور قبلا مطالبی نوشته‌ام که دو مورد از آن‌ها را در زیر می‌توانید مطالعه کنید:

➖استراتژی «این به اون دَر»(Tit for tat){لینک}
➖استراتژی Tit for tat در طبیعت و مدلسازی مبتنی بر عامل{لینک}

▫️بنابراین به نظر می‌رسد این استراتژی ایران یک استراتژی بهینه باشد، اما مسائل دنیای واقعی ممکن است به این سادگی هم نباشند! وقتی به مسئله مذکور جنبه‌های رفتاری و دیگر پیچیدگی‌ها را اضافه کنیم ممکن است استراتژی بهینه براحتی متفاوت از استراتژی Tit for tat باشد.

▫️مشکل از آنجا شروع می‌شود که نمی‌توان به صورت شهودی در مورد استراتژی بهینه اظهار نظر کرد(حتی اگر بشود هم نمی‌توان آن را به دیگران اثبات کرد) و باید با کمک کامپیوترها شبیه‌سازی‌ها و تحلیل سناریوهای دقیقی صورت بگیرد تا بتوان در مورد استراژی بهینه اظهار نظر کرد و لازمه این کار وجود اندیشکده‌ها و تیم‌های تحقیقاتی قوی است که در ایران وجود ندارند(یا حداقل بنده از وجود آن‌ها اطلاع ندارم).

▫️برای اطلاع از عمق عقب‌ماندگی نظری و علمی در حوزه سیاستگذاری‌ها در ایران دو مطلب زیر را مطالعه کنید:

➖سیاست خارجی ایران و خروج آمریکا از برجام{لینک}
➖یک حقوقدان ایرانی در نیویورک{لینک}

▫️جمعبندی اینکه به نظر می‌رسد توقیف نفتکش انگلیسی حرکت درستی باشد، اما اظهار نظر دقیق در مورد درستی و کیفیت انجام آن نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر است.

به امید روزی که کشورداری در ایران کمی علمی‌تر انجام شود...

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️آیا کاهش قیمت دلار منجر به کاهش قیمت کالاها نخواهد شد؟
✍️مصطفی نصراصفهانی

▫️اخیرا برخی ادعا کرده‌اند که چون قیمت کالاهای وارداتی بر اساس قیمت دلار نیمایی است کاهش قیمت دلار بازار آزاد باعث کاهش قیمت کالاهای وارداتی نخواهد شد.

▫️این نگاه دقیقا همان نگاهی است که در زمان افزایش نرخ ارز ایده 4200 تومانی را موثر ارزیابی می‌کرد.

▫️این بزرگواران هر دو بار اشتباه کرده‌اند! چنانچه دفعه قبل در همین کانال در مورد «توهم تورم‌زا نبودن افزایش نرخ ارز{لینک}» توضیحات مربوطه داده شد و پیشبینی بنده به طور کامل محقق شد!

▫️هم افزایش نرخ ارز و هم کاهش آن رابطه مستقیمی با تورم دارند.

▫️در زمان افزایش نرخ ارز قیمت‌ها براساس «هزینه فرصت» و مطابق بازار آزاد تعیین می‌شد و الان هم که نرخ ارز بازار آزاد در حال کاهش است هزینه فرصت در حال کاهش است و نتیجتا قیمت‌ها کاهش پیدا خواهند کرد، مگر اینکه نرخ بازار آزاد کمتر از نرخ نیما بشود.

▫️البته در اینجا هم «انتظارات» نقش بسزایی ایفا می‌کند. اگر فروشندگان فکر کنند که کاهش نرخ ارز موقتی است احتمالا صبر می‌کنند تا دوباره افزایش پیدا کند و قیمت را کاهش نخواهند داد!




✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

◻️⭕️حکمرانی ناهمگن
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

⭕️به اخبار زیر توجه کنید:

«مدیر سابق فرودگاه همدان به اتهام تدلیس در معاملات فرودگاه همدان به مبلغ ۹.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال، محکوم به تحمل ۵ سال حبس تعزیری درجه ۵ و به اتهام ارتشاء به مبلغ ۷۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال، به تحمل ۱۰ سال حبس تعزیری درجه ۴ و جزای نقدی به مبلغ ۷۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال محکوم گردیده است.»

«بهروز ریخته‌گران به 15 سال حبس محکوم شد»


▫️مدیر سابق فرودگاه همدان به 15 سال حبس محکوم شده است و بهروز ریخته‌گران هم به 15 سال حبس!!
▫️حجم دزدی مدیر فرودگاه کمتر از یک میلیارد تومان بوده است و حجم دزدی بهروز ریخته‌گران بیش از 1000میلیارد تومان! (البته جنبه‌های رسانه‌ای قابل توجهی در همین داستان هم وجود دارد، از جمله اینکه دزدی یکی با صفرهای متعدد به نمایش در می‌آید و دزدی دیگری با حروف بیان می‌شود!)

▫️گری‌بکر نوبلیست اقتصاد برای اولین بار بحث Crime and Punishment را در اقتصاد خرد مدلسازی کرد. مبنای این مدل‌های کلاسیک در مقایسه هزینه ارتکاب جرم با فایده آن است. بنابراین اگر قانونگذار می‌خواهد مانع ارتکاب جرمی بشود باید کاری کند که «هزینه انتظاری» ارتکاب، بیشتر از «فایده انتظاری» آن باشد.
حساب هزینه-فایده در مورد جرم‌های فوق چه سیگنالی به افراد می‌دهد؟

▫️در عین حال اصولا باید مجازات‌ها وابسته به جرم باشند، نه اینکه چه کسی جرم را مرتکب می‌شود. مجازات‌ها به افراد یک جامعه سیگنال می‌دهند که چه کارهایی را نباید بکنند و چه کارهایی را بکنند!
سیگنالی که دو خبر فوق می‌دهد به نظر شما چیست؟

⭕️حال به این خبر دیگر نیز توجه کنید:

«پزشکان تا سقف درآمد ۳۲۰ میلیون تومان در سال از دادن مالیات معاف شدند.
(یعنی تقریبا درامد ۳۰ میلیون تومان در ماه)
و البته معلم ها با درامد ۳۰ میلیون تومان در سال کماکان باید مالیات دهند.»


▫️وضع مالیات روی یک محصول یا خدمت به این معناست که از نظر سیاستگذار آن محصول باید کمتر تولید و مصرف شود! مثلا معمولا در کشورهای مختلف روی سیگار و مشروبات الکلی مالیات بسته می‌شود چرا که استدلال می‌شود مصرفشان برای جامعه مضر است.

حال سیگنالی که این نظام مالیاتی در رابطه با شغل شریف معلمی می‌دهد چیست؟


⭕️⭕️هر دو مورد فوق نمونه‌هایی از ناهمگنی در حکمرانی هستند!

▫️این نشان می‌دهد که فکر منسجمی پشت نظام حکمرانی وجود ندارد و اگر در مهندسی و مثلا صنعت خودرو 30 سال از دنیا عقب هستیم، در علوم انسانی 300سال عقب هستیم!


⭕️⭕️پیشنهادی برای بهبود:

▫️سیستم دچار مشکل فوق است ولی بازخورد مناسب داده نمی‌شود. به همین منظور باید سامانه‌ای راه‌اندازی شود که در آن اینگونه ناهمگنی‌های فاحش کنار هم گذاشته شده و مقایسه شوند. پیدا کردن ناهمگنی‌ها را هم می‌توان به عهده آحاد جامعه گذاشت! راه‌اندازی چنین سامانه‌ای می‌تواند یک موفقیت کوچک (یا حتی بزرگ) به حساب بیاید!

پ.ن1: بنده به واسطه طرح همین مسئله در گروهی بشدت مورد هجمه قرار گرفتم. بنابراین لازم است در اینجا یادآوری کنم که بنده با هیچ فرد یا قشری دوستی یا دشمنی ندارم. همچنین استراتژی همیشگی‌ام را یادآوری می‌کنم که باید زیرساخت‌ها(سیستم) را برای «پیشگیری» از وقوع مجدد چنین ناسازگاری‌هایی اصلاح کرد. وگرنه اشخاصی که باید مجازات شوند تعدادشان خیلی خیلی زیادند!!
پ.ن2: هیچکدام از اخبار و اعداد فوق صحت‌سنجی نشده‌اند و صرفا به عنوان مثال آورده شده‌اند.

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️حکمرانی ناهمگن و نظام مجوزدهی

«هیچ چیزی منِ مدیر دولتی را مثل نشستن در اتاق شیشه‌ای نمی‌ترساند»

▫️ارائه گزارش مهندس «علی فیروزی»، رئیس مرکز ملی پایش محیط کسب و کار، در مورد نظام مجوزدهی کشور (منبع: کانال شفافیت برای ایران)

🎞 مشاهده فیلم کامل
قسمت اول: l.tp4.ir/JGmIVc
قسمت دوم: l.tp4.ir/vAPzQf

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️حکمرانی ناهمگن و مسئله تشویش اذهان

صادق زیبا کلام مشابه همین عبارات را میگوید، دادگاهی میشود، اما به سخنان ایشان واکنشی نشان داده نمیشود!

#Availability_Bias
#Salience_Effect


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوءتفاهم‌ها در مورد اقتصاد رفتاری(1)
✍🏼مصطفی نصراصفهانی


▫️یکی از سوء‌تفاهم‌هایی که اهالی دانشگاه، بخصوص آن‌ها که با روش‌شناسی علوم آشنایی دارند، در رابطه با اقتصاد رفتاری دچارش هستند این است که «اقتصاد رفتاری» را زیرشاخه‌ای از «رفتارگرایی(Behaviorism)» می‌دانند!

▫️استفاده از واژه توصیف‌کننده «رفتاری» در نامگذاری دانش اقتصاد رفتاری منشأ این سوءتفاهم است. حتی اوایل عده‌ای آن را زائد می‌دانستند چرا که اساسا علم اقتصاد را علم مطالعه رفتار می‌دانستند.


▫️اما خودِ استفاده از واژه رفتاری هم بخاطر ریشه‌های این دانش در تحلیل تصمیم‌گیری رفتاری(Behavioral Desicion Analysis) است.


▫️آنچه که امروزه به عنوان اقتصاد رفتاری شناخته می‌شود اساسا ربط چندانی به رفتارگرایی ندارد!


▫️در واقع، اقتصاد رفتاری روی روانشناسی شناختی(Cognitive Psychology) سوار شده است و می‌دانیم که روانشناسی شناختی در جهتی کاملا متضاد با رفتارگرایی و بعد از آن ظهور پیدا کرد!

▫️اقتصاد رفتاری زیرشاخه ای از علوم شناختی است.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️اصلاحیه:

در متن با عنوان حکمرانی ناهمگن عدد مربوط به معافیت مالیاتی پزشکان 32میلیون تومان در سال است، نه 320 میلیون تومان. (و این یعنی تفاوت چندان معناداری با دیگر اقشار از این جهت وجود ندارد)

▫️گاهی اخباری در رسانه‌ها منتشر می‌شود و در ذهن‌ها هک می‌شود!

▫️متأسفانه باید گفت که ما اسیر رسانه ها هستیم؛ بخصوص در قرن 21!

▫️به وفور اتفاق می افتد که ابتدا خبری بصورت هدفمند منتشر میشود، بعد تکذیبیه آن منتشر میشود! حتی ممکن است هم خود خبر و هم تکذیبیه آن کار یک بازیگر واحد باشد!!

▫️و قسمت سخت داستان آنجاست که راه مطمئنی برای صحت سنجی وجود ندارد، تا جاییکه نمیتوان تشخیص داد که اصل خبر واقعا درست است یا تکذیبیه آن!

▫️ممکن است در مواردی امکان صحت سنجی وجود داشته باشد ولی پرهزینه باشد!

▫️حتی ممکن است صحت سنجی شدنی باشد و هزینه چندانی هم(اعم از وقت و توجه و پول و...) لازم نداشته باشد ولی تعدد مواردی که باید صحت سنجی کرد بسیار بالا بوده و در عمل امکان بررسی همه موارد وجود نداشته باشد!

▫️برای پی بردن به شدت خطر رسانه ها در آینده تصور کنید که با تکنولوژی جدید دیپ فیک میتوان مصاحبه ای با یک مقام مسئول شبیه سازی کرد و در آن خبری را اعلام و یا تکذیب کرد! آنوقت دست ما به کجا بند خواهد بود؟!!

▫️هوش مصنوعی علی رغم همه خوب بودنهایش از بعضی جنبه ها آینده واقعا ترسناکی را ترسیم میکند!

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ تکنولوژی دیپ فیک آینده ترسناکی از رسانه ها را ترسیم میکند!

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️فراخوان نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️انشتین در اواخر عمرش و در این ویدئو این جمله را به زبان می آورد:

"احساس میکنم تمام عمرم را هدر داده ام"!

▫️بزرگترین خطای شناختی انسانها غفلت از مرگ و اجتناب(خودآگاه و ناخودآگاه) از توجه به آن است!

#روانشناسی_اگزیستنشال
#رواقی_گری


پ.ن.1: ویدئوی اصلی بدون زیرنویس را در یوتیوب مشاهده کنید و اگر متوجه اشکالی شدید به لزوم کسب #سواد_رسانه‌ای پی‌برده‌اید!

پ.ن.2: دانه معنی بگیرد مرد عقل، ننگرد پیمانه را گر گشت نقل


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ سقلمه زدن در راستای مشکل حکمرانی ناهمگن
✍🏼رضا حسینی پور @Izemar

✅پرسش: آیا می‌توان با ایجاد سامانه نظر سنجی یا بازخوردی این عمل را انجام داد؟ ( بررسی پیشنهاد استاد گرامی دکتر نصر)

⭕️🔔 مرور یک تجربه واقعی!

▫️جلوگیری از تغییر کاربری باغ در مرکز شهر و تبدیل آن به پارک عمومی!
مالک یک باغی که بواسطه توسعه شهر در مرکز شهر واقع شده و ارزش تجاری پیدا کرده بود به قصد انتفاع اقدام به اخذ مجوز تغییر کاربری و ساخت مجتمع تجاری نموده و علی‌رغم محدودیت‌های قانونی به نحوی (شاید لابی‌گری، شراکت در منافع و ...و یا شاید منافع سرشار شهرداری ناشی از این تغییر کاربری) مجوز لازم را بدست آورده و اقدام به تخریب باغ می‌نماید.
اما زمانی که دانشجویان شهر از این تصمیم مطلع می‌شوند با تجمع در اطراف دیوار باغ مذکور و حمل پلاکاردهای اعتراضی توسط ایشان، این موضوع رسانه‌ای شده و حساسیت شهروندان را برمی‌انگیزد و با گسترش اعتراض، نهاد عمومی مذکور عقب‌نشینی کرده و مجوز با تعدیل‌هایی اصلاح شده و تصمیم درست‌تری گرفته می‌شود!


▫️در ادبیات اقتصاد برای همسازکردن تعاملات سه نوع سازوکار هماهنگی می‌توان نامبرد:

✅بازار
بازارها برای همسازکردن تعاملات غیرهمکارانه، اصلاح ناکارآمدی‌ها و پاداش دادن به عملکردهای پرارزش، سازوکارهای هماهنگ کنندۀ بسیارخوبی هستند.

🔴 اما هنگامی که انگیزه‌ها و حقوق کنترلی همسو نیستند نمی‌توانند به نحوی مؤثر مسئلۀ هماهنگی را حل کرده و درنتیجه دچار شکست در هماهنگی می‌شوند.

✅دولت
پیامدهای ناشی از نقص در بازارها و در شرایطی که تعاملات غیرهمکارانه ناکارآمد هستند، دولت می‌تواند برای افرادی که به نحوی همکارانه تعامل می‌کنند، نقش راهبر را ایفا کند.

🔴 اما مقامات دولتی ممکن است اطلاعات و انگیزه برای ایفای چنین نقشی، را نداشته باشند؛ و ممکن است ناتوان یافاسد باشند، و سازوکارهای پاسخگویی سیاسی نیز اغلب برای اصلاح آنان بسیار ضعیف‌اند.

✅سازمان اجتماعی محلی
در بستر چنین شکست‌های فراگیری، شکست بازار و شکست دولت، اغلب به این نکته اشاره می‌شودکه [پیشنهاد اقتصاددانان نهادی] یک سازمان اجتماعی محلی، اگر دارای عضویت پایدار باشد و سازوکارهای انتقال اطلاعات شخصی و سازوکارهای اجرای هنجارهای اجتماعی میان اعضای آن به خوبی بسط یافته باشند، گاه این پتانسیل را دارند که به صورت کارآتری نسبت به دولت یا بازار ایجاد هماهنگی کنند.

🔴 اما درعین حال ممکن است سازمان‌های اجتماعی و سمن‌ها نیز مصادره شوند و یا به واسطۀ جدایی طلبی هنگامی که توسط منافع الیت یا منافع حزبی دستشان از ثروت و منابع طبیعی جوامع محلی کوتاه شود، دچار شکست در هماهنگی شده و ممکن است توأمان با ریسک و هزینه‌های ناشی از مقیاس کو چک مواجه شوند.

✅✅✅بنابراین هر سه نوع سازوکار هماهنگی ( بازار، دولت و سازمان‌های اجتماعی) نقاط قوت و ضعف خودشان را دارند و گاه متقابلا در تعارض با یکدیگر عمل می‌کنند.
منبع :
" اقتصاد نهادی توسعه : برخی بازتاب های عمومی ( پرتاب باردهان)، مترجم حامد جهانشاهی ، نشریه الکترونیکی مبین ۱۳۹۵."

🔆حال برگردیم به پرسش و البته پیشنهاد اولیه. بنظر می‌رسد در شرایط موجود ایجاد سامانه نظر سنجی و یا بازخوردی جهت تغییر و اصلاح تصمیمات ناهمگن حکمران می‌تواند کارکرد سازمان‌های اجتماعی را داشته باشد (البته با هزینه کمتر، از نظر هزینه اقتصادی برای اعضاء و همینطور هزینه اعمال خشونت).

✅ حال پرسش کلیدی این است که چه الزاماتی باید در طراحی این سامانه وجود داشته باشد؟

۱- مرحله اول
۱-۱ توانایی مشارکت حداکثری آحاد جامعه را داشته باشد (در این مرحله می‌توان ابتدا بصورت صنفی تبلیغ کرد)
۲_۱_در دسترس بوده و سادگی اعمال رای افراد در آن لحاظ شود.
۱-۳ - تقلب و رای سازی در آن ممکن نباشد.
۴- ۱-برای رسانه ها قابلیت خبر سازی داشته باشد (پرسش های مناسب و تعداد شرکت‌کنندگان مهم بنظر می‌رسد).

۲- مرحله دوم
۲-۱ - پشتیبانی یک تیم کارشناسی نخبه در تعیین و تبیین «سقلمه» چرا که معمولا منافع بلند مدت اقتصادی در ذهنیت آحاد مردم کمتر دیده می‌شود و فدای منافع کوتاه مدت می‌گردد.
۲- ۲- امکان شفاف‌سازی آرای نمایندگان در نهادهای تصمیم‌گیری برای عموم (مثل قانون شفافیت آرای مخالفان و موافقان در مجلس)
۲-۳-امکان طبقه‌بندی آرای فردی و صنفی مأخوذه

۳- مرحله سوم
رای‌های موافق و مخالف در سامانه ملاک تعیین صلاحیت نمایندگی افراد تصمیم‌گیرنده در انتخابات بعدی گردد (بازی تکراری) بعبارتی همچون کشورهای دموکراتیک که صلاحیت نمایندگی نیاز به جمع آوری امضاء دارد.



✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️کارگاه آموزشی "از سوگیری مردم تا سوگیری رسانه"


-مرور موانع شفاف اندیشیدن
-سوگیری مردم چطور توسط رسانه مورد سوء استفاده قرار میگیرد؟
-چگونگی تشخیص سوگیری در یک رسانه


▫️ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر:
02188911665
09219566048


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️خلاقیت(!) مسئولین شهرداری مشهد!

▫️جلوی دستگاهی که در مترو کار گذاشته‌اند چند بار بالا و پایین بپرید و بلیط مترو رایگان بگیرید!

▫️متاسفانه در فضای مجازی این ولخرجی شهرداری مشهد از بیت المال مورد تمجید واقع شده و حتی بعضا آن را یک سقلمه(تلنگر) رفتاری نامیده‌اند!

▫️بزودی توضیح خواهم داد که چرا این کار، سقلمه(nudge) رفتاری به حساب نمی‌آید.(میتوانید حدسهایتان را در گروه بحث و تبادل نظر مطرح کنید)

#فهم_سقلمه

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️لونشتاین و همکارش در این مقاله بحث می‌کنند که چرا اقتصاد رفتاری زیرشاخه‌ای از علوم شناختی(و نه رفتارگرایی) است.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوء تفاهم‌ها در مورد اقتصاد رفتاری(2)
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

یکی از سوءتفاهم‌ها در رابطه با اقتصاد رفتاری مربوط به سقلمه است. سقلمه ترجمه واژه انگلیسی Nudge است که با انتشار کتاب تیلر، نوبلیست اقتصاد رفتاری با همین عنوان مورد توجه همگانی قرار گرفت. واژگانی مثل تلنگر و نیشگون هم به عنوان معادل این واژه انگلیسی توسط مترجمان اقتصاد رفتاری مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

▫️می‌توان در تصویر ذهنی که از سقلمه در ایران شکل گرفته نوعی کم‌دقتی مشاهده کرد.

▫️عموما هر کاری که از طریق درگیر کردن ذهن افراد منجر به تغییراتی در رفتارشان بشود را سقلمه می‌دانند، در حالی که بسیاری از آن‌ها ویژگی‌های سقلمه را ندارند!

⭕️⭕️⭕️
▫️یک مداخله باید حداقل چهار ویژگی زیر را داشته باشد تا سقلمه تلقی شود:
1-تغییر در رفتار افراد به شکلی پیش‌بینی پذیر
2-عدم محدود کردن گزینه‌ها و آزادی انتخاب (جنبه لیبرترین)
3-عدم تغییر در پیامدهای اقتصادی عینی(Objective)
4- عدم تحمیل هزینه شناختی(Cognitive Cost) بالا برای اجتناب از آن.
⭕️⭕️⭕️


▫️بسیاری از مثال‌هایی که به عنوان سقلمه یا ناج معرفی می‌شوند در یکی از چهار مورد فوق لنگ می‌زنند! به عنوان مثال، دستگاهی که در مترو مشهد نصب شده است و به افراد با انجام حرکات ورزشی بلیط رایگان می‌دهد پیامدهای عینی اقتصادی را دستکاری کرده است. این مداخله شهرداری مشهد را می‌توان ترکیبی از یارانه اقتصادی و غربالگری کلاسیک نامناسب دانست. اشکالات دیگری هم در مورد اثربخشی و توجیه اقتصادی و... آن هستند که توضیح بیشتر آن‌ها مجالی مفصل می‌طلبد.

▫️بنابراین هروقت ویدئو یا تصویری به شما نشان داده شد و ادعا شد که مداخله‌ای از جنس سقلمه صورت گرفته است چهار معیار فوق‌الذکر را در مورد آن مداخله بررسی کنید و اگر در یکی از آن چهار معیار شکست خورد به ایشان توضیح بدهید که چرا نمی‌توان آن را سقلمه دانست.


✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️The trouble is that you think you have time!
Buddha

▫️مشکل آنجاست که ما فکر میکنیم زمان داریم!
بودا

✔️اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️اصول طراحی سیستم‌ از منظر اقتصاد رفتاری
▫️اصل سوم: پیامدهای ذهنی را ملموس کنید!
✍️مصطفی نصراصفهانی


▫️اگر از شما بپرسند از بین دو گزینه زیر کدام را انتخاب می‌کنید، پاسخ شما چیست؟
1- یک دوربین دیجیتال 16 مگاپیکسل به قیمت 5میلیون تومان
2-یک دوربین دیجیتال 20مگاپیکسل به قیمت 10 میلیون تومان
(بجز تفاوت در پیکسل هیچ تفاوت دیگری وجود ندارد)

▫️اگر شما یک عکاس حرفه‌ای نباشید در عمل انتخاب برای شما بسیار سخت خواهد بود! ذهن شما میتواند با لنگر انداختن روی یکی از دو گزینه آنها را مقایسه کند، آنچه در هر دو مشابهت دارد را از محاسبات حذف کند و سپس به این نتیجه برسد که «در گزینه دوم برای 4مگاپیکسل اضافه تر قیمت 5میلیون بیشتر میشود»! ممکن است این محاسبه را بصورت درصدی هم انجام بدهید و بگویید: «در گزینه دوم برای 25درصد مگاپیکسل اضافی دوبرابر پول باید بدهم».

▫️اما وقتی من درکی از اینکه عکس با کیفیت 20مگاپیکسل چه تفاوتی با عکس 16مگاپیکسلی دارد ندارم چطور می‌توانم تصمیم بگیرم؟!

▫️یک راه موفق برای حل این مشکل این است که پیکسلها را به بیانی ملموس و کاربردی بیان کنیم. مثلا بیان کیفیت عکس با حداکثر سایزی که میتوان آن را به چاپ رساند می‌تواند کمک‌کننده باشد.

▫️در اینحالت می‌توانید بده-بستان دقیقتری انجام دهید:
عکس دوربین 16مگاپیکسل را می‌توان در ابعاد یک متر مربع چاپ کرد ولی عکس دوربین 20مگاپیکسل را در ابعاد فرضا یک و نیم متر مربع!

▫️حالا تصمیم‌گیری راحت شد! تبدیل مگاپیکسل به سایز قابل چاپ باعث شد نگاشت(mapping) بین انتخاب و پیامدِ انتخاب کامل شود!

◻️در طراحی سیستم‌های انسانی باید انتخاب‌های افراد را از طریق اصلاح نگاشت تسهیل کرد. افراد حرفه‌ای هم در عمل خودشان این کار را می‌کنند وگرنه ذهن انسان در موارد متعددی توانایی تصمیم‌گیری نخواهد داشت.

⭕️⭕️دو مثال از عدم ملموس بودن پیامدها:

▫️در دفترچه انتخاب رشته تجربی امسال گزینه‌ای به این شکل آمده است: «دندانپزشکی زاهدان با تعهد خدمت سه برابر دوران تحصیل در سراوان».
یک دختر یا پسر 18ساله به احتمال زیاد نمی‌تواند در این رابطه هزینه-فایده دقیقی بکند. درک زمان سه برابر طول دوران تحصیل و آنچه در آن سنین پیش خواهد آمد بسیار سخت است. بنابرین داوطلب روش‌های سرانگشتی پرخطا را بکار خواهد برد که یکی از آنها تبعیت از دیگران است. درست این است که پیامد انتخاب این گزینه بصورتی ملموس‌تر بیان شود.

▫️شرکت الف محصول جدیدی به بازار عرضه کرده است که مخاطبانش تاکنون آن را تجربه نکرده‌اند. برای شفاف کردن نگاشت دو راه پیش روی شرکت مذکور خواهد بود:
1) نحوه پرزنت کردن طوری باشد که حس کنجکاوی مخاطب انگیخته شده و گروه هدف با هزینه خودشان آن را امتحان کنند.(استراتژی تولیدکنندگان چیپس و پفک)
2) ارائه تست رایگان(مشابه بستنی فروش‌ها یا عطر فروش‌های مترو)
اگر شرکت الف اقدامی برای شکل دادن به نگاشت بین مصرف محصول و میزان مطلوبیت حاصل از آن نکند ممکن است محصول مذکور با استقبال مواجه نشود.

🔺اصل اول و اصل دوم طراحی سیستم از منظر اقتصاد رفتاری را در همین کانال می‌یابید.

🔺مواردی که در پیرامونتان این اصل رعایت نشده را برای ما ارسال کنید تا در کانال منتشر کنیم.

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️به مناسبت عید غدیر بد نیست حدیث جالبی از امام علی(ع) در مورد لزوم شفافیت را بدانید:

«بدانید حق شما بر من است که چیزی را از شما جز اسرار جنگ پنهان ندارم»

منبع: کانال شفافیت برای ایران(@Tp4_ir)

✔️کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️سوء تفاهم‌ها در مورد اقتصاد رفتاری(3)
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

▫️نسیم نیکلاس طالب (نویسنده کتاب ارزشمند و پرفروش «قوی سیاه») چندی پیش درباره تئوری سقلمه در توئیتر اظهار نظر کرده بود و لفظ Bullshit Science را در توصیف آن به کار برده بود.

▫️ایشان همچنین 10 دلیل آورده است که سقلمه‌ها برای افراد و جوامع خطرناک هستند.

▫️بنا دارم طی توئیت‌هایی اشکالاتی که در استدلالش وجود دارد را بیان کنم.

▫️اولین اشکال ایشان این است که فکر می‌کنند سقلمه نزدن به معنای بدون سقلمه بودن است! یعنی فکر می‌کند که مثلا اگر شما غذاهای سالم را در بوفه مدرسه بیشتر جلوی چشم قرار ندهید(یعنی سقلمه نزنید)، محیط تصمیم‌گیری خنثی (یا مناسب‌تر) خواهد بود!

▫️این نگاه، همان نگاهی است که فکر می‌کند اقتصاد رفتاری دستکاری روانی(Psychological Manipulation) را ترویج خواهد کرد.

▫️اما واقعیت این است که استفاده از سقلمه‌ها قدمتی به اندازه تاریخ دارد. و شاید حتی بتوان نشان داد که در دوران باستان بیشتر از دوران جدید از این ابزارها استفاده می‌شده است! در عصر حاضر هم که بازاریابان و عوامل بخش خصوصی و بخش عمومی از تکنیک‌های روانی برای اثرگذاری بر افراد استفاده می‌کنند.

▫️تئوری سقلمه آمده است تا به این استفاده‌ها سروسامان بدهد: اینکه کدام دستکاری‌های روانی مناسب هستند و کدام نیستند.

▫️در اولین قسمت، همین مطالب فوق را برای ایشان توئیت کردم(البته امیدوارم توانسته باشم منظورم را در این جملات رسانده باشم):
https://bit.ly/2ZdQz6N

✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance

⭕️◻️ایران و آمریکا سوزنبانان قطار اقتصاد جهانی!
✍🏼مصطفی نصراصفهانی

اوضاع اقتصاد جهانی چندان خوب نیست. اقتصاد جهانی در حال ورود به رکود است و نشانه‌های فراوانی از آن اتفاق افتاده است. این نشانه‌ها اگرچه از یکسال پیش کمابیش پیدا بودند و باعث می‌شد چشم‌انداز قیمت طلا در بازارهای بین‌المللی مثبت بنظر برسد، اما این روزها بسیار عیان‌تر شده‌اند.

▫️یکی از این نشانه‌ها، این است که منحنی‌ بازده (Yield Curve) در کشورهای مهم و متعددی نزولی شده است.
▫️در محور افقی منحنی بازده، سال سررسید اوراق نمایش داده می‌شود و در محور عمودی آن نرخ بازدهی سالانه. در حالت معمولی این منحنی شبیه منحنی مطلوبیت (یا منحنی رادیکال) است و شیب مثبتی دارد.

▫️حال اگر جنگی در خاورمیانه(غرب آسیا) اتفاق بیفتد این رکود جهانی به علل مختلف، از جمله افزایش شدید قیمت نفت، تشدید خواهد شد و حتی ممکن است به یک بحران تبدیل شود.

▫️از طرف دیگر، اگر ایران و ترامپ به توافق برسند و یا ترامپ برای دور بعدی رأی نیاورد خطر رکود برطرف خواهد شد.

▫️نوع تعامل آمریکا و ایران می‌تواند مسیر ریل اقتصاد جهانی را به سمت رونق یا رکود بکشاند، گویی که این دو کشور سوزنبانان قطار اقتصاد جهانی باشند.

▫️اگر تکنولوژی آمریکایی بتواند با منابع ارزان ایران (اعم از نیروی کار تحصیلکرده، انرژی و ...) ترکیب شود نه تنها آمریکا نجات پیدا خواهد و شاید حتی بتواند هژمونی جهانی‌اش را دوباره بدست آورد، بلکه اقتصاد جهانی نیز رونق پیدا خواهد کرد. به بیان دیگر، بیش از ایران، اقتصاد جهانی و بیش از اقتصادجهانی آمریکا نیازمند توافق بین ایران و آمریکا هستند.


✔️کانال اقتصاد رفتاری:
@BehavioralEconomicsAndFinance